Cô Hai Xuyến gốc- gác ở trong giới bình- dân. Cha cô làm thợ mộc ở vùng Cầu Chông, gần chợ Xóm Chiếu. Cha mẹ sanh có một mình cô mà thôi. Khi cô được mười tuổi thì mẹ cô mất. Cha cô chấp nối với người đàn- bà khác có nhà ở Thị- Nghè, tính dọn đồ về bển mà ở với người vợ sau, đặng xin vô làm sở Ba -Son. Người dì của cô sợ ở với mẹ ghẻ cực- khổ tội- nghiệp, mới nói với cha cô mà xin để cô ở với bà, đặng bà nuôi giùm mà dạy cho cô biết nghề sau khỏi bị đói rách. Bà dì không có chồng con. Bà chuyên nghề làm bánh rồi đếm cho trẽ nhỏ lãnh đi bán. Trót mấy năm bà tập cho cô Xuyến biết cái nghề của bà, rồi chừng cô được 16 tuổi, ban ngày bà cho cô đi học chữ rồi học may, ban đêm bà bắt phụ với bà mà chiên bánh cam và gói bánh ú, bánh ếch.
Cô Xuyến có sắc đẹp, nước da trắng, gương mặt vui, nói chuyện có duyên, tướng đi yểu- điệu. Khi cô được 20 tuổi thì sắc đẹp nẩy- nở hoàn- toàn, lại nghề may với nghề làm bánh cô cũng rành lắm nữa. Nếu cô là con nhà khá- giả thuộc trong giới trung- lưu thì cô làm thơ ký, cô thông, hoặc bà kia bà nọ cũng xứng đáng lắm. Ngặt sanh nhằm đời kim- tiền, con nhà nghèo không ai thèm ngó tới, nên bà dì phải gả cho Hai Túc làm nghề thợ máy có tương- lai cũng nhiều.
Nếu Túc cư- xử đứng- đắn, biết đạo làm chồng, anh ta được người vợ có sắc có tài như Xuyến, thì dù không làm giàu, anh ta cũng được hưởng gia - đình hạnh- phúc ngỏa- nguê, đâu đến nổi ngụp lặn trong nghèo- hèn, đen tối. Ngặt Túc có nghề mà không có giáo - dục, tánh- khí
thô - lỗ, ăn nói không chừng, không biết giá người vợ có tài nghề, không biết xây- dựng gia- đình hạnh- phúc, đi làm thì say mê nhậu- nhẹt, về nhà thì đánh vợ chửi con, mới làm cho gia - đình biến thành địa - ngục.
Trót 11 năm trường, cô Xuyến sống trong cảnh đời đau khổ, biết buồn chớ không biết vui là gì, đau khổ về phần xác lẫn phần hồn, đau khổ mà không biết than thở với ai, vì cha với bà dì lần- lượt chết hết, còn chòm- xóm họ không có tâm- hồn như cô, họ có hiểu biết nổi lòng của cô đâu mà phân- trần với họ.
May cô Xuyến còn có được chút con, cô hủ- hỉ với con mà khuây- lãng phận thiểu phước vô duyên. Cô nhắm mắt bịt tai làm lơ mà nuôi con, thầm tính vui đạo làm mẹ có lẽ sẽ khỏa - lấp buồn đạo làm vợ được.
Tình cờ Hai Túc chết, chết một cách thiệt bất ngờ. Từ giờ cô thấy thây chồng nằm chết bên đường cho tới giờ đạo - tỳ để quan- tài xuống huyệt mà lấp đất, thì cô Xuyến tán- loạn tinh thần, có gì cho nổi khổ của cô thủa nay không có nghĩa gì, thêm tai họa nầy nữa nổi khổ mới lên đến cực điểm.
Chôn cất Hai Túc xong rồi, Tư Thìn với Bảy Cao đến tính sổ thì bạc tiền đâu đó đều đủ hết, khỏi thiếu nợ ai, chừng đó cô Xuyến mới tỉnh trí yên lòng, hết lo nữa. Ðêm đó cô nằm với con, mắt ngó ngọn đèn leo lét trên bàn thờ chồng, cô nhớ dĩ- vãng, cô nhìn tương- lai, cô mới nhận thấy cô đã thoát khỏi cảnh đời cũ vui ít buồn nhiều, mà bước qua cảnh đời mới, tuy chưa biết nó sẽ được sáng- suốt, tươi cười hay là nó cũng còn âm- u đau khổ, song hiện thời cô thấy cô đã được thân thong- thả, trí thảnh- thơi thì cô mừng thầm, mừng từ rày mỗi buổi tối hết lo sợ anh chồng say- sưa về đánh đập mắng chửi tưng- bừng nữa.
Cái mừng nầy cô không phép biểu- lộ cho người ta biết được, bởi gì chồng chết mà mừng đó là một điều bất nghĩa, trái với luân- lý, nghịch với thế - tình. Nhưng ôm- ấp trong lòng, cô lại thấy khó chịu. Ðã mấy bữa rồi cô có ý trông gặp người hiểu biết tâm- hồn của cô, thuở nay biết thương xót số- phận vô phước của cô, đặng cô tỏ bày tâm- sự mà trút sạch nổi khổ chồng- chất đã hơn mười năm nay cho nhẹ túi, vui lòng mà bước qua cảnh đời mới.
Kiểm- điểm những người quen trong xóm, cô Xuyến nhận thấy duy có một mình Giao thương xót phận cô hơn các người khác. Mỗi lần cô bị chồng đánh chửi thì mau mau nó chạy lại khuyên can, dầu gỡ tai- hại cho cô mà nó phải bị đánh, bị chửi luôn nó cũng không nệ. Thái- độ đó đủ chứng nó hiểu nỗi khổ của cô, nên cô có thể bày tỏ tâm- sự với nó được. Hổm nay nó biệt mất, bữa nay nó mới lại chơi, rủi gặp cô mắc may nó không chịu ngồi lâu, hẹn đêm sau có rãnh rồi nó sẽ lại nữa.
Bữa sau cô Xuyến giao cái áo gấp cho người ta rồi. Cô còn lãnh một cái áo với một cái quần nữa, tuy người ta nói may chừng nào rồi cũng được, song ban ngày lo nấu cơm đặng mẹ con ăn rồi thì cô cặm- cụi ngồi may, ráng may ban ngày cho khỏi thâm tới ban đêm đèn dầu leo- heo, lại có khách tới thăm nói chuyện không được. Cô cứ ngồi may đến mặt trời gần lặn cô mới chịu dẹp mà đi nấu cơm.
Mẹ con ăn uống dọn rửa xong rồi thì trơì đã sẫm tối. CôXuyến kể chắc Giao sẽ lại chơi, bởi vì đêm trước cô có biểu, mà Giao cũng có ừ. Cô đốt đèn để trên bàn thờ rồi lên ván nằm chơi với con. Mẹ con rù- rì nói chuyện với nhau một hồi rồi con Tý day mặt vô vách mà ngủ. Cô Xuyến nằm buồn, có ý trông Giao lại đặng nói chuyện của cô cho Giao nghe. Tư bề vắng- vẻ, trong nhà quạnh- hiu. Một lát nghe ghe đi dưới kinh bỏ mái chèo sạt- sạt.
Chắc bây giờ Giao ăn cơm đã rồi nên cô ngồi dậy đi ra cửa mà dòm. Thấy nhà Giao dạng - dạng mà trong nhà không có đốt đèn. Cô tính Giao ăn cơm rồi mắc nói chuyện với vợ chồng Bảy Cao nên chưa về nhà. Cô khép bớt một cánh cửa, để mở một cánh cho ánh đèn giọi ra ngoài sân rồi cô ra ngồi chỗ khoảng sáng mà ngó mông, ngó ra mé kinh, ngó phía trong, ngó phía ngoài, ngó quanh- quất rồi thế nào cũng ngó nhà Giao.
Mà nhà của Giao cứ lờ mờ trong đêm tối, cứ im - lặng với canh khuya. Cô Xuyến ngồi trót giờ, bổng thấy có bóng người ở phía trong đường mòn đi ra. Cô tưởng Giao nhớ lời hứa nên lại thăm cô, té ra bóng người ấy đi tới trước nhà cô rồi vụt hỏi: "Chưa ngủ hay sao mà còn ngồi đó cô Hai?. "Cô mới biết bà Hai Liệu ở xóm ngoài đi vô xóm trong hồi gần tối nên bây giờ bà về. Cô Xuyến nói ngồi chơi một chút cho mát rồi cô đứng dậy đi vô nhà.
Thấy con Tý nằm ngoài ván muỗi cắn, Cô Xuyến bồng nó vô buồng để nó vô mùng rồi cô trở ra sân đứng ngó về phía nhà của Giao nữa. Cũng lờ - mờ, cũng vắng- hoe. Cô thất vọng, trở vô ván kéo gối mà nằm. Chờ gần một giờ nữa không thấy gì hết, cô mới đóng cửa tắt đèn mà vô ngủ với con. Sáng bữa sau, mới bững- tưng, cô Xuyến biểu Tý ở nhà chơi mà coi nhà, để cô ra ngã ba bến đò mua gạo với tôm cá đem về ăn, rồi cô xách cái thúng nhỏ ra đi. Cô ghé quán chú Lù mua 5 lít gạo với 5 trứng vịt. Gặp con nhỏ bưng tôm cá chài đi bán, cô mua một chén tép bạc với mươi con cá chốt, vô quán xin giấy nhựt- trình gói lại rồi đi về.
Vô khỏi hãng dệt cô gặp Giao cô hỏi có hứa hồi hôm lại nói chuyện chơi, sao cô chờ khuya quá mà không thấy lại. Giao cười mà nói vì anh Bảy Cao cầm ở lại nói chuyện khuya quá rồi buồn ngủ nên về ngủ.
Cô Xuyến lộ vẻ buồn, cô bỏ đi về, không mời nữa. Ðến tối cô tính Giao thấy cô phiền chắc đêm nay chàng sẽ lại chơi. Té ra cô chờ mà không thấy tâm dạng. Qua đêm sau nữa cũng vậy. Chờ đến đêm thứ ba, thấy tối đã lâu rồi mà Giao cũng không lại, cô ra ngoài đứng ngó nhà Giao. Nhà cũng vẫn lờ - mờ quang- cảnh chung quanh cũng vẫn vắng- vẻ. Cô buồn mà lại phiền, buồn phận cô- đơn không ai thương tưởng, phiền em út thấy chồng mình chết rồi thì nó dan lơ. Cô muốn đi lại nhà mà trách Giao, rồi cô nghĩGiao có bà con gì đâu mà mình trách được. Nó làm lơ có lẽ nó sợ mình mượn tiền, mượn bạc, nếu mình còn tới nhà mà cầu- lụy thì chi cho khỏi nó càng khinh- bỉ thêm. Cô nghĩ như vậy nên cô vô đóng cửa tắt đèn mà đi ngủ.
Cô Xuyến quyết định không thèm chờ Giao nữa. Sáng bữa sau cô thấy nó không lại nói chuyện chơi mà Giao cũng lầm- lũi đi luôn, không hỏi thăm chi hết.
Tưởng Giao có thể kết tình chị em thân- thiết nên muốn nó tới lui đặng mình tỏ bày tâm- sự cho nhẹ bớt nỗi buồn tủi ấm- ức thuở nay. Té ra nó cũng lạt- lẽo như người khác thì thôi, cần gì mà phải quyến- luyến. Cô tính lo may mà vui với con cũng xong. Mấy chục đồng bạc đám ma rồi còn dư thì cô để dành phòng khi đau ốm có sẳn tiền mà rước thầy uống thuốc. Tiền may mướn chắc đủ cho mẹ con sống dễ- dàng. Khi nào không có đồ may, trong nhà phải thiếu hụt thì gói bánh ú đem gửi cho mấy quán họ bán, giao 12 bánh cho họ bẻ đầu 2 bánh, tự- nhiên họ chịu liền.
Ðã không thèm chờ Giao nữa mà một đêm cô Xuyến ngồi may đặng giải buồn, thấy con Tý nằm chơi một bên nó ngủ khò, cô mới buôn đồ may, xốc bồng con đem vô mùng cho khỏi muỗi cắn. Cô tính cô cũng dẹp đồ may rồi đóng cửa đi ngủ với con. Nào dè cô trở ra thì cô thấy Giao đứng chần- ngần tại cửa.
Cô Xuyến chào với giọng phiền- trách: "Dữ hôn! Bữa nay mới lại. "
Giao vừa bước vô vừa cười mà nói:
- Sợ lại chơi, tôi nói chuyện lộn- xộn chị rối trí may không được, nên hổm nay tôi mới lại té ra cũng gặp chị may nữa.
- May là cái nghề của tôi. Phải may mẹ con tôi mới sống được chớ.
- Vậy thì để tôi về cho chị may.
- Không. Bữa nay không có đồ gì gấp. Tôi phải đốt đèn một lát. Thấy đèn cháy mà không làm gì hết, sợ hao dầu vô- ích, tôi mới ngồi may bậy mũi nào hay mũi nấy đặng nói chuyện với con Tý cho nó vui. Nó ngủ rồi. Tôi tính ra dẹp mà đi ngủ đây.
- Chị buồn ngủ rồi sao?
- Không. Ngủ- nghê gì mới chừng nầy.
- Như chị buồn ngủ thì nói cho tôi biết đặng tôi về cho chị ngủ.
- Không. Chứ buồn ngủ. Em ngồi đó chơi. Ðể tôi dẹp đồ may.
Cô Xuyến ngồi xếp cái áo đặng bỏ vô rổ may. Giao cản: "Chị đừng dẹp, cứ ngồi may tiếp đặng nói chuyện chơi. "
Giao xách một cái ghế, vói khép bớt cánh cửa lại rồi để ghế bên cái đèn mà ngồi mà nói: "Chi may đi đặng tôi ngồi coi chơi. Ðàn- bà may cái tay họ dịu- nhỉu coi ngộ quá. Ðàn ông không thể nào làm được. "
Cô Xuyến ngồi phành cái áo ra lại và đặt mũi kim vô vừa may, vừa nói: "Ðàn ông sao lại may không đuợc?Mấy ông thợ Huế, thợ Bắc họ may khéo lắm chớ. "
Giao không nói nữa, cứ ngồi ngó tay cô Xuyến may, ngó tay một hồi rồi ngước lên ngó mặt mũi, ngó tóc tai, ngó miệng như cười, ngó má trắng- trẻo, ngó tới cổ, tới vai, tới mình mẩy, tới chưn cẳng. Cô Xuyến liếc thấy, nhưng cô làm lơ, cứ ngồi chăm- chú may không nói chi hết. CaÝch năm sáu đêm trước cô trông đứng, trông ngồi trông Giao lại chơi đặng cô tỏ nỗi- niềm tâm- sự cho Giao nghe. Ðêm nay cô không trông nữa mà Giao lại ngồi trước mặt cô, ngồi im- lìm, có lẽ trông cô nói chuyện. Cô muốn nói mà không biết khởi đầu thế nào. Cô đương tư- lự thì Giao vụt hỏi:
- Chị năm nay thiệt chị mấy tuổi vậy chị Hai?
- Ba mươi mốt tuổi rồi;Em hỏi chi vậy em?
- Hỏi cho biết, chớ có chi đâu. Anh mất hổm nay, chị ở nhà một mình với con Tý, chị có buồn hay không?
- Chồng chết mà vui sao được em.
- Không còn ai say sưa đánh chửi nữa, vậy không phải hết buồn hay sao?
- Ạ! Nói gì cái đó... Nạn đó thì tôi thoát khỏi rồi.
Giao ngồi nghĩ thế nào không hiêủ mà tình cờ nó lại hỏi:
- Chị tính lấy chồng hay là ở góa nuôi con?
- Chồng ở đâu mà lấy?Như chị chịu lấy chồng khác, người nào muốn họ mới dám nói mà cưới chớ. Trên ba mươi tuổi rồi, lại có con lòng- thòng, ai mà thèm cưới.
- Chị không biết chớ chị còn đẹp lắm, chị Hai à. Ðẹp như gái chưa chồng.
- Thôi mà, ngạo tôi chi vậy hử.
Xuyến vừa nói vừa đưa tay vén mái tóc và ngó Giao mà cười
Giao chồm tới mà nói nhỏ/
- Tôi nói thiệt chớ không phải ngạo đâu. Chị còn đẹp lắm. Trai mới lớn lên cũng phải mê hồn.
- Ồ trai nào ở đâu?Bà già mà mê nổi gì?
- Còn nheo - nhẻo, già đâu mà già. Nếu chị chịu lấy chồng khác thì có người xin cưới liền cho chị coi.
- Tôi ghê chồng rồi. Mới thoát khỏi một ông men rồi, nếu gặp một ông khác nữa thì chắc phải tự- vận, chớ sống gì được.
- Không. Nếu chị muốn lấy chồng thì chị lựa người không uống ruợu, không biết hút thuốc, không biết bài bạc. Ai biểu lựa ông say nữa chi mà tự- vận.
- Ðời nay đâu có người toàn vẹn, không có tật gì hết. Nếu họ không ruợu chè, không hút xách, không bài bạc, thì họ trai gái cái đó cũg khổ cho vợ vậy.
- Nếu vợ chồng thân- thiệt thương- yêu trìu- mến nhau thì anh chồng có thèm ngó tới ai nữa đâu mà sợ ảnh đi trai gái.
- Tôi có chồng hơn mưòi năm, tôi có kinh nghiệm chút đỉnh về thói đời. Ðàn ông có nhiều người kỳ- cục lắm. Họ có vợ đẹp- đẽ, khôn- ngoan, hiền đức ở trong nhà, không biết họ còn thèm nổi gì mà họ cũng đi kiếm mèo kiếm chuột. Nhiều khi con mèo của họ kém hơn vợ họ đủ mọi phương - diện, vậy mà họ mê rồi họ hất - hủi vợ nhà mới lạ cho chớ.
- Mấy người đó họ điên, kể làm chi.
- Không phải điên. Tại cái tật ưa trai gái chớ. Như có người họ lấy đày- tớ cuả họ, đày tớ mà hơn vợ sao, thế mà họ cũng lấy.
- Thôi không cần nói dông -dài. Tôi hỏi gắt chị, vậy chớ nếu có người không say- sưa, không hút- xách, không bài bạc, không trai gái, họ xin cưới chị thì ưng hay không?
Cô Xuyến cưới ngất, cô buông đồ may vá ngó ngay Giao mà hỏi: "Ai ở đâu vậy?Phải nói cho tôi biết đặng tôi dọ hỏi rồi tôi mới quyết định chớ. Tôi không biết người đó làm sao mà ưng được. "
Giao ngồi ngó Xuyến trân -trân rồi tình cờ vụt đi ra cửa, vừa đi vừa nói: "Thôi để tôi về cho chị nghĩ. Bữa khác tôi sẽ trả lời cho chị biết. "
Xuyến ngó theo, rồi bước lại cửa thấy Giao ra đường và xâm- xâm đi về nhà. Cô đứng ngó mất dạng trong đêm tối rồi cô trở vô đóng cửa, dẹp đồ may và tắt đèn đi vô buồng.
- o O o -
Ðêm nay cô Xuyến thổn- thức hoài, cô ngủ không được, nằm nhớ những lời Giao hỏi cô, thì cô cứ hỏi đi hỏi lại trong trí vậy chớ Giao muốn cái gì đây?Có phải Giao muốn đánh ụp với cô mà vì sợ cô không chịu nên không dám nói thiệt, cứ nói xa nói gần đặng dọ ý cô hay không?Cô cứ hỏi thầm như vậy mà cô không dám trả lời. Cô nhớ những lời Giao nói, nhớ cử chỉ, nhớ cách đứng ngồi, nhớ cách liếc ngó, nhớ sắc ái- ngại, nhớ bộ lơ - lững, vừa muốn nói mà lại ngừng, thì cô biết Giao muốn cô, biết mà không dám nói ra.
Cô biết mà cô không dám nói tới là vì sự phải với sự quấy chàng -ràng ngăn đón làm cho cô cũng ái- ngại, cũng lơ - lững như Giao. Cô trong có dịp gặp Giao trong khoảng thanh- tịnh đặng to nhỏ cô tỏ bày tâm- sự của cô cho Giao nghe hoặc may nhẹ bớt túi sầu mà hăng hái bước qua cảnh đời mới. Cô chưa kịp nói thì Giao quậy- phá, làm lộn- xộn trí cô, làm cho cô ngơ - ngẩn không biết đường nào là đường phải, đường nào là đường quấy, khi cô để chân vào cảnh đời mới.
Cô biết Giao muốn cô, nhưng có một lý do là tuổi chinh- lịch làm cho cô không dám nói cô biết chắc. Nếu sự nhận- định của cô trúng sự thật, thì cô phải đối phó cùng Giao với thái độ nào?Phải xuôi thuận hay là phải chống- cự?Xuôi thuận sẽ bị tiếng thị- phi chê cười hay không?.
Còn nếu sự nhận định của cô có sai lầm, thì cô sẽ hổ thẹn với Giao, nó là em út, trước khi nó biết tội- nghiệp về số phận của mình, sau này nó còn biết lo- lắng về đời sống tương- lai của mẹ con mình, sợ mình thiếu hụt phải vất- vả cực- khổ.
Suy tới nghĩ lui mệt trí rồi cô Xuyến ngủ quên. Mà mơ -màng một vài canh rồi cô thức dậy mà suy nghĩ nữa. Khi trước mỗi lần cô bị chồng say đánh chửi thì Giao chạy lại can- gián liền, can cho tới bị nhục, bị đòn cũng không nệ. Can thiệp là tại tội nghiệp cho phận đàn- bà vô phước hay là vì nặng tình u- ẩn ngấm- ngầm? Ðám ma xong rồi, Giao lại mà tỏ ý lo- lắng cho đời tương- lai của cô, hỏi thăm cô lấy tiền đâu mà độ nhựt, tính làm nghề gì mà sống, rồi hứa sẵn lòng giúp- đỡ mọi phương- diện. Có lòng lo- lắng đó là tại tội- nghiệp hay là tại ái- tình?Rồi bữa hổm hứa lại chơi mà cứ lánh mặt luôn tới năm sáu bữa có phải cũng là tại ái- tình làm cho Giao ngần- ngại nên Giao không dám gần cô chăng?Hồi hôm cô không trông mà Giao lại, có phải tại ái- tình xô đẩy, Giao muốn dang ra xa mà dang không được chăng?
Qua ngày sau cô Xuyến ngồi may mà trí cô cứ lập lại các câu hỏi cô nêu ra trong lúc đêm vắng canh khuya đó hoài, cô nhớ hồi hôm Giao hỏi gắt cô nếu có người không say- sưa, cũng không có tật chi khác, họ xin cưới cô thì cô ưng hay không. Cô có đáp rằng phải cho cô biết người muốn cưới đó là ai thì cô mới quyết định được. Giao vụt đứng dậy mà nói để bữa khác Giao sẽ trả lời cho cô biết, nói rồi bỏ đi về liền. Nếu nay mai Giao trở lại mà nói ngay ra chính Giao muốn thế cho Túc mà làm chồng cô, chớ không phải người nào khác, cha chả! gặp trường- hợp đó mới liệu làm sao, phải trả lời cách nào?
Trót ngày đó cô không kiếm được câu để trả lời với Giao, cô chưa định được cách đối phó với cảnh- tình rắc- rối đó. Ðến tối cô thầm vái Giao đừng lại, mà có lại thì đừng nói cho cô biết người nào muốn kết tình- nghĩa vợ chồng với cô. Thiệt vì phận nghèo- hèn cô cần phải có nơi mà nương dựa, bởi vậy cô không dám tính thủ tiết trọn đời với người chồng quá- vãng. Nhưng mà bây giờ cô sợ quá, sợ Giao vì tình yêu nồng- nàn đắm- đuối song phải che đậy giấu kín trong thâm tâm bấy lâu nay bây giờ Túc chết rồi, không cần giấu nữa, nên Giao tỏ thiệt nổi lòng với cô, thì cô hết sức khó liệu, thỏa - thuận thì khó, mà không thoả - thuận cũng khó.
May quá, tối bữa đó con Tý đã ngủ. Cô Xuyến bồng nó đem vô buồng đã lâu rồi mà không thấy Giao lại. Cô có ý mừng thầm, mừng sự khó- khăn hăm- dọa nhưng chưa phát hiện. Cô bước ra sân đứng ngó mông, thấy nhà của Giao cũng như nhà ở chung- quanh cô thấy đều im- lìm, không nhà nào còn đốt đèn.
Cô chắc Giao cũng như các người trong xóm ai cũng ngủ hết, ngủ cho khoẻ đặng sáng đi làm. Cô trở vô cửa tắt đèn mà ngủ như thiên- hạ.
Tuy tính đi ngủ, song nằm trong mùng tối đen và nằm một bên đứa con yêu là di- tích của người chồng mới chết, nấm mồ có lẽ chưa khô, mà cô Xuyến mỡ mắt trao- tráo, cứ nhớ những lời nói xa gần, và nhớ những cử- chỉ dị- thường của Giao, thì cô trạo- trực ngủ không được. Tưởng thoát khỏi cảnh đời cũ, thân cô sẽ được khoẻ - khoắn, nào dè vừa bước qua cảnh đời mới mà trí cô phải rộn- ràng như vầy. Cô nghĩ tới đó rồi cô lo sợ, sợ mạng số vô duyên mãn đời, dầu trước dầu sau, ở khoảng nào cô cũng phải chịu đau khổ, trước thì đau khổ về phần xác, sau lại đau- khổ về phần trí.
Giữa đêm khuya vắng- vẻ im- lìm, cô Xuyến đương nằm ôm lòng lo ngại, bỗng cô nghe có ai gõ cửa nhẹ- nhẹ và kêu nhỏ nhỏ: "Chị Hai, chị còn thức không chị Hai?Chị mở cửa cho tôi vô nói chuyện một chút. "
Cô Xuyến biết tiếng Giao, nhưng không trả lới, cứ dở mùng chun ra, rồi đi thầm ra cửa. Phía ngoài có tiếng kêu nữa. Cô phải nói: "Tôi đương ra mở cửa đây. "
Bây giờ trong ngoài đều nín khe, chỉ nghe chốt cưả kêu kẹt- kẹt, rồi một cánh cửa nhẹ - nhẹ mở ra. Giao bước vô. Trong nhà tối đen. Cô Xuyến lần đi lại bàn thờ mò kiếm hộp quẹt đặng đốt đèn. Giao khép cánh cưả lại rồi cũng mò đi vô.
Cô Xuyến quẹt cây quẹt cháy lên, cô thấy Giao đứng sau lưng cô thì cô hỏi: "Ði chơi sao lại để khuya dữ vậy?
Giao cười mà nói: "Tôi muốn ngủ mà ngủ không được. Tôi chắc chị cũng còn thức nên tôi lại đây. Thiệt quả chị cũng chưa ngủ. "
Cô Xuyến châm cây quẹt vào tim đèn mà đốt. Cô thầm nghĩ sự rắc- rối hôm qua hâm- dọa, thì bữa nay nó phát- hiện rồi. Với giọng nói của Giao đó thì sự cô biết trước đó trúng chứ chớ không trật. Trước khó- khăn thì phải bình- tĩnh mà đởm- đương, không nên chộn- rộn. Cô bưng cái đèn, miệng cô nói: "Em ngồi đó chơi. "Cô muốn để đèn trên ván. Giao không cho. Chàng nói: "Chị để đèn luôn trên bàn đó đi. Bữa nay có may đâu mà phải để trên ván. "
Cô Xuyến nghe lời, bưng đèn để lại trên bàn.
Giao nói: "Chị ngồi đi, chị Hai, ngồi đặngtôi nói chuyện một chút. Tôi có một chuyện quan- hệ lắm. Tôi cần phải nói phứt cho chị nghe. Tôi không thể nín nữa được ;"
Cô Xuyến càng nhận thấy rõ- ràng cô đoán trúng ngay rồi. Cô bình- tĩnh ngồi liền, ngồi chờ coi Giao nói thể nào rời cô sẽ liệu mà đối phó.
Giao đi lại vách xách một cái ghế đẩu để ngay trước mặt cô Xuyến, chàng ngồi trên ghế, hai tay vịn tấm ván bia, gần bắp vế cô, ngước mặt nhìn ngay cô mà nói: "Chị Hai hôm qua tôi nói với chị rằng nếu chị tính cải giá thì sẽ có người không có tật gì hết, họ sẽ xin lãnh làm chồng chị liền. Chị biểu phải chỉ người đó cho chị biết đặng chị liệu rồi chị mới quyết định được. Tôi bỏ đi về, tôi có nói bữa khác rồi tôi sẽ cho chị biết người đó. Bữa nay tôi trở lại mà nói cho chị biết người muốn kết nghĩa vợ chồng với chị là tôi đây, chớ không phải là ai khác. Chị ưng hay không xin chị nói phứt cho tôi biết đi. "
Giao nói một giọt, chừng dứt rồi chàng cứ chống tay bên cánh ván, mắt nhìn ngay cặp mắt của cô Xuyến mà chờ trả lời.
Cô Xuyến cũng ngó ngay Giao. Cô đã quyết bình- tĩnh, nhưng nghe lời Giao nói thì cô cảm xúc, nói không được, chỉ nhìn Giao mà rưng rưng nước mắt. Cô nhìn một hồi rồi thở một hơi dài mà hỏi lại, hỏi nhỏ nhỏ đử Giao nghe: "Em có suy- nghĩ kỹ hay không em?"
Giao vội- vã đáp:
- Tôi suy- nghĩ kỹ lắm. Từ bữa chôn ảnh rồi thì ý nầy liền phát sanh trong trí tôi. Tôi biết cái ý đó không thuận với tình- cảnh, không hạp với con mắt của thiên- hạ, mà trái ngược với tình nghĩa chị em nữa. Bởi vậy nó vừa bùng dậy thì tôi lật- đật kiếm thế đè ép không cho nó phát- triển mạnh- mẽ, tính để thủng- thẳng tôi liệu sức tôi và tôi dò lòng chị rồi sẽ hay. Chẳng dè tôi càng đè ép thì nó càng lôi- cuốn, xô đẩy, thúc dục mạnh hơn nữa. Tôi viện đủ lý, tìm đủ cách mà chống cự với nó không nổi, bởi vậy tôi phải đành chịu thua. Tôi chịu thua là tại nó có một cái lý rất cứng, rất đẹp, cái lý phải làm chồng chị đặng nuôi chị với con Tý no ấm hằng ngày, đặng cho chị biết hưởng thú vui trong đạo làm vợ, kẻo thuở nay chị chưa nếm và, sau hết, đặng hiệp cùng chị mà xây một nền hạnh- phúc gia- đình để hai chị em mình hưởng chung, mặc dầu ai thương ghét, ai khen chê, tùy ý họ, đừng thèm kể. Tôi xuôi- xị chịu thua chỉ tại cái lý đó. Rồi nó được trớn nó biến- hóa thành như một lò lửa trong lòng tôi, nó thui gan đốt ruột tôi nên tôi phải nói thiệt cho chị biết mà liệu coi bây giờ phải làm sao.
- Em nói cái ý em muốn gần tôi mới phát- sanh từ bữa chôn cất cha con Tý xong rồi. Tôi sợ em lầm. Tôi tưởng nó đã nứt mộng đâm chồi lâu rồi mà em không hay. Tôi nghi nó phát- sanh từ ngày cha con Tý say về đánh chửi tôi, em chạy lại em can. Ảnh thoi em và ảnh nói: "Mầy lấy vợ tao hay sao mà mầy binh nó. "Tại lời nói vô ý- thức đó mà em để ý đến phận tôi, nên em can thiệp luôn luôn. Vì thương tôi nên em không kể gì hết.
- Không, không. Ðâu phải vậy. Thiệt từ ngày tôi làm ngoài hãng cưa, tôi nghe theo lời ảnh tôi mua nhà về ở xóm nầy, tôi thầy chị bị ảnh hiếp- đáp, hễ say thì đánh chửi, tự- nhiên tôi tội nghiệp cho chị, tôi có thiện- cảm với chị. Tôi thương phận chị, mà tôi lại coi ảnh như anh cả của tôi, nên tôi can- thiệp luôn luôn, không thèm kể gì hết. Mà trong mấy năm đó lòng tôi thương chị cũng như thương chị tôi vậy thôi, chớ không có ý gì khác. Tôi biết lòng tôi hơn chị. Năm nay tôi đã 20 tuổi rồi. Từ khi lớn lên, tôi học máy- móc xong rồi, tôi ra đi làm cho tới ngày nay, tôi chẳng hề có thương một cô gái nào hết. Gặp đàn- bà con gái tôi xem cũng như đàn- ông con trai, không bao giờ tôi để ý tới.
- Sao em lại để ý đến tôi là người gần già rồi?
- Hôm qua chị nói chị 31 tuổi mà già nổi gì?
- Ba mươi mốt tuổi đã hết nữa đời người. Còn không mấy năm nữa răng sẽ rụng, mắt sẽ lờ, da sẽ dùng, tóc sẽ bạc. Hiện thời tuy chưa già, song màu xuân- xanh đã phai- lợt, tôi còn vẻ đẹp son giá đâu mà hiến cho em để đền đáp thạnh- tình đại- nghĩa của em. Em đã lấy thiệt- tình mà nói với tôi, tôi không phép đem giả- dối mà đối lại. Thuở nay tôi khao- khát ái- tình. Tình yêu của tôi tràn ngập trong lòng. Có chồng đã 11năm mà chồng tôi không biết khai nguồn ân- ái chứa- chan đó ra mà thưởng- thức. Vì vậy nên khối tình yêu của tôi vẩn còn toàn- vẹn trong đáy lòng. Tôi dám chắc bây giờ tôi đem ra mà hiến cho em thì không đến nổi em thất- vọng. Ngặt tôi đã đến từng tuổi nầy, tôi chẳng khác nào một đoá hoa đã héo, nay mai đây sẽ tàn, sẽ rụng, không còn quí báu, xinh đẹp gì nưã mà em mong hái. Nếu em vì tình- dục nhứt thời xô đẩy, em hái bướng thì chắc- chắn một ngày gần đây em xem lại thì đóa hoa đã khô héo, dầu em không nỡ vụt nó xuống hào hay xuống vũng cho rồi, em để nó trong bình, em ra vô em thấy nó thì em bực mình nchớ không vui gì hết. Vậy em phải suy- nghĩ lại cho kỹ, chẳng nên vội lắm.
- Tôi đã có nói tôi suy- nghĩ kỹ rồi. Tôi phải làm chồng chị chớ tôi không thể để cho người khác, vì tôi sợ họ cũng sẽ tiếp mà gây sầu- não cho chị nữa. Tôi nói thiệt, không hiểu tại sao mà hổm nay tôi thương chị nồng- nhiệt, thương đến ăn không ngon, đêm không ngủ được. Ðể tôi nói hết cho chị hiểu tại sao lửa tình phừng dậy trong lòng tôi, phừng dậy rồi tràn- lan ra thể nào. Bữa chôn ảnh rồi tôi ghé thăm chị. Rồi phụ với chị mà dọn- dẹp nhà cửa lại. Tối tôi còn theo anh Bảy Cao trở lại chơi đặng coi anh Tư Thìn yính sổ. Tôi hay còn dư ít chục đồng bạc thì tôi mừng cho chị khỏi mang nợ nần. Nhưng đêm ấy tôi nằm nghĩ lại mấy chục đồng bạc dư đó chị ăn hết rồi chị lấy gì mà sống nữa. Tôi bắt đầ lo - lắng về chuyện tương- lai của chị với con Tý. Tôi có một mình. Tôi lại được hãng chọn đứng máy thế cho anh Hai Túc. Tôi được lãnh tiền công cũng như anh hồi trước. Tôi đủ sức bảo- bọc vợ con ảnh no ấm. Mà bảo- bọc cách nào chớ?Tôi lấy cớ gì mà mỗi tháng tôi chia cho chị số tiền công của tôi?Dầu chị chịu như vậy đi nữa tôi với chị không có ý gì u- ẩn, không có làm điều chi quấy, mà cũng chẳng khỏi thiên- hạ dị- nghị. Mà lâu ngày chầy tháng rủi tôi với chị vì có cảm tình cùng nhau rồi núp lén xú- xí với nhau thì hèn- hạ quá. Tôi sẽ mang tiếng dùng tiền bạc mà mua tiết hạnh của chị, còn chị bị chúng cười chê chị ham tiền mà lấy em út. Hai đàng cũng không ra gì hết. Chị cho bằng hai chị em mình công- khai kết nghĩa vợ chồng, rồi tôi đi làm mà nuôi mẹ con chị. Chị ở nhà mà lo cơm nước áo quần cho tôi. Hết ai nói gì được nữa. Ái tình của tôi phát- sanh tại đó, tôi lo lắng cho tương lai của chị, tại tôi biết thuở nay chị mang túi đau khổ trìu- trịu, tôi quyết quyết đem một khối tình yêu mến nồng- nàn đấm- đuối mà thay thế cho cái túi khốn- nạn đó, tại tôi quyết xây một nền hạnh- phúc gia- đình, không phải với bạc tiền nên không rực rỡ, nhưng với tình dài nghĩa nặng, nên chắc chắn sẽ êm- ấm, sẽ tươi cười luôn luôn, để cho chị em mình chung hưởng đến già, nhất là cho chị bù trừ nỗi khổ trong 11 năm dài đăng- đẳng.
- Nếu em có lòng thương tôi, thì kết làm chị em với nhau chắc- chắn sẽ tốt đẹp hơn nhiều.
- Không được chị ạ, lửa tình đã phừng dậy rồi, không thể vụt tắt được. Tôi cố rán sức đàn- áp ngọn lửa tình trong mấy bữa, tôi không dám thấy mặt chị mà đàn- áp không nổi, nên tôi lại thăm chị, tính nói thiệt cho chị nghe. Té ra lại ngồi coi chị đương may đồ gấp cho người ta, tôi nhận thấy bộ chị tề- chỉnh, đàng- hoàng, lại có bàn thờ của ảnh sờ- sờ một bên đó, tôi kính- nể, tôi không dám bày tỏ tình duyên, chỉ hỏi thăm cách ăn ở tương- lai, cho chị biết tôi lo- lắng cho chị và tôi hứa tôi sẵn- lòng gíup đỡ chị đủ mọi phương- diện. Mà không nói ra thì lửa tình hừng- hực trong lòng, tôi chịu không nổi, sợ ngồi nhây sẽ sanh chuyện không tốt lành, tôi phải bỏ đi về. Chị biểu tôi bữa sau lại chơi đặng chị rãnh chị nói chuyện. Tôi ừ bướng mà tôi không dám léo lại nữa. Trót năm sáu đêm hễ ăn cơm tối rồi thì tôi quyết ngủ liền, không dám đốt đèn, ngủ đặng quên tình nồng- nàn của tôi đối với chị. Ngủ không được, quên cũng không được, chị Hai à. Hình- dạng của chị cứ ở trước mắt tôi hoài, làm sao quên đươc mà ngủ. Nếu mê- mệt quá tôi ngủ được một hai giờ, thì thức dậy tôi càng tưởng nhớ chị nhiều hơn nữa. Chị thấy sức- mạnh của tình yêu nó xô- đẩy tôi hay không chị Hai?Chị thấy tôi ráng sức mà chống cự với nó thể nào hay chưa?Tôi xem xét lẽ phải lẽ quấy rồi hết. Tôi suy- nghĩ hiện- tại với tương- lai cũng rồi. Tình yêu nó cứ biểu tôi phải xông tới, đừng thèm kể tuổi không đồng nhau, vì tình yêu hai bên đều như nhau, nó không có tuổi, nên không gia không trẻ. Nó lại biểu tôi đưng thèm kể tiếng thị- phi, bởi vì nếu đôi bên đã khai kết nghĩa vợ chồng, chớ không núp lén, thì không lỗi gì hết mà sợ thiên- hạ chê cười nhạôbáng. Tại như vậy đó, nên đêm nay đợi xóm- riềng ngủ hết tôi mới lại mà nói ngay việc tôi tính kết tình- nghĩa vợ chồng với chị cho chị nghe. Nếu đối với tôi chị cũng có chút cảm tình, hoặc nếu tình yêu nồng- nhiệt của tôi nó có thể gây tình yêu cho chị, thì đôi ta phối- hiệp với nhau phứt cho rồi, đặng chúng ta sớm lo xây đắp neen hạnh- phúc mà chung hưởng. Tôi hứa tôi sẽ tận tâm giúp cho chị quên hết nỗi đau khổ chị đã mang trót 11 năm nay và bước qua khoảng đời mới chị sẽ sống với thương yêu, với tình nghĩa, thương yêu dồi- dào, mà tình nghĩa cũng chan- chưá. Nghe Giao nói tới đây, cô Xuyến cảm- xúc cực- điểm, cô bình- tĩnh, cô hết dằn lòng nữa được. Cô khóc nay, khóc ra tiếng, nước mắt tuôn dầm- dề, tôi phải lấy vạt áo mà lau, nhưng càng lau nước mắt càng tuôn ra nữa.
Giao đứng dậy đi qua đi lại, rồi hé cửa mà dòm ra ngoài. Trời tối đen tư bề im- lìm, nhà nhà đều ngủ.
Giao thấy Xuyến ngồi thút- thít khóc hoài, chàng mới lại đứng trước Xuyến mà hỏi: "Tôi sanh chuyện làm cho chị đau- đớn buồn rầu lắm hay sao mà chị khóc dữ vậy chị Hai?Nếu có vậy thì xin chị tha lỗi cho tôi. Thiệt tôi cố tâm muốn làm cho chị an vui, chớ hkông bao giờ tôi tính gây buồn cho chị. Nếu những lời tôi nói có điều nào gợi mạch sầu của chị xin chị cho tôi biết đặng sau tôi tránh. "
Cô Xuyến ngước mặt nhìn Giao với cặp mắt chứa- chan ân- ái. Tiếc vì đêm tâm tối, lại ngọn đèn leo- lét đằng xa không cho Giao thấy được nên Giao không rõ được tâm hồn của Xuyến trong giờ phút quan- hệ nầy, giờ phút yêu thương pha trộn với lo ngại. Xuyến nhìn Giao rồi nói: "Nghe lời em nói nãy giờ tôi vui sướng lắm, chớ có buồn rầu đâu. Buồn rầu quá nên khóc, mà vui sướng quá, nói không được cũng khóc vậy chớ. "
Giao mừng nên cười mà nói: "Ạ!Nếu tại vui sướng nên chị khóc thì chị cứ khóc đi. Tôi ước mong nước mắt của chị thuở nay, đặng chị vào cảnh đới mới, nhe- nhàng, trong- trẻo, sạch- sẽ, mà tiếp rước tình yêu của tôi sẵn- sàng và hăng- hái đem hiến cho chị. "
Cô Xuyến tuy nước mắt chưa ráo, song cô nhìn Giao và nhích miệng cười rất hữu duyên mà nói: "Tôi rất cám ơn em, cảm cái ơn rót nước cam- lộ vào lòng tôi đương khô- khan xào- héo. Tôi cảm cái ơn em đặt tình yêu vào tôi, tình yêu ấy thiệt nồng- nhiệt nên em mới không màng tuổi- tác, mà cũng không kể thị- phi. Em ngồi ghế đó, ngồi đặng tôi nói cho nghe. Thiệt trót hơn 10 năm nay tôi đau khổ hết sức, đau khổ mà không có người thân- thiết đặng thở- than. Từ bữa chôn cha con Tý rồi, tôi nghĩ có một mình em thương xót phận tôi, nên tôi có ý trông đợi em lại chơi đặng tôi bày tỏ các nỗi khổ cuả tôi cho em hiểu, mong trút sạch bầu buồn tủi để nhẹ- nhàng mà bước qua khoảng đời mới. Em cứ lánh mặt, tôi mời mà em cũng không thèm lại. Tôi trông đợi không được rồi tôi phiền em. Tôi tưởng em đối với tôi em cũng lãnh- đạm như người khác. Ðêm nay em nói ra tôi mới hay em muốn tránh tôi là tại ái- tình, mà cũng tại ái- tình nên tôi mới trông đợi em không được tôi mới phiền giận. Tôi đã thấy em hiểu hết nỗi khổ của tôi rồi, vậy tôi không cần nhắc lại làm chi, nhắc lại thì đụng chạm vong- linh của người quá- cố tội- nghiệp. Còn em hay tôi trông đợi, em đã hiểu tâm hồn của tôi rồi, vậy tôi không cần bày tỏ cảm- tình của tôi đối với em làm chi. Bây giờ tôi chỉ nói với em rằng em đã lấy lòng thành- thiệt mà đáp lại. Em muốn kết tình nghĩa vợ chồng với tôi, đó là một việc hết sức quan- hệ. Thuở nay tôi chẳng hề được nghe một câu tình nghĩa. Hôm nay được nghe em phân- trần đủ hết, thì lòng tôi khoan- khoái vui sướng vô cùng. Nhưng được vui phải ngừa cái buồn, được phước phải ngừa cái họa. Nếu muốn vui cho bền, phước cho chắc, thì phải dè- dặt không nên hốt- tốc. Vậy xin em hãy phải để cho tôi thong - thả đặng tôi suy- nghĩ lại. Tôi khuyên em cũng phải bình- tĩnh mà ngó trước xem sau. Tôi thấy có một cách giúp cho mình yêu nhau êm- ấm mà khỏi ai dị- nghị gì đưỡc. Mình đừng kết nghĩa vợ chồng, mình chỉ kết tình chị em với nhau mà thôi. Tôi hứa tôi sẽ ở góa trọn đời mà chăm- nom hạnh- phúc cho em. Còn về phần em, thì tôi sẽ chọn lựa một cô gái xứng đôi vưà lưá và hiệp ý đồng tình với em, tôi làm mai cho em cưới làm vợ. Vợ chồng em về ở chung một nhà, em có vợ để giao tình ái- ân lại có chị để chăm- nom hạnh- phúc. Có vậy thì em đã thỏa- mãn tình duyên, mà đôi ta gần nhau cũng khỏi tiếng tâm chi hết. Em nên suy- nghĩ lại. Cái cách tôi nói đó là các khôn -ngoan tốt đẹp hơn hết. "
Giao ngồi trầm- ngâm một hồi lâu rồi lắc đầu mà nói: "Không được chị à. Tôi không thể thương người khác ngoài chị được. Phải chị làm vợ tôi thì tôi mới được vui sướng. "
Cô Xuyến thở dài rồi chậm- rãi nói: "Vậy thì em phải để cho tôi suy- nghĩ. Việc đó quan- hệ quá, nó ảnh hưởng trót cả đời chị em mình. Phải suy- nghĩ cho kỹ mới được. Tôi xin em cho tọi hẹn mười ngày rồi tôi sẽ trả lời. Mãn- hạn đó rồi em sẽ trở lại đây mà bàn tính nữa. Phải để cho tôi tỉnh trí lại đặng tôi sáng- suốt mà định- đoạt. "
Giao đứng dậy mà nói: "Chị thong- thả mà suy- nghĩ. Trong mười ngày nữa tôi sẽ trở lại. Nhưng tôi nói trước cho chị biết rằng chị yêu tôi hay không yêu tùy ý chị. Tôi không dám ép chị yêu, bởi vì tình yêu ép- buộc thì không có giá- trị gì hết. Tình yêu tự nhiên kia mới quí. Mà mãn- hạn mười ngày rối, nếu chị nói vì chị không yêu tôi nên chị không thể làm vợ tôi được, cha chả, nếu chị nhẩn tâm đến thế thì chắc chị không còn gặp mặt tôi nữa. "
Cô Xuyến ngó Giao mà hỏi: "Tại sao vậy?. "
Giao xây lưng đi lại cửa, vừa đi vừa nói: "Tại sao chị hiểu mà. Cần gì phải nói. "
Giao mở cửa sắp bước ra. Cô Xuyến theo sau mà nói: "Trong khoảng mười ngày đó em cũng phải suy- nghĩ lại nghe hôn. "
Giao đứng lại mà nói: "Tôi cũng sẽ suy- nghĩ chớ, suy- nghĩ coi phải tổ- chức ổ uyên- ương thế nào cho đôi ta chung sống trong cảnh thần- tiên ngoài vòng thị- phi, khỏi mắt tục dòm ngó. "
Giao nói rồi đi tuốt mất. Cô Xuyến đóng cửa rồi lại kéo gối mà nằm, tay gác tay ngang qua trán, mắt ngó lên mái nhà. Ngọn đèn leo- lét trên bàn, tiếng gà gáy vang trong xóm.
|
|
|
