Bà Nhâm mới về nhà mới được năm hôm naỵ Bà sung sướng, bình tĩnh ngồi bán hàng. Bà không lo sợ và " thính mũi" nữạ Nghĩ lại những tháng trước, bà Nhâm cũng phải mỉm cườị Bà nhìn Hiền và cười để lụn hai má đồng tiền. Hiền ngạc nhiên thấy từ hôm về nhà mới, mẹ chàng lại đẹp và trẻ rạ Những vết nhăn ở trên mặt không thấy nữạ Hiền nhìn mẹ mỉm cười, nói:
- Sao hôm nay trông mẹ đẹp thế?
Bà cười, nhìn con. Ngồi tư lự bán hàng, bà nhớ đến thời còn con gái của bà. Ngày ấy, bà đã nổi tiếng là cô gái đẹp nhất xóm Quản Tượng. Xóm Quản Tượng là một cái xóm bẩn thỉu toàn nhà lá. Ai vào xóm cũng khó chịụ Vì cái xóm này, nhà nào cũng làm nghề nấu rượu lậu cả. Bã rượu thì để cho lợn ăn, nên con đường dài của xóm không được sạch lắm. Nhà bà ở cuối cùng xóm, cạnh nhà có một cái trường dạy chữ nho của ông tú người làng. Mỗi buổi đi bán rượu về qua trường học, bà lại hồi hộp ngó vào để gặp đôi mắt thông minh của người học trò nghèo ngồi học trong đó nhìn rạ Bà lại thẹn thùng, đôi má ửng hồng, hai con mắt nhìn xuống đất, rồi bà vội vã vào nhà. Đấy là tình yêu của bà với người học trò ấy, nhưng bà không hiểụ Bà chỉ biết, nếu bà không gặp mặt người ấy và nếu người ấy không nhìn bà, thì bà thấy trong lòng khó chịu mà thôị Có nhiều người cùng học trường ấy hay nói bông đùa với bà nhưng bà lại thấy ghét người tạ Bà thích người học trò nghèo kia nhìn bà và nói chuyện với bà. Rồi bà thầm phục người ấy đứng đắn thực đáng là môn sinh của cụ Tú, người dậy học chữ nho rất nghiêm khắc. Thế rồi bà và người học trò nghèo ấy không lấy được nhaụ Bà chỉ thấy buồn chứ không hiểu thất vọng là gì. Bà lấy người khác. Bà không bằng lòng người này, nhưng anh bà cứ bắt phải lấỵ Sớm mồ côi cha, ở với anh, bà rất khổ sở. Anh bà là con một hay chơi bời, chỉ ăn cắp tiền của mẹ đi đánh bạc. Nếu mẹ có mắng, anh bà lại lôi bà ra đánh, để cho mẹ thương con gái đỡ chửi mình nữa, Bà nghĩ mình chỉ là cái thân tội mà thôị Bà rất hiền lành, sợ anh như sợ bố đẻ, không dám cãi anh bao giờ. Có khi bà lại thấy cả mẹ bà cũng sợ con giai nữạ Nên bà đã buồn rầu sợ hãi nghe anh mà lấy chồng. Lấy người này, bà đã đẻ được bốn đứa con. Cảnh gia đình bà rất nghèo khổ. Chồng bà trước cũng là môn sinh cụ Tú, vì học dốt nên phải bỏ rồi đi làm cu ly trong sở nhà máy điện. Anh giai và chồng bà chơi thân với nhau lắm. Hai người làm bạn nối khố để đi đánh bạc. Một hôm bà đương ngồi mớm cơm cho đứa con giai út ở đầu hè nhà thì thình lình có người làm trong sở đến bảo cho bà biết tin chồng bà bị nạn lao động. Bà hốt hoảng đặt con xuống phản rồi chạy vào sở. Người ta bảo chồng bà ngồi làm ở trên cao ngã xuống. Bà xin thi thể chồng về mai táng. Ông chủ thương chồng bà chết trong khi làm việc, có cho bà năm chục bạc và trả thêm cho hai tháng lương nữạ Làm ma chồng xong bà thắt lưng buộc bụng ở lại nuôi con vì cũng có nhiều người muốn lấy bà. Đôi khi, những lúc ngồi nhàn rỗi, bà cũng có nghĩ đến đoạn tình kín đáo của bà với người học trò nghèọ Bây giờ người học trò ấy cũng đã có hai con rồị Bà mỉm cười mỗi khi trông thấy người tạ Đời sống của bà, sau khi chồng chết rất eo hẹp thiếu thốn. Nhưng không vì thế mà bà xao nhãng cho hai con giai của bà đi học chữ tây ở trường làng. Bà rất quý mến những người có chữ. Sự kinh nghiệm trong khi bà ăn ở với chồng, bà thấy chồng bà là người ngu si và dốt nát lắm. Bà thường cãi cọ với chồng luôn cũng chỉ vì chồng bà không muốn theo cái ý ăn ở cho ra ngườị Bà ghét nhất cái tính hay đánh bạc của chồng. Nên hai đứa con của bà sau này, bà muốn chúng đừng giống cái tính nết của cha chúng. Bà mong hai đứa con giai của bà được như cái tính nết của người học trò nghèo mà xưa kia bà đã kính phục và yêu mến. Nếu anh bà không ép gả, có lẽ bà đã lấy người học trò ấỵ
Bà buồn rầu nghĩ đến ông anh giaị Sau khi bà đi lấy chồng, mẹ đẻ góa bà chết. Bà cụ chết, người con giai lại phá phách, chuyên của đi đánh bạc thêm. Bà Nhâm còn nhớ rõ cái hôm ấy, mẹ bà đang cơn dở bệnh, biết là sắp chết cố gọi bà vàọ Rồi bà mẹ góa rúi cho con gái cái bọc giấy con. Bà Nhâm về giở ra thì ở trong bọc đó có tám chục. Bà biết đó là mẹ đã giấu chọ Bà mừng thầm, được số tiền ấy về dọn hàng buôn bán nuôi con. Xóm ga của bà ở là một xóm nhiều thợ thuyền. Nhà bà ở đầu xóm cạnh đường cái làng. Được tiền của mẹ cho, bà thuê thợ mộc đi rong vào chữa phá một bên trái buồng, làm cái cửa hàng bán tạp hóa xoàng. Hàng của bà được nhiều người vào mua nên đắt lắm. Bà thường bán chịu cho những bà mẹ lao động ở xóm. Ai cũng quý mến và thích mua hàng của bà. Chẳng bao lâu bà đã có một cái vốn kha khá có thể buôn to được. Thỉnh thoảng ông hai Cửu em ruột chồng bà sang chơi, lại có ý thẹn với bà vì bây giờ bà lại sẵn tiền cho ông ta vaỵ Chứ không như xưa nữa! ...
Hiền vẫn đứng cười nhìn mẹ. Nghĩ đến cái hôm Bà Nhâm khuyên con, sau khi Nhuận thất vọng về tình, Hiền mỉm cười nói khôi hài với mẹ, chàng bông:
- Mẹ còn nhớ cái ông học trò nghèo có cái tên đẹp đẽ là Kha không?
Bà cười:
- Bây giờ ông ấy đã có hai con rồi, vẫn lại đây mua hàng của tao! ...
- Ông ấy bây giờ làm gì hử mẹ?
- Làm thợ sắt ở ngoài ga hàng Cỏ!
- Ông Kha lại mua hàng của mẹ, có nhắc đến chuyện cũ không?
- Không! Tao mấy ông ấy trông thấy nhau chỉ cườị
Một người vào mua hàng, bà Nhâm đứng dậy bán. Trời đông xám và lạnh. Mưa phùn thêm to hạt, theo với gió heo rạt ràọ Hiền đi, lại, trong nhà. Chốc lại cười tủm. Đằng kia, mé góc buồng khách, trên chiếc ghế vải, Nhuận cuộn tròn người trong chiếc chăn len đỏ, nằm ngửa mặt nhìn lên trần. Từ hôm về nhà mới, nét mặt Nhuận tươi hơn, không sầu như những ngày còn ở nhà lá. Là vì Nhuận biết làm nhà xong sẽ lấy được Nguyệt. Sở dĩ, ông bà không muốn gả Nguyệt cho Nhuận chỉ vì Nhuận không ở cái nhà gạch như nhà cha mẹ Nguyệt để được môn đăng hộ đối mà thôị Nhuận buồn rầu nhớ hôm bà mối về báo cho biết cái tin đau đớn về cuộc tình duyên của chàng và Nguyệt. Lúc bà mối ra đi, chàng đặt bao nhiêu hy vọng. Chàng tin về tấm lòng yêu khăng khít của Nguyệt và chàng lầm. Nghĩ đến mẹ Nguyệt người béo nịch hay ngồi xe nhà, thường cau có mặt, mỗi khi trông thấy Nhuận. Tự nhiên lòng chàng buồn, chân tay run run, lo sợ. Nhuận hốt hoảng gọi bà mối lạị Chàng dặn thêm:
- Bà phải nói cho thật khéo với bà cụ vào! ...
Bà mối cười, đi, nghĩ đến cái áo mặc mát của Nhuận đã hứa biếu, nếu bà nói khéo cho hai người được thành gia thất! Nhuận hồi hộp đợi chờ. Chàng thấy những giờ phút ngóng đợi bà mối về, nó lâu và nóng ruột quá. Hai tay xoa ngực, Nhuận đi bách bộ xung quanh hè nhà, một cái nhà năm gian, thâm thấp và lâu ngày, những tầu lá gối đã mòn và mủn. Những tấm bức vách ngăn từng buồng loang lổ hở nhiều lỗ thủng như những kiểu mắt cáo đan dậu trông thông sang nhaụ Đồ đạc kê trong nhà phần nhiều là đồ cũ và đã mọt, Nhuận chép miệng cho cái cảnh "nghèo" của nhà chàng. Sự thực về mặt tiền tài, trong gia đình Nhuận không đến nỗi túng thiếụ Mẹ chàng cũng thừa tiền buôn bán. Bà lại còn cho những người nghèo khổ vay tiền không ăn lãi nữa là đằng khác. Nhà bà Nhâm chỉ nghèo vì ở nhà lá và trong nhà không có các đồ mới bày biện mà thôị Bà Nhâm và Nhuận cũng muốn sắm nhiều đồ mới để thay những đồ cũ mọt, nhưng bà sợ nhỡ "động dụng" ở đâu thì chạy sao kịp được những thứ bàn ghế sang trọng lủng củng ấy ra đường. ở nhà lá không nên sắm những đồ đạc đắt tiền. Bởi vậy nên nhà bà, nhiều người vẫn tưởng là nghèọ Bà Nhâm và Nhuận chỉ mỉm cười và công nhận nhà mình hãy còn "nghèo lắm". Nghèo lắm, có lẽ chỉ mang so sánh nhà bà và nhà ông Hàn Kiệm có cô con gái tên là Nguyệt mà Nhuận yêụ Nhà ông giầu nhất xóm Quản Tượng. Ông làm thư ký ở tòa án được phẩm hàn lâm. Nay ông đã về hưụ Ông mến Nhuận lắm vì ngày trước Nhuận học ông và hiện Nhuận vẫn chơi thân với cả Xung con giai ông. Ông bằng lòng gả Nguyệt cho Nhuận. Vợ ông không bằng lòng, ông bảo:
- Nó vô nghề nghiệp tôi sẽ tìm việc cho nó làm. Cốt người tử tế ngoan ngoãn là được rồi! ...
Bà mối đã về, trông thấy Nhuận bà lắc đầụ Nhuận tái mặt. Chàng nghẹn ngào hỏi:
- Thế nào bà cụ có bằng lòng không hử bà?
Bà mối mỉm cười:
- Không! Chả ai bằng lòng cả. Bà cụ bảo! "Đũa mốc không xứng với mâm son"!
Nhuận cáu kỉnh hai tay xoa ngực:
- Đã thế thì thôi vậy!
Dăm ngày hôm saụ Bà mối nói xa xôi với Nhuận:
- Bà cụ muốn cái tiền lấy vợ thì để làm nhà gạch mà ở chả dạo này giời làm hanh hao! Nhỡ ra thì khốn đấy! ... Bây giờ Nhuận nằm mở to mắt, nhìn lại nhà mới làm. Một cái nhà ngói kiểu tây ba gian có đủ cả trần rơm, buồng khách, cột sa-lông, cửa kính, cửa sổ, cửa chớp, sân gác. Nó đã đứng sừng sững ở đầu xóm ga được mười lăm hôm nay rồị Và bà Nhâm đã nổi tiếng là người giầu có. Mất năm trăm đồng bạc làm nên cái nhà Nhuận chỉ còn chờ cưới vợ nữa là xong. Vì Nhuận hiểu câu nói xa xôi của bà mụ mốị Chàng thấy trong lòng sung sướng và rất bằng lòng cái kiểu nhà nàỵ
Tu ... tu ... u! ... những tiếng còi chiều ở các công sở vùng này đã tan về. Cái âm thanh của các tiếng còi, về mùa đông Hiền nghe nó lan rộng, và đi sâu, tản mạn nhẹ nhàng như trông thấy nó đang víu lấy làn khói xanh nhẹ ở các bếp gianh trong xóm lao động, hay vẳng lên giữa trời lạnh sớm. Tự nhiên lòng chàng thấy dìu dịu, và có một cái thú như bà mẹ lao động rúm lò chờ chồng về sưởi ấm. Hiền mở cửa sổ nhìn ra đường.
Lúc này, trên đường cái lầy lội chạy ra tỉnh, những phu ở các sở hoặc ngoài phố hay trong làng, đổ về đông đúc. Họ đổ về đông đúc. Họ đi thành giẫy dàị Ai cũng co ro dưới mưa bay lạnh. Rồi tơi tả, họ rẽ cả vào các xóm làng Thụy Khuê.
|
|
|
