Ngày cuối vụ gặt lúa tháng Mười năm Bính Tuất, nhà bà Cao tất bật, người ra kẻ vào. Thục đau đẻ, kêu khản cả giọng. Thuận thương vợ, chạy ra chạy vào. Bà Cao lo lắng cho con dâu cả, thắp hương cầu trời khấn phật cho con qua cơn vượt cạn, mẹ tròn con vuông.
Bà Khế ngoáy thêm một cối trầu đỏ au, cho gọn vào mồm, thủng thẳng:
- Kêu ít thôi, để sức mà rặn. Canh giờ nữa mới mãn nguyệt khai hoa, đừng có nôn nóng.
Sốt ruột, Thuận thò đầu vào cửa buồng. Thục bò lổm ngổm trên gường, váy nâu loè xoè. Một tay ôm bụng, một tay bám thành gường, mồm cắn chặt gấu chiếu. Cơn đau tột độ, dồn dập. Nhác thấy Thuận, Thục xua tay:
- Eng đi ra đi, ra đi…. đau quá mạ ơi!
Thuận mím chặt môi, ra giếng dội gáo nước lạnh lên đầu. Trong nhà bật tiếng khóc oa… oa…. Bà Khế cười khà khà như đàn ông
- Ố chà chà…… thằng cu, nục nặn lắm, có cả giây hoa… sau ni mần quan, mần tướng đây
Bà Cao âu yếm nhìn con dâu rồi thắp hương khấn vái:
- Ông ơi thằng Thuận sinh con trai rồi, nhà ta có cháu nối dõi tông đường rồi. Ông về vui với con cháu.
Thuận đặt tên cho con trai là Cảo Phương, theo chữ nho là sách thơm, những mong sau này học hành tấn tới. Bà Khế gạt phắt:
- Sau ni kêu sách thơm tho chi cũng được, dưng bây giừ thì cứ kêu là thằng Đái cho gọn.
Thục nựng con
- Thằng chó của mạ sáng sủa như ri mà mệ kêu là Đái thì thiệt quá!
- Đặt tên xấu cho ma quỷ khỏi quở.
Bà Cao đồng ý với bà Khế.
Con chưa kịp nhận mặt cha thì Thuận thoát ly, lên Thuỷ Ba xây dựng chiến khu. Thuận kiếm nhiều mảnh vải vụn xanh, vàng, tím đỏ may cho con trai nhiều bộ quần áo ngộ nghĩnh. Trẻ con làng Thượng quen mặc áo nâu, áo đen. Người già ở làng Thượng gọi áo quần trẻ con là xơ. Chiếc xơ mới may phải ném cho chó mặc trước mới mặc cho đứa trẻ. Làm như thế sẽ tránh được ma quỷ quở trách, quấy rầy. Thằng Đái đã biết toét miệng cười khi cha quay chiếc chong chóng bằng giấy màu. Cả chiều nay, Thuận không làm gì, không đi đâu, quây quần bên vợ con. Mưa thu cứ rỉ rả, rỉ rả rơi trên mái tranh cứa nhẹ vào nỗi đau ly biệt. Đêm nay Thuận lên chiến khu. Thục ngồi bó gối nhìn ra xa xăm. Cuối màn mưa giăng giăng là Bến bè. Chỉ vài lần chống, chục lần chèo là con đò sang bên kia sông. Anh sẽ đi trên con đường lầy thụt qua cánh đồng xâm xấp nước đến đồi sim chạy thun thút lên chiến khu. Anh ở đó với bao công việc đè nặng lên vai. Thục ở lại việc đồng áng, cũng nặng trĩu hai vai. Biết khi nào anh mới về, đến bao giờ cha con mới gặp nhau. Nếu lỡ ra…. Thục không dám nghĩ tiếp…. nước mắt rân rấn. Thuận thổi phù vào rốn thằng Đái cười khanh khách. Thục không chịu nổi, nấc dồn rồi oà khóc. Thục chạy thẳng ra giếng mội, vốc nước táp lên mặt lên cổ. Thuận lạy mẹ, ôm vợ, thơm con khắp người rồi xách tráp, đứng thẳng người bước đi dứt khoát. Trong tráp vỏn vẹn bộ quần áo, mấy tờ giấy, chiếc bút máy ca lô và bộ vạch, thước, kéo của thợ may. Đến cây mưng đầu làng, Thuận sững lại, hai tay ôm chặt gốc mưng già chia làng Thượng thành thôn trong, thôn ngoài. Hôm đầu tiên, Thuận Thục gặp nhau, cây mưng già cũng ngã dài qua mương nước như chiếc cầu nối đôi bờ. Hôm ấy, búp mưng mới nhú, nhọn như tháp bút, đỏ sẫm trong giá rét nàng Bân. Nay lá mưng đã xanh, hoa mưng đã mọc dài xoè cánh như chuỗi hoa tai đong đưa trong mưa bụi. Thuận ngắt búp mưng non cho vào miệng vừa đăng đắng, chan chát, nhai lâu ngọt mãi, thấm vào hoài niệm…. ngân lên, xao xuyến lạ lùng. Thuận ngoái lại, thân mưng như cánh tay, lá mưng như bàn tay vẫy vẫy trong mưa, trong gió như cả làng Thượng nói lời tạm biệt… hẹn ngày về…. hẹn ngày gặp lại….
Tết Đinh Dậu đến chậm chạp, như lão già khó tính, cứ cau có đứng lỳ ngoài ngõ không chịu vào xông đất nhà ai, không hé mồm chúc một câu bình yên. Chiến dịch “vết dầu loang" và “xiết chặt” của thực dân Pháp và nguỵ quyền bắt đầu tràn vào Vĩnh Linh. Tên Cavin (can-vin) chủ sự Ty liêm phóng Quảng Trị tung một loạt tên phản động làm gián điệp trà trộn vào trong dân. Dân làng nghi kỵ lẫn nhau. Ra đường có người hỏi: Việt Minh hay Việt Nam thì ai cũng trả lời không do dự là Việt Nam. Hễ ai quen mồm xưng: “Việt Minh” là bị ghi vào sổ đen. Những gia đình có con em thoát ly lên chiến khu không giám gói bánh tét vì sợ vu là tiếp tế cho Việt Minh. Thà cắt mấy là dong gói đôi bánh tày trước cúng gia tiên, sau cho thằng Đái hưởng lộc. Thục vo mấy lon gạo nếp râu, đậu xanh lòng. Chị em đang lúi húi gói bánh thì có tiếng đàn ông cười sằng sặc sau lưng:
- Hơ.. hơ… hơ.. gói gánh cho Việt Minh mà ít quá. Sang bên nhà tui cho vay vài ba thúng nếp mà gói bánh tiếp tế đầy đủ cho Uỷ ban kháng chiến nghe.
Thằng Hóp má. Nó đi biệt tăm từ ngày 23 tháng tám năm Ất Dậu cho đến bây giờ. Thục mừng thầm là hắn chết rấp, chết bụi, chết bờ ở đầu rồi…. Ấy thế mà hắn về, mặt hắn hau háu nhìn vào cổ, gáy Thục. Hóp má vỗ bồm bộp vào mông Thà, giọng phả mùi rượu:
- O Thà bữa ni coi béo tốt, ngon lành hý.
- Tui hỏi thiệt đã lấy ai chưa hè.
Thà ôm lưng chị dâu, giọng run:
- Tui không lấy ai hết, ông về đi, về đi!
- Nè! Tui nói cho mà hay. Đi hay ở là quyền của tui. Loại như o, kéo tay cũng không ở lại, mà không cần mời, tui cũng “ale hấp” đi luôn hơ… hơ…
Hóp choàng tay qua vai Thục. Thục chộp ngay con dao thái rau. Hóp vẩy tay, cười nhăn nhở:
- Đúng là gái một con trông mòn con mắt. Mấy thằng Việt Minh ngu thiệt. Vợ ngon như ri mà nỡ bỏ lên rú, ôm bồ công văn…. Ngu quá là ngu….. hi hi hi….
Bà Cao sợ hãi, ôm chặt cháu nội ngồi chết lặng trên chõng tre. Bà Khế đủng đỉnh.
- Cậu Hóp đó hả. Cậu về nhớ nói với ông mụ bên nhà là mấy hôm ni tui mắc nhiều việc quá nên chưa lấy thuốc được. Ông mụ gắng chờ hý.
Hóp lặng người, rồi lúng búng
- Dạ… a hà… tui nhớ rồi, tui về nghe mụ.
Hắn vỗ vào thắt lưng, nắp bao súng bật ra, báng súng lục đen ngòm.
- Về tụi bay!
Ba thằng bảo vệ nấp sau hè chạy theo.
Khoảng trống giữa ba bụi tre gai chính giữa Rú Trằm đã mọc lên chiếc chòi mới đủ chỗ cho chục người ngồi. Ông Trần Ngoạn, cán bộ Việt Minh của huyện chủ trì cuộc họp. Người ông gầy, mặt hốc hác, nhưng giọng nói lại khoẻ, rõ ràng:
- Bây chừ o Khế báo cáo tình hình hý.
Bà Khế tém gọn bã trầu, từ tốn:
- Tình hình thì nỏ có chi. Hôm tê hai ông mụ Lỗi đều đau bụng. Tui đã tìm lá cho uống đỡ rồi. Mụ Lỗi đến tận nhà báo ơn, cho không nồi gạo trắng. Gạo nhà giàu có khác, ngon lắm!
Ông Liên sốt ruột gõ gõ vào cọc lều:
- Bác kể chuyện không đâu vào đâu cả. Tình hình gấp gáp mà bác cứ con cà con kê. Ông Ngoạn thẳng thắn:
- Tình hình hay lắm. O nói tiếp đi. Lão Lỗi có cảm ơn o không?
- Có chớ, chính lão sai vợ mang gạo đến cho tui đó.
- Rứa là tốt rồi. Họ biết mình rành rành ra là cán bộ Việt Minh mà vẫn nể nang.
- Dưng mà … thằng Hóp lại về rồi chú ạ.
- O đã gặp hắn chưa?
- Gặp rồi. Hắn đến tận nhà, trêu chọc con Thục,con Thà, nhưng cũng nể tui… Dưng mà tui ngại nhất là hắn có súng lục….
Ông Liên bức bối
- Rứa thì phải khử thôi!
Ông Ngoạn rải tấm bản đồ bằng tờ giấy học trò ra sàn, giọng ráo hoảnh:
- Như rứa là hồi đầu tháng giêng hơn 500 tên lính Pháp đã từ Lào đánh thẳng vào Quảng Trị. Hai ngày sau, chúng chiếm luôn Khe Sanh, tháng sau chiếm luôn Cam Lộ, tuần sau đánh chiếm thị xã Đông Hà. Chúng đã đánh nhanh thắng mau, hòng không cho chúng ta kịp trở tay. Các cơ quan của tỉnh kịp tản cư ra huyện ta để bảo toàn lực lượng.
Ông Liên bức bối đứng bật dậy, đầu hói đội mạnh vào nóc lều đau điếng, nhưng vẫn nghiến răng:
- Chẳng lẽ chúng ta cứ lui mãi à. Phải oánh chớ.
- Chủ trương của tỉnh, của huyện là phải đánh và phải thắng, nhưng trước hết phải nắm dân thật chắc, phải phân hoá, lôi kéo bọn địa chủ, cường hào, khống chế, diệt tề, trừ gian. Lúc này việc làm của o Khế là rất trúng đó
Ông Liên hứng khởi:
- Tui báo cáo với các đồng chí: Đội tự vệ làng Thượng đã sẵn sàng rồi. Trên ra lệnh là đánh.
- Đánh có chắc thắng không?
- Tinh thần anh em là quyết thắng!
- Nhưng mà thiếu vũ khí phải không?
- Đồng chí nói trúng rồi đó. Giá mà có vài ba khẩu súng thì chắc ăn lắm.
Ông Ngoạn chỉ vào bản đồ:
- Tình hình bây giờ nguy cấp lắm. Kẻ địch có tàu bay, pháo binh, súng máy. Quân Pháp, quân Nguỵ càn đến đâu là giết người không ghê tay, hãm hiếp phụ nữ, cướp phá tan hoang. Dân chúng vừa tức, vừa sợ. Mấy ngày trước, chúng đã chiếm phủ lỵ Vĩnh Linh rồi. Hồ Xá, Hiền Lương, Ba bình, Chấp Lễ, Lò heo đã thành chốt điểm rồi. Làng Thượng mình có khác chi cá nằm trong chậu.
Huyện chủ trương phải rào làng chiến đấu, ngày đêm canh gác nghiêm ngặt. Tây đến thì phải ra sức chống càn. Việc của đồng chí Liên là mau chóng phát triển đội tự vệ. Việc của đồng chí Khế là vận động bà con, nhất là chị em sẵn sàng làm việc đồng áng cho chồng con rảnh rang luyện tập. Các đồng chí rõ chưa?
Dương Liên gãi gãi thái dương, nơi còn sót lại ít tóc:
- Nhiệm vụ của đội tự vệ thì quá rõ rồi, chừ tui xin đề nghị cấp trên cho anh em phúc kích đoạn truông Nhà Hồ, chặn đánh xe địch từ Hạ Cờ về Hồ xã, kiếm ít súng trang bị cho đơn vị.
- Lực lượng của ta mỏng lắm, chỉ có gươm giáo, gậy gộc, chớ chưa đủ sức chặn đánh bất ngờ xe nhà binh được mô.
- Chẳng lẽ bó tay?
Bà Khế thong thả:
- Mần chi cũng phải có súng. Đàn ông đàn ang lo việc của đàn ông. Chị em tụi tui cũng lo kiếm vũ khí với anh em. Mần chi thì mần. Làng Thượng ta phải chống càn không thua Hoàng Công.
- Hoan hô o Khế
- Cứ rứa mà mần nghe!. Ông Trần Ngoạn chấm một ngôi sao trên bản đồ làng Thượng
- o O o -
Nắng tháng tư rây rây trên cánh đồng lúa đang vào chắc. Trà lúa sớm đã uốn câu. Mụ Lỗi nhẩm tính vụ tháng Năm này chất đầy mấy đôn lúa. Mụ gọi Hóp.
- Cha thằng Lỗi nì. Liệu quan tây đồn ở có lâu không?
Hóp cười khùng khục
- Mạ hỏi chi lạ rứa. Lần ni quan Tây về là đóng lâu dài. Việt Minh sức mấy mà chống nổi.
- Có thiệt không?
- Chắc chắn rồi. Tui sẽ mần ông cai, ông đội cho mà coi!
- Ừ…. rứa thì tốt
Mụ tính phải gọi mấy chục thợ gặt, mấy chục đôi trâu đạp lúa. Cho ăn bữa trưa chỉ có cơm hấp khoai với canh dưa. Bù đi, tính lại không mất xu tiền công nào. Dân làng Thượng đang đói. Đứa mô ưng thì mần, không ưng thì đói rã họng. Mụ Lỗi lim dim mắt, chìm vào tính toán thiệt hơn thì có tiếng loa từ lòi Dầu máu vọng tới. “Bớ làng Tây Tây, Bớ làng Tây Tây!”. Dân làng bỏ ruộng nương, chạy về nhà. Mụ Lỗi đánh nạnh nhìn theo hể hả.
- Tây về thì chết Việt minh chớ choa thì… ha ha ha…. nỏ sợ.
Lần đầu tiên, dân làng Thượng thấy máy bay khu trực thả bom. Tàu bay thực dân ném bom xuống Nương hoang. Khói bao trùm cả ngọn cây chập chạ cao hàng chục thước. Hố bom to bằng cái ao, sâu hơn cái đìa. Đàn bà, con gái đang chạy khuỵu chân trên đường kiệt, trẻ con khóc thét. Như có bàn tay vô hình nhấc cả làng Thượng lên, xoay vòng tròn náo loạn. Bà Khế đến từng nhà hướng dẫn bà con ra bến Bè lên xóm Rú. Dượng Liên chỉ huy đội tự vệ chặn giặc sau lòi Dầu máu. Moóc nhe nổ ùng oàng, cày xới Trạng sắn, chợ Hôm, Lòi đình. Đoàn người chạy giặc theo từng rặng tre, men theo bờ sông hướng lên chiến khu.
Lần đầu tiên, mụ Lỗi giáp mặt với cái chết. Moóc chê nổ vườn sau nhà mụ, hai con chó canh cổng bị hất tung lên rơi xuống ao chết thẳng cẳng, không kêu một tiếng. Một thằng ở bị mảnh đạn phát phạt ngang chân trái. Một thằng ở chết cùng lũ chó. Lửa khói, máu, tiếng la hét choáng ngợp khu nhà lão Lỗi. Hoảng hốt, mụ Lỗi chui vào đôn lúa, gọi với ra sân
- Thằng Hóp mô rồi. Đi kêu quan Tây. Đi báo quan tây là nhà mình không có Việt Minh. Quan tây mù hay sao mà bắn vào mâm cơm nhà mình chớ!
Hóp má luống cuống xỏ tay vào ống quần của o Câm, giọng líu ríu.
- Quan tây không mù, nhưng đạn không có mắt thì mần răng được!
Lão Lỗi ôm khư khư bọc tiền và thằng cháu đích tôn thò đầu qua cánh cửa đôn hẹp như cũi chó:
- Rứa thì…. nhà mình có phải tản cư không?
Hóp má dằn giọng.
- Chỉ có vợ con Việt minh mới tản cử thôi. Nhà mình phải ở lại đón quan Tây chớ!
Một quả moóc nhê nổ ở cổng trước, cát rơi rào rào trên mái ngói, mụ Lỗi thụt đầu vào đôn lúa, gào lên
- Bớ bà hồn bẩy vía quan Tây. Quan mù hết cả rồi! Chuyến ni thì chết thiệt rồi… !
- Hóp má nhìn mẹ chằm chằm rồi nhổ toẹt bãi nước bọt giữa sân, vỗ mạnh vào bao súng. Hắn biến khỏi làng Thượng.
|
|
|
