Truyen: Dòng Đời - Nguyễn Trung

    Mùa hè năm nay đến vùng San Francisco sớm hơn mọi năm. Mới cuối tháng ba cây cối xanh um, thời tiết ấm nóng hẳn lên. Nhờ thời tiết này, thành phố Bakerfield bớt đi cái lạnh từ lục địa toả ra, không khí trở nên khô mát một cách dễ chịu. Đây là thời tiết Thảo thích nhất trong năm. Từ ngày nới rộng van tim bằng một ống nong (prothesis), sức khoẻ Thảo ngày một phục hồi, sóng gió trong cuộc sống gia đình Thảo cũng lắng dần. Về nhiều mặt, có lẽ Thảo lạc quan hơn Lễ. Từ khi gia đình Thảo - Lễ theo ông bà Học lần đầu tiên về thăm đất nước, cả hai bắt đầu tìm thấy niềm vui mới trong cuộc sống, nỗi cô quạnh bớt dần....
    Vợ chồng Thảo - Lễ đang tính đến việc thực hiện chuyến về thăm lần thứ hai.
    - Tại sức khoẻ của em ngày một khá lên, hay tại chúng mình bận bịu nhiều việc... Thoắt một cái về nước đã hơn ba năm rồi đấy. Thế mà chúng mình hứa với anh chị Chính và anh chị Nghĩa là sẽ sớm về thăm trở lại. - Lễ nói với vợ.
    - Cảm ơn Trời Phật, ngày tháng bây giờ em không thấy lê thê như trước. Chỉ riêng điều này đã làm cho em thấy cuộc sống ngày càng đáng sống hơn. Có lẽ sự giải toả về tinh thần cũng làm cho sức khoẻ của em ngày một khá hơn.
    - Phải nói là từ vài năm nay chúng mình mới có một cuộc sống tạm gọi được là sống. Nghĩ lại, anh chỉ thấy Sài Gòn hồi ấy là địa ngục. Những năm tháng ấy sống nhưng hầu như không thấy mặt trời, quanh năm ngày tháng cắm mặt xuống đất để chạy chọt, hết lo việc này lại lo đối phó với chuyện khác, cho đến những ngày bị tạm giam, đến cái tát hộc máu mồm máu mũi trên đường Phạm Đăng Hưng của bọn tàn quân An Lộc, rồi vào trại cải tạo...
    - Chỉ tiếc là đến lúc sóng yên bể lặng thì chúng ta lại thiếu Huệ... Con ra đi ngót nghét hai mươi năm rồi còn gì nữa anh!
    - Chuyến về nước vừa rồi, lúc bay vào bầu trời Thái Bình Dương em khóc nức nở, làm anh lo quá. Nghĩ lại đến bây giờ vẫn buồn...
    - Vâng... Lúc ấy em cứ như là đang nhìn thấy Huệ giãy giụa, chới với vẫy gọi... Cũng may hôm đó những người ngồi chung quanh tỏ ra thông cảm...
    - Không biết là chúng mình giữ được ý chí muốn sống này bao nhiêu lâu nữa?- Lễ bâng quơ.
    - Chú Thành cũng vĩnh biệt chúng ta mấy năm rồi...
    - Chúng ta bây giờ chỉ còn mỗi chỗ dựa tinh thần là Tín.
    - Vâng, chỉ còn một cách là nhìn vào một điều gì đó tốt lành phía trước anh ạ. Em bắt đầu cảm thấy vui vui là vẫn còn giúp được người này người khác trong công việc của mình...
    - Đúng là nhiều bà con người Việt ở đây trông cậy vào văn phòng luật của em. Chịu khó thuê anh làm planton cho anh bớt khổ sở với tâm trạng chán đời nhé?
    - Planton cỡ xịn, có phải không? - Thảo cười.
    - Có lẽ em nói đúng, khi nào cảm thấy được mình còn có ích cho người này người khác thì tâm trạng anh bớt khổ.
    Nghĩ thế, nhưng nhiều lúc vợ chồng Thảo Lễ cảm thấy hình như không sao át được tâm trạng hiu quạnh, họ vẫn nghĩ nhiều đến cái chết thảm thương của Huệ. Sự hiu quạnh ấy đột nhiên tăng lên do cái chết đột ngột của ông Thành. Sang Mỹ sống với gia đình Thảo Lễ được gần sáu năm, ông Thành đột nhiên bị phát hiện là mắc bệnh ung thư máu ở giai đoạn ác tính, nằm viện mất gần một năm thì ông qua đời. Sống tâm niệm niệm với ước nguyện giữ gìn đức độ của người tin sùng đạo Phật, ông Thành những mong ở hiền gặp lành. Trớ trêu thay đức tin này không thể giúp ông Thành tránh khỏi bệnh tật hiểm nghèo. Song lương tâm trong sáng của ông đã mang lại cho ông nghị lực phi thường, có lẽ vì thế ông chịu đựng được một cách điềm tĩnh những ngày tháng bị bệnh tật hành hạ vô cùng đau đớn.
    Sau cái chết của ông Thành, vợ chồng Thảo Lễ lại phải một phen tự gồng mình lên trong tinh thần để xua đi cái nỗi ám ảnh của cuộc sống tàn lụi. Lễ thú nhận với vợ:
    - Tâm lý bi quan vắt kiệt mọi ý chí muốn sống của anh mất rồi, Thảo ạ. Nhiều lúc anh không thể chịu đựng nổi câu hỏi: Mình còn tiếp tục sống để làm gì? Chỉ để tồn tại một cách không thiết sống như thế này hay sao?
    - Anh giúp em được rất nhiều việc.
    - Đừng trách anh. Có lẽ anh luẩn quẩn đến mức bệnh hoạn rồi.
    - Không được nghĩ thế anh Lễ! - Thảo gần như sắp khóc.
    - Lâu lâu trong con người anh lại dấy lên thứ sóng gió ghê sợ: Chết thì không dám chết, nhưng sống lại không thiết sống... Nhiều khi rất vô cớ.
    - Em hiểu. Quá khứ vẫn hành hạ anh.
    - Đúng là quá khứ đáng nguyền rủa. Có lúc giữa ban ngày mà anh vẫn ngủ mơ mình bị quân cảnh tống giam trở lại, nằm chờ chết đưa ra toà án quân sự. Có lúc rõ ràng thằng Túc cụt cầm tiểu liên chĩa thẳng vào anh mà bắn! Có lúc anh lại thấy mình chuẩn bị các thứ đi thăm Huệ...
    - Anh Lễ! - Thảo nắm lấy tay chồng, giựt giựt, vì cảm thấy giọng nói của chồng có vẻ gì khang khác. Lúc còn sống, ông Thành đã có lần nhắc nhở Thảo là không được để cho Lễ rơi vào tâm trạng trầm uất.
    - Em phải cố giữ sức khoẻ để canh chừng cho anh... - Lễ vẫn tỉnh táo.
    - Thôi, chúng mình nói chuyện khác đi.
    - Ừ, nói chuyện khác. Em phải làm mọi việc để chuẩn bị lên chức bà nội.
    - Như thế là con đã hé ra điều gì với anh rồi phải không?
    - Đâu có. Con không nói gì với anh cả. Nhưng anh cố bấu víu vào tương lai.
    - Anh chỉ làm cho em sốt ruột thêm. Em cứ tiếc mãi kỳ về nước vừa rồi không rủ được cô con gái út của anh Loan đi cùng.
    - Đúng là nhà ta và nhà anh Loan thông gia được với nhau thì còn gì bằng. Dù sao cũng dòng dõi họ Tôn Thất…
    - Cô này xinh đẹp nhất nhà, rất nết na anh ạ. Em mấy lần định tạo cơ hội cho Tín gặp riêng mà chưa thành.
    - Chuyện của Tín chúng mình không can thiệp quá sâu được.
    - Em biết chứ.
    - Chúng ta cần sức khỏe làm việc tiếp sáu bảy năm nữa để trả xong tiền mua nhà! Có nên đề ra mục tiêu này không em? Lúc nào anh cũng phải cố tìm ra trong đầu một điều gì đó đẩy anh lên phía trước...
    - Em nghĩ có thể được. Nếu chú Thành còn sống, chắc chú sẽ vui lắm. Ít nhất là chú được nhìn những người bệnh đã được chú cứu sống, trong đó có em...
    Vợ chồng Lễ rất mong Tín sớm lập gia đình, dù sao Tín đã ra trường hơn 10 năm nay rồi. Nhưng chuyện trò với con lần nào Lễ và Thảo cũng chỉ thấy toàn những chuyện công việc, chuyện kinh tế, chuyện trong nước ta, chuyện nước Mỹ, chuyện thế giới...
    Tốt nghiệp được 6 năm, Tín hoàn tất cả 3 cấp CFA và làm xong Ph. D với đề tài "Đặc thù những biến động ngoại biên trong khủng hoảng chu kỳ và khủng hoảng đột biến”. Như thế là Tín đã thực hiện được đúng thời khoá biểu mình đề ra, một sự nỗ lực vượt bực. Ngay lập tức Tín nhận được khoảng gần một tá các thư mời Tín đến làm việc của các cơ quan và tập đoàn tài chính khác nhau, có nhiều thư nêu rõ cả chức vụ công việc sẽ giao, tiền lương và các chế độ thưởng, các ưu đãi cho vay tín dụng để mua nhà, để lập gia đình, một số ưu đãi khác nữa... Tín thừa nhận lời khuyên của ông Học vô cùng giá trị: Rõ ràng một tiến sĩ có chứng chỉ CFA cấp 3 hoàn toàn khác với một anh tiến sĩ trơn!
    Cục dự trữ Liên bang (FED) muốn dành cho Tín một ghế trong nhóm nghiên cứu chính sách. RAND Corporation muốn mời Tín về làm công tác giảng dạy trong Học viện Tài chính của họ. Havard cũng muốn bổ sung Tín thêm vào lực lượng cán bộ giảng dậy khoa kinh tế...
    - Tự nhốt mình trong thư viện hoặc bán cháo phổi., cả hai thứ nghề này con đều không thích ba má ạ. Con muốn biết thế giới, trước khi con ngồi chết dí một chỗ.
    - Ba má tôn trọng sự lựa chọn của con.
    - Anh Tân và con có cách nghĩ rất giống nhau về điểm này, ba má ạ.
    - Con cũng sẽ đem về giới thiệu với ba má một cô dâu Thuỵ Điển như Tân chứ? - Thảo thăm dò con.
    - Ý muốn của má sẽ là mệnh lệnh đối với con!
    - Chết, chết, má xin lỗi, má trêu con thôi. - Thảo cuống lên.
    Tín cười ngất.
    - Con biết ngay là má thua con mà! Nhưng cô dâu Thuỵ Điển của anh Tân được đấy chứ hả má.
    - Thảo ngồi yên.
    - Có thể cuối năm nay anh Tân lại đến Harvard mấy tuần ba má ạ. Chúng con sẽ gặp nhau. Rồi con sẽ đưa gia đình anh Tân thăm ông bà Học, thăm ba má như lần trước. Lisa bây giờ chắc lớn lắm rồi.
    - Nếu Lisa giữ được màu tóc vàng của mẹ thì đẹp lắm đấy. Con bé rất đáng yêu. - Thảo nhận xét.
    - Thế là mẹ không phản đối đấy nhé!
    Thảo ngơ ngác trong tiếng cười của con trai mình.
    Tín tiếp tục làm việc ở tập đoàn Goldman Sack. Vì dù sao đây cũng là nơi tạo mọi điều kiện thuận lợi cho Tín trong suốt thời gian làm CFA các bậc và làm Ph. D. Hơn nữa công việc được giao cho phép Tín đi khắp mọi nơi Goldman Sack có đối tác làm ăn trên thế giới. Tín nói với mẹ ước ao sẽ tìm cách đi khắp thế giới như ông Học. Lúc có dịp, Tín giúp mẹ được rất nhiều việc về chuyên môn tài chính, nhờ vậy công ty tư vấn về dịch vụ luật của Thảo ngày càng đông khách. Mỗi lần về thăm mẹ, Tín lại mang về cho mẹ những kinh nghiệm mới nhất. Lúc đầu mới mở văn phòng luật, hầu như Thảo làm lấy mọi việc, Lễ phụ trợ các việc lặt vặt. Bây giờ văn phòng luật sư của Thảo thuê được trụ sở mới khá đẹp, phải thuê thêm hai thư ký làm thường xuyên, ngoài ra phải thuê một luật sư Mỹ phụ thêm, làm việc 4 tiếng mỗi tuần. Công việc chính là tư vấn về thuế cho nhiều người Việt làm ăn sinh sống ở vùng San Francisco. Luật về tài chính và thuế của Mỹ vốn rắc rối, riêng bang California còn rắc rối hơn vì còn phải chịu thêm một số quy định riêng của bang. Văn phòng của Thảo ngày càng có uy tín. Ngay Sở Tài chính của San Francisco cũng khuyên các hãng và các cá nhân người Việt nên tận dụng dịch vụ tư vấn của văn phòng luật sư Thảo để tránh những rắc rối không cần thiết và tiết kiệm được nhiều tiền trong khi trang trải các loại thuế. Lời khuyên này dựa vào thực tế là cộng đồng người Việt mới nhập cư vẫn còn nhiều vướng mắc về ngôn ngữ và luật pháp, về nhiều tập quán văn hoá khác liên quan đến nhiều vấn đề tài chính và thuế ở nước Mỹ. Văn phòng luật sư của Thảo dần dần xác lập được sự tín nhiệm lớn trong cộng đồng người Việt ở California và đồng thời cũng là một đối tác quan trọng của các nhà chức trách địa phương. Thực tế này khiến cho gia đình Thảo có một vị thế khá đặc biệt trong cộng đồng người Việt ở đây. Những phiền toái và một số hành vi quậy phá của một vài nhóm người Việt, trong đó có nhóm Túc cụt, xảy ra trong mấy năm đầu tiên ở đây đối với gia đình Thảo cũng nhạt dần và gần đây hình như mất hẳn. Có thể bây giờ ai cũng phải lo làm ăn sinh sống, cũng có thể bây giờ gió đã đổi chiều, nhất là từ khi quá trình bình thường hoá quan hệ Việt - Mỹ ngày càng tiến triển.
    Thảo đã dự tính trong vòng sáu bảy năm tới sẽ chuyển dần văn phòng luật của mình cho một luật sư trẻ, làm việc thêm ba bốn năm nữa rồi nghỉ hưu là vừa. Thảo nhằm vào người con trai vừa mới tốt nghiệp đại học luật của Năm Thịnh. Ý nghĩ này bắt nguồn tự khi Thảo tiếp xúc với đám con cháu má Sáu Nhơn trong chuyến gia đình Thảo cùng với ông bà Học về nước cách đây mấy năm…
    Riêng ở Los Angeles từ mấy năm nay hình thành một tập hợp số người Việt chống lại đất nước. Trước hết đấy là những người làm báo tiếng Việt, một số văn nghệ sĩ người Việt sống ở hải ngoại, một vài người làm nghề tự do khác. Trừ vài người đứng đầu, phần đông họ là những nhân vật bình thường cả về học vấn cũng như nghề nghiệp. Lạ thay, nhiều trí thức lớn lại đứng ngoài cuộc…
    Những người tập hợp nhau lại này có trong tay công cụ báo chí khá lợi hại. Từng lúc họ có thể huy động được một số lượng đáng kể người Việt làm việc này việc khác, nhất là vào các dịp bầu cử thường kỳ hay là bầu cử giữa nhiệm kỳ của Quốc hội Mỹ. Nhiều năm qua con đường buôn bán chính trị này đối với họ tỏ ra rất hiệu quả... Họ đã làm vài cuộc thử sức để xem có thể với xa đến đâu.
    Lần thứ nhất, đó là vào dịp Mỹ tuyên bố bỏ cấm vận với Việt Nam, bưu điện của bang công bố quan hệ hợp tác chính thức với bưu điện Việt Nam. Nhân dịp này bưu điện Los Angeles phát hành quyển danh bạ điện thoại mới, trong đó có mục giới thiệu Tổng cục Bưu điện Việt Nam và in quốc kỳ Cộng Hoà Xã hội Chủ Nghĩa Việt Nam. Chờ cho ngày bầu cử ở Bang đến gần, nhóm chống đối này đột nhiện huy động người Việt đi biểu tình phản đối quyển danh bạ điện thoại này với lý do: có quốc kỳ của Việt Cộng. Đoàn biểu tình tuyên bố sẽ huy động người Việt bỏ phiếu cho Đảng nào chấp thuận yêu sách của họ! Ngay lập tức cơ quan bưu điện Los Angeles phải thu hồi và huỷ quyển danh bạ điện thoại nói trên, phát hành quyển mới không in quốc kỳ Việt Nam. Các nhà chức trách ở đây muốn tránh những rắc rối có thể xảy ra trong cuộc bầu cử đang tới gần.
    Lần thứ hai, chuyện xảy ra tại một nơi gần đại lộ Bolsa ở quận Cam, ngay trong khu vực “Little Saigon”. Tại đây có một cửa hàng văn hoá phẩm của một người Việt, trong đó bán nhiều băng và đĩa ghi hình các tác phẩm âm nhạc nổi tiếng của Việt Nam nhập từ trong nước. Sở dĩ cửa hàng này gây xôn xao là vì bên ngoài cửa hàng thì treo quốc kỳ Việt Nam, bên trong cửa hàng có bàn thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Hội người Việt này quyết định huy động Việt kiều đi biểu tình dẹp bằng được tiệm hàng này. Nhưng tiệm hàng này hoàn toàn hợp pháp theo các tiêu chuẩn của luật pháp Mỹ, đoàn biểu tình chỉ làm tắc nghẽn đường phố nhưng không tạo ra được lý do pháp lý nào cho việc dẹp tiệm. Cuối cùng, không biết bằng cách nào, hội người Việt này phát hiện ra một số vụ lậu thuế đồ điện tử nghe nhìn của tiệm hàng ngày, họ không tìm thấy hàng văn hoá phẩm lậu thuế nhập từ Việt Nam. Thế là cuộc biểu tình mang thêm nội dung chống lậu thuế và ép được cơ quan chức trách địa phương đóng cửa tiệm hàng này - với lý do chủ tiệm vi phạm luật thuế! Nhưng báo chí của hội này thì nói rằng biểu tình giành thắng lợi lớn chống lại quốc kỳ Việt Nam xuất hiện tại quận Cam... Về sau, ngay trong quận Cam lại có tin đồn rằng toàn bộ vụ việc này được bố trí thế nào đấy để phá chủ tiệm và để ngăn cản những ai có thiện ý hướng về quê hương trong tình hình mới - nói chung là chỉ để bôi nhọ đất nước... Chẳng có cách gì xác minh thực hư ra sao.
    Lần thứ ba, khi biết thời điểm bình thường hoá quan hệ Việt Mỹ đang đến gần, hội người Việt này ráo riết vận động phong trào tố cáo Việt Nam vi phạm dân chủ và nhân quyền. Người thì nói sáng kiến này chính là do cánh hữu trong giới cầm quyền Mỹ giật dây cho họ làm, để cản trở các bước đi ngoại giao của tổng thống Clinton trong quan hệ Việt - Mỹ. Những người cầm đầu của hội thì lại nói rằng sáng kiến của họ được nhiều thế lực quan trọng trong giới cầm quyền Mỹ ủng hộ... Song dù sự thật là thế nào, hệ quả cuối cùng là ông Clinton gặp thêm nhiều khó khăn, lộ trình bình thường hoá quan hệ Việt - Mỹ kéo dài... Đọc báo chí trong nước gửi ra Lễ thấy các khó khăn từ phía Việt Nam cũng không ít...
    Rõ ràng có một sự chuyển hướng mới, một sự tập hợp lực lượng mới trong cộng đồng những người Việt chống lại đất nước, dưới những hình thức hoạt động mới, khai thác mọi khó khăn của đất nước, bất kỳ từ hướng nào... Ông Học cũng nhận xét như Lễ và tán thành suy nghĩ của Lễ. Hai chú cháu đồng tình dứt khoát với nhau một điều: Không dính dáng đến các nhóm đầu cơ chính trị chống lại đất nước.
    Cánh Tôn Thất Loan và cánh Năm Thịnh cũng cùng chung một ý nghĩ với cánh ông bà Học. Họ hiểu được những gì đang xảy ra và giữ được thái độ đúng mực. Cho đến nay những người suy nghĩ như thế trong cộng đồng người Việt đông lên nhiều, nhưng vẫn là thiểu số, chưa hình thành một xu thế mạnh mẽ... Họ hầu như không có hoặc rất ít liên hệ với các cơ quan đại diện của nước ta ở Mỹ, ngoại trừ một số việc tối thiểu cần thiết - ví dụ như xin visa về thăm nước... Ngay ông bà Học cũng chưa một lần đến cơ quan Tổng lãnh sự hoặc Đại sứ quán, mặc dù ông rất tích cực tham gia nhóm ngôn ngữ Việt - Hán Nôm. Hai lần xin visa về nước ông bà đều giao cho Hoài và những người giúp việc đứng ra lo. Chính ông Học cũng tự thấy lạ là tại sao mình còn giữ một khoảng cách như vậy. Đã hai lần về nước mà chưa một lần đến thăm sứ quán! Hay là mình chịu ảnh hưởng của dư luận người Việt ở đấy? - Ông Học tự hỏi.
    ... Có lẽ tại vì mình còn mặc cảm? Thế nhưng tại sao chưa bao giờ thấy một ai trong các cơ quan đại diện của nước ta tại Mỹ liên hệ hay tìm hiểu công việc của nhóm ngôn ngữ Việt - Hán Nôm này nhỉ? Họ không quan tâm, hay họ quá bận?!
    Thường thường hàng năm, vào dịp giữa Nô-en và Tết Dương lịch, cánh ông bà Học, cánh Tôn Thất Loan và cánh năm Thịnh lại tụ tập với nhau một lần, kết hợp đi nghỉ đông chung với nhau. Thói quen này có lý do đơn giản là họ muốn dành trọn vẹn Tết Nguyên đán cho gia đình.
    Một lần, Tôn Thất Loan hỏi ông Học:
    - Bác Học ạ, có lúc tôi tự hỏi sợi dây thực sự còn ràng buộc mình với đất nước là gì. Tôi không rõ là gì bác ạ.
    - Thế mà ông lại hỏi tôi? Tôi sang Mỹ trước ông nhiều năm cơ mà!
    - Quả là thế bác ạ. Quan hệ máu mủ ruột thịt còn lại ở quê nhà ư? Phần nào thôi, vì ngay khi tôi còn sống ở trong nước quan hệ họ mạc đã xa xôi rồi. Có lẽ vì mồ mả cha mẹ và ông bà tôi còn nằm lại tại đó. Hay là vì trong người mình vẫn còn cái máu của người Việt?
    - Còn tự hỏi mình được như thế là quý lắm, anh Loan ạ!
    - Ước gì con chúng ta cũng biết đặt ra cho mình những câu hỏi như vậy.
    - Chú sợ nguy cơ mất gốc, có phải không ạ? - Lễ hỏi.
    - Mất gốc làm sao được, anh Lễ. - Năm Thịnh xen vào. Riêng đối với bọn tôi, bây giờ mấy anh em tôi chỉ cảm thấy mình là những đứa con đi làm ăn nơi phương xa. Cái cảm nghĩ bỏ nước hay mất nước như hồi mới chạy sang đây vẫn còn, nhưng nhạt dần rồi. Năm nào tôi cũng có việc về nước, vì nhớ má tôi và họ hàng ruột thịt, vì công việc làm ăn đòi hỏi phải như vậy. Siêu thị của tôi có hẳn một tầng bán các sản phẩm cao cấp của nước ta, từ đồ gỗ Đồng Kỵ, đến hàng men sứ Quảng Ninh, gốm sứ nghệ thuật Bát Tràng, nước mắm Phú Quốc... Tôi chỉ lo đến lượt các con mình các mối liên hệ sẽ không giữ được bền chặt như bây giờ...
    - Có lẽ tâm trạng mỗi người mỗi cảnh. Tôi mà được bận rộn như anh Năm Thịnh thì chắc tôi sẽ hạnh phúc lắm. - Chuyện đang vui mà giọng Lễ vẫn phảng phất ưu tư.
    - Lễ ạ, về già chú mới lại càng thấy cái triết lý sâu xa của tổ tiên mình: Lá rụng về cội. Nếu chú tự hỏi mình những câu hỏi như của ông Loan, chú sẽ trả lời: Cội nguồn đất nước đối với chú bây giờ là tất cả. Cách đây mười lăm năm, hai mươi năm, chắc chắn chú không hỏi mình như thế và chắc chắn cũng không có câu trả lời như thế.
    - Thưa chú, tuổi tác và cuộc biển dâu của đất nước đã thay đổi con người chú, có phải như thế không ạ?
    - Phải. Về phương diện nào đó có thể nói như vậy. Đến lúc gần đất xa trời chú mới bắt đầu ý niệm được về thân phận mình, cũng có nghĩa là về đất nước mình! - Ông Học trầm ngâm rồi tiếp - Nói riêng về số phận một con người, về nhiều mặt có thể ví von chú là một người sống sót sau nạn đại hồng thuỷ của đất nước. Những gì đã xảy ra trên đất nước ta trong mấy cuộc chiến tranh vừa qua còn ác liệt hơn bất kể trận đại hồng thuỷ nào mà con người biết đến…
    - Vâng. Nhìn lại mới càng thấy khủng khiếp, chú ạ. - Lễ xen vào.
    - Nhưng có cái lạ là chú không có cảm giác là người được may mắn sống sót. Có một lẽ gì đó khiến chú hiểu, chú nghĩ là mình đang sống tiếp để thấm được, để hiểu được nạn đại hồng thuỷ đã cướp đi của đất nước ta những gì! Thế có lạ không hả cháu? Có lẽ vì thế chú khát khao mong đất nước mình hoà bình, thịnh vượng. Chú cũng đã trao đổi hết nhẽ với Nghĩa về nỗi khát khao này.
    - Bác Học ạ, bác đã nói vậy, tôi xin thưa như vầy. Cho đến tận bây giờ, chỉ cần nghĩ đến hai tiếng cộng sản là tôi đủ thấy người mình ớn lạnh. Tuy vậy, đi theo bác về thăm quê hương kỳ vừa, tôi thấy đất nước bây giờ có nhiều điều làm cho tôi khấp khởi vui mừng, dù rằng tôi thấy vẫn còn nhiều điều tôi không thể chấp nhận được. Có lẽ cũng giống như Lễ, chúng tôi là loại người không còn khả năng thay đổi mình nữa rồi bác ạ! - Loan nói, giọng buồn buồn.
    - Mặc cảm vẫn đeo bám anh? - Ông Học hỏi.
    - Dạ.., cũng không hẳn thế. Đôi lúc chúng tôi vẫn mặc cảm thật, tự coi mình là những vật thể lạ sống trong lòng đất nước. Nhưng có điều chính tôi cũng thấy rất lạ là mỗi khi ngồi nói chuyện với ông Nghĩa, ông Lê Hải, ông Chính thì sự mặc cảm ấy biến mất.
    - Ông Loan ạ, về mặt chống Cộng hay ghét Cộng, chưa hẳn Phạm Trung Học này đã thua kém ông đâu. Chỉ có điều là từ khi tôi hiểu được những tổn thất của đất nước mình, hiểu được nỗi thống khổ của dân tộc mình, hình như tôi vượt qua được chính mình. Tất cả bắt đầu từ khi tôi cảm nhận được chính gia đình tôi mất mát nhiều quá trên cả hai phía...
    Mọi người hiểu tâm trạng ông Học lúc này. Lễ quay sang Tôn Thất Loan, cố xoay câu chuyện đi hướng khác:
    - Còn khi nói chuyện với ông Võ Sang, anh thấy thế nào?
    - Tôi không biết là mình bây giờ cảm nhận khác trước, hay là Võ Sang đã thay đổi. Điều chắc chắn là ông ta bây giờ cởi mở hơn xưa nhiều. Song vẫn không thể nào so sánh được với ông Nghĩa, ông Lê Hải, ông Chính - đấy là những người tôi thực sự có hứng thú đối thoại với họ, với tất cả suy nghĩ của mình... Nhất là những ông này hiểu biết rộng và không bao giờ áp đặt một điều gì, lúc nào cũng sẵn sàng trao đổi ý kiến đến kỳ cùng.
    - Còn người đối thoại và còn đối thoại được với nhau như thế là tốt rồi. Toàn là những ông cộng sản chính hiệu đấy anh Loan ạ. - Năm Thịnh bình vào - Đấy là những người thân thiết nhất trong gia đình tôi, nói cho đúng hơn là chỗ dựa tinh thần của gia đình tôi. Các cháu con anh Hai tôi coi những ông này là thần tượng của mình. Bây giờ được bọn trẻ chấp nhận không phải là dễ đâu hai anh ạ. Điều tôi băn khoăn là thời gian gần đây chuyện tham nhũng, tiêu cực có vẻ ngày càng nhức nhối hơn.
    - Anh Năm nhận xét như thế là khá nhạy bén đấy. - Ông Học đồng tình với Năm Thịnh. - Một số điều lo lắng tôi nói với Nghĩa trước đây, hình như đang trở thành mối lo thật sự. Không thể nào có một xã hội thuần khiết hay một sự phát triển êm đẹp như đi trên con đường lát toàn bằng vàng đâu. Tôi đã nói với Nghĩa như vậy mấy lần rồi. Miễn sao đừng để những yếu kém, những vấp váp khó tránh khỏi này lấn át cái tốt và trở thành một xu thế phát triển
    - Thưa chú điều cháu lo nhất là mấy công ty đang làm ăn với cháu gần đây bị đánh lên đánh xuống, cháu chưa rõ thực hư thế nào. - Năm Thịnh trình bày. - Họ sai lầm đến đâu, hay là các sai lầm của họ bị hình sự hoá đến đâu, hay đó là chủ trương không để cho kinh tế tư nhân đi quá cái ngưỡng hiện nay. Đây thực sự là điều cháu không rõ, đoán già đoán non cho sắp tới lại càng khó chú à!
    - Gần đây báo chí nói nhiều đến các vụ án Tamexco, Minh Phụng, ngân hàng Việt Hoa... Các công ty làm ăn với anh Năm có dính dáng đến những vụ án này không? - Ông Học hỏi Năm Thịnh.
    - Dạ thưa, đó chính là điều không ai giải thích được rạch ròi. Các vụ án này là có thực, xử các vụ án là có thực. Thậm chí có quá nhiều quan chức cao cấp dính líu vào, nên tính chất các vụ án này rất nghiêm trọng. Dư luận cho rằng vẫn có quan chức cao cấp lọt lưới pháp luật, nhiều tài sản của những bị cáo trọng tội bị thất thoát trong quá trình thành án. Cháu thấy dư luận trong nước rất trông cậy vào sự nghiêm minh của pháp luật, ủng hộ pháp luật. Nhưng nếu nhân danh chống tham nhũng và tiêu cực rồi hình sự hoá mọi hành vi kinh tế phạm luật để hạn chế kinh tế tư nhân thì lại là câu chuyện khác. Hơn nữa nhìn chung, trừ trường hợp thật đặc biệt, hình sự hoá tội phạm kinh tế là chuyện cần thận trọng...
    - Có thể xem đấy là biến tướng của cải tạo tư sản lần thứ ba được không, anh Năm? - Tôn Thất Loan nghi ngờ.
    - Tôi chịu, không đoán mò được. Vì trong nước công khai minh bạch chưa đủ cỡ, nên còn nhiều điều khó đoán lắm, tính toán làm ăn lâu dài càng khó - NĂM Thịnh quay sang ông Học - Chú à, cháu ngờ rằng đấy là một trong những nguyên nhân làm cho đầu cơ vào bất động sản ở nước ta tăng lên một cách quá đáng so với sức chịu đựng của nền kinh tế. Lác đác cháu thấy trong nước có một vài kiến nghị đòi thận trọng và hạn chế hiện tượng hình sự hoá những hành vi kinh tế phạm luật. Điều này chứng tỏ nỗi lo của cháu là có lý…
    - Còn nhiều trầy trật đau đớn lắm, Năm Thịnh ạ. Còn phải trả giá nhiều đấy, đất nước nào cũng thế thôi, dân tộc nào cũng thế thôi. Tôi chỉ mong những bài học ở nhiều nước châu Phi, ở Nga trong suốt thập kỷ 1990, ở các nước Đông Nam Á và Hàn Quốc trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 vừa qua.., sẽ được nước ta tôn trọng. Đấy là cái lợi của anh đi sau...
    - Đầu năm nay cháu có việc qua Bangkok. Giá đồng Bath Thái Lan bây giờ chỉ còn một nửa so với mấy năm gần đây. Nhiều doanh nghiệp trắng tay trong một đêm. Có mấy chủ doanh nghiệp tự tử. Các ngành kinh tế cứ dắt dây nhau sụp đổ như các lá bài domino. Thật không thể tưởng tượng nổi, chú à. Nhưng bây giờ họ khá hơn nhiều rồi. - Năm Thịnh thuật lại.
    - Bác Học ạ, một số người lãnh đạo ở châu Á buộc tội George Soros là thủ phạm cuộc khủng hoảng này, có đúng thế không bác? - Tôn Thất Loan hỏi.
    - Tôi xin lỗi, tiếng Việt xưa có câu rất tục nhưng diễn đạt rất đúng cách buộc tội kiểu như vậy: Tim la đổ vấy cho trâu! Câu này tục lắm, nhưng lột hết được sự việc. Tôi học được câu này từ bọn lính khố đỏ thời Pháp thuộc trong những ngày tôi phải đi kéo xe bò kiếm sống lúc thất cơ lỡ vận...
    Mọi con mắt đổ dồn về ông Học.
    - Đã có lúc bác phải đi kéo xe bò sao? - Năm Thịnh trợn trợn mắt.
    - Sao bác lại ví von như vậy? - Tôn Thất Loan ngạc nhiên.
    - Theo tôi George Soros chỉ có một tội duy nhất là người châm ngòi lửa vào cái thùng đã chứa đầy thuốc súng. Tội của ông ta chỉ có thế thôi! - Ông Học chậm rãi. - Ông Soros này không châm thì có ông Soros khác châm, vì chẳng có một nhà tài phiệt nào chịu khoanh tay ngồi nhìn cổ phiếu và vốn của mình có nguy cơ mất giá đồng thời có cơ hội vồ được món lớn. George Soros thính mũi hơn người ở chỗ đã ngửi thấy mùi bão trước khi cơn bão xảy ra. Quả nhiên khi đồng tiền của ông ta mới thoạt chạy khỏi Malaysia thì cơn bão đã đổ bộ ngay tức khắc lên toàn khu vực Đông Á và Đông Nam Á.
    - Thời đại kinh tế tri thức mà con người vẫn bất lực trước những hiện tượng như vậy sao chú? - Lễ hỏi.
    - Đúng hơn nó là một phản sản phẩm của kinh tế tri thức, chú nghĩ như vậy Lễ ạ. Kinh tế tri thức trong trường hợp này chứng tỏ nó thông minh và xảo quyệt hơn so với những hiểu biết con người thu lượm được trong kinh tế tri thức. Về mặt tiền tệ thì càng như thế. Ví sự tai quái của tiền tệ với Mephistopheles như Tín đã phân tích thật là một ý tưởng tuyệt diệu đấy.
    - Nhưng Tín chưa bao giờ là Soros chú ạ!
    - Nhưng rõ ràng Tín hiểu được vấn đề! Sự thật vĩnh hằng là cuộc sống luôn luôn thông minh hơn con người.
    - Trời ơi, nên gọi bác là kẻ thực dụng hay là một triết gia đây, bác Học?
    - Ông Loan tặng tôi biệt danh gì cũng được. Tôi nói cho có đầu có đuôi như thế này: Thật ra trước khủng hoảng mấy năm đã có những lời cảnh báo khá gay gắt về những yếu kém của ngành tài chính - ngân hàng trong những nước này. Tôi là người trong nghề, tôi biết rất rõ. Rồi đến những lời cảnh báo về sự lũng đoạn do câu kết giữa các giới quyền lực chính trị và các chủ tập đoàn, nạn đầu cơ bất động sản và nạn đầu cơ tiền tệ, nhưng tất cả đều bị giới cầm quyền ở những nước này bỏ ngoài tai hoặc có lợi ích trong việc bỏ ngoài tai. Tất cả đã tạo ra các nền kinh tế bong bóng. Điều không ai biết trước được chỉ là khi nào các bong bóng ấy nổ tung và nổ như thế nào mà thôi. Các nước Đông Nam Á này cuối cùng đã rơi vào tình trạng tích tụ phát triển mấy thập kỷ để đổ vỡ tan hoang trong một trận bão! Kinh tế nước ta đứng ngoài tâm bão, thế mà cũng lao đao vì nó. Theo tôi, nước ta cố học lấy những bài học ấy, có lẽ đấy là cách tốt nhất để tiết kiệm mồ hôi, nước mắt và có lẽ cả máu nữa trong quá trình phát triển. Làm được như vậy, đất nước ta sẽ sớm tìm được đường ra, và các nhóm người Việt đầu cơ chính trị ở đây cũng sẽ khó có đường kiếm chác chính trị. - Ông Học giải thích.
    - Chú luôn luôn trung thành với cái nhìn của người đi sau, có phải không ạ? Cháu thật không hiểu làm thế nào mà chú rất lạc quan, nhìn ra ánh sáng trong mọi tình huống. - Lễ hỏi chú mình.
    - Có lẽ chỉ vì lúc nào chú cũng ham sống một cách tột bực. Gần suốt cuộc đời, chú vẫn coi tâm lý đầu hàng là kẻ thù không đội trời chung của mình.
    Lấy xong hành lý tại sân bay San Francisco, Tín thuê một xe van rồi tự lái đưa vợ chồng Tân và Lisa đến chỗ bố mẹ mình, từ đó đón bố mẹ đến thẳng khách sạn La Cigale để cùng ăn cơm với ông bà Học và gia đình cô Hoài. Thời giờ quá eo hẹp, nên Tín tổ chức tất cả đi chung một xe để tận dụng hơn 5 tiếng đồng hồ chạy xe trên đường cho bố mẹ mình có dịp nói nhiều chuyện với vợ chồng Tân và cháu Lisa. Lần này Tân đến dự hội thảo tại đại học Maine, trên đường về hẹn gặp Tín ở San Francisco để hôm sau còn đi tiếp London dự hội nghị Toán học châu Âu, do Viện toán Greenwich tổ chức. Tín từ New York bay đi San Francisco để thực hiện cuộc gặp mặt này.
    Gia đình lớn của ông bà Học có một buổi tối trọn vẹn tại La Cigale. "Cảm ơn các cháu, các cháu làm cho ông bà trẻ lại mấy tuổi". Bà Học hết ôm Lisa, ôm Linda rồi lại ôm Tân, những giọt nước mắt lăn trên má.
    Ông Học, vợ chồng Lễ, vợ chồng Hoài, Tín cứ đứng lặng chia sẻ sự xúc động của bà Học. Khi mọi người ngồi vào bàn, Tân là người nói đầu tiên:
    - Cháu rất mừng là ông bà gần như không thay đổi. Lần trước cháu đến thăm ông bà ở Santa Monica Hill cách đây đúng một năm. Lần ấy chỉ thiếu Linda và Lisa.
    - Thưa ông bà, chọn khách sạn La Cigale lần này là sáng kiến của anh Tân đấy ạ, vì còn vài ngày nữa là đến ngày giỗ anh Nam - Tín thưa.
    - Ông nhớ. Chính tại khách sạn này, cũng ngay tại phòng ăn này, hôm ấy ông là người đầu tiên được báo tin Nam mất - nói đoạn ông Học gọi người bồi bàn rót rượu, bảo anh ta rót thêm một cốc để ở giữa bàn. - ...Tất cả chúng ta nâng cốc, mười sáu năm qua rồi các cháu ạ. Chúng ta hãy uống với Nam ly rượu này!
    Mọi người nâng cốc. Ông Học là người đầu tiên chạm vào ly rượu để ở giữa bàn, tất cả đều làm theo, lòng ngùi ngùi thương tiếc.
    Ngậm ngùi trong giây lát, ai cũng để cho lòng mình lắng xuống... Bé Lisa tuy chưa hiểu gì lắm, nhưng cũng biết giữ lặng lẽ, vì thường ngày Linda vẫn dậy con trong những lúc như thế này, để giữ lịch sự phải biết làm theo người lớn. Nhìn Lisa, ông Học nói:
    - Thế hệ thứ ba của họ Phạm không tồi. Ông rất tự hào. Bây giờ ông nâng cốc chúc mừng các cháu.
    Tiếng chạm cốc leng keng...
    ...Tuy xa nhau nửa vòng trái đất, song mọi người trong gia đình lớn của ông bà Học thường xuyên có tin tức của nhau, nhờ có phương tiện hiện đại, nhưng trước hết là tình máu mủ ruột thịt luôn luôn kết họ lại thành một khối. Chuyện đám cưới Mai, rồi đám cưới Loan, chuyện Yến bây giờ là giám đốc một xí nghiệp liên doanh nổi tiếng trong ngành dược... tất cả bên này đều biết tường tận.
    - Linda thấy các con trai họ Phạm rất giỏi. Nhưng cũng phải nói là các con gái, con dâu họ Phạm cũng rất giỏi chứ ạ. Nhất là chị Yến và chị Mai là hai phụ nữ Việt Nam tuyệt vời. Chị Loan thật là một người can đảm - Linda nói bằng tiếng Việt khá thành thạo.
    - Linda đang chờ ông bà và các cô các chú khen nữa đấy ạ! - Tân liền được ăn mấy cái đấm nhẹ vào vai của vợ mình vì câu nói này.
    - Không phải. Không phải, Linda không nói thế. Đấy là Tân nói ạ! - Linda mặt ửng đỏ - Ý Linda muốn nói Việt Nam có một giá trị tốt đẹp là chăm sóc truyền thống gia đình.
    - Linda nhận xét đúng đấy. - Thảo khen.
    - Anh đố Linda tiếng Việt dân dã có câu nói nào chứng tỏ sự quan tâm đến giữ gìn truyền thống gia đình. - Tân đố vợ.
    - Sao cháu lại đố Linda khó vậy? - cô Hoài chen vào.
    - Anh Tân thường bắt nạt Linda kiểu như vậy. Nhưng nếu Linda đố lại như thế bằng tiếng Anh hay tiếng Thuỵ Điển thì anh Tân chết luôn!
    Mọi người phục Linda nói được hai từ chết luôn với cái giọng rất Việt. Song Linda vẫn phải tự xưng tên mình trong khi nói chuyện, vì đại từ nhân xưng của tiếng Việt khó quá, Linda học mãi mà vẫn chưa rành.
    - ...Thì anh Tân chết luôn! Thím thấy tiếng Việt của cháu giỏi quá. - Thảo ngồi cạnh, cố nhại lại cho đúng cách nói của Linda, rồi ôm lấy vai Linda.
    - Thế là em chịu thua rồi, có phải không Linda? - Tân vẫn chưa buông tha vợ mình.
    - Một phút! Hãy đợi một phút! - Linda đưa ngón tay chỏ lên miệng ra hiệu cho chồng im lặng, trán nhăn lại. - ...Câu nói ấy là thế này: Lấy vợ kén tông, lấy chồng kén giống!
    - Thế thì bây giờ chú có thể nói con dâu họ Phạm ai cũng giỏi! Xin mời cả nhà nâng cốc uống thưởng Linda. - Lễ đứng dây, trịnh trọng, gương mặt nở một nụ cười rạng rỡ.
    Thảo rất vui. Bóng dáng ưu tư trên nét mặt của Lễ bỗng nhiên biến mất.
    Câu chuyện chuyển dần sang bàn việc mời ông bà Chính và ông bà Nghĩa sang chơi bên này, để biết đó biết đây, kết hợp đi thăm một số nước châu Âu luôn thể. Bây giờ ông bà Chính và ông bà Nghĩa đều đã nghỉ hưu, xin visa đi thăm Mỹ và mấy nước châu Âu cũng dễ, chắc việc đi thăm không có gì trở ngại. Riêng bà Nguyệt thì chưa muốn đi đâu cả, Mai vừa mới sinh công chúa. Bà ngoại không muốn rời cháu lấy nửa bước. Tân kể lại chuyện Mai đi siêu âm, em bé xấu hổ nên mãi đến lúc cất tiếng khóc chào đời mọi người mới biết là con gái. Cả nhà rất thích thú, ai cũng khen bà Nguyệt có sự nhạy cảm đặc biệt của bà ngoại.
    - Chỉ có anh cu Tín nhà ta trước sau vẫn là anh cu Tín thôi! - cô Hoài chọc cháu mình.
    - Trời ơi, ông tiến sĩ có hạng của người ta mà em cứ gọi mãi cháu là anh cu! - Nhân, chồng Hoài, bác sĩ nha khoa, vốn rất ít nói, lên tiếng bênh cháu.
    - Cháu chỉ lo cô Hoài không đủ tiền mua quà cưới tặng cháu thôi.
    - Có thật vậy không con? - Thảo hỏi Tín - Nếu đúng như vậy, má cho cô Hoài vay, bao nhiêu cũng được!
    - Thôi được, nếu cháu không thích cái tên anh cu Tín thì cô tặng cháu cái tên anh hùng rơm vậy. - Hoài nói.
    - Anh hùng rơm là cái gì ạ? - Linda hỏi Hoài.
    - Dịch là gì bây giờ nhỉ? - Hoài suy nghĩ một lúc. - ...Thôi thế này, tạm dịch là straw puppet(*)![(*) Bù nhìn bằng rơm.]
    - Chết chết, cô dịch thế thì chết cháu! Anh hùng rơm không phải là straw pupet! - Tín giãy nảy lên.
    - Trời ơi, cô Hoài tặng Tín cái tên hay tuyệt! Em rất xứng đáng với cái tên ấy. - Tân đế thêm vào.
    - Linda đề nghị cả nhà thông cảm với Tín.
    - Cháu đề nghị cả nhà thông cảm với Tín điều gì? - ông Học hỏi lại Linda.
    - Thưa ông, Tín còn đang ở trong tình trạng: Tìm em như thể tìm chim, chim ăn bể Bắc, anh tìm bể Đông!
    Mọi người cười phá lên!
    Riêng bà Học lấy khăn tay che miệng, cố ngăn bớt tiếng cười của mình mà không được, mấy giọt nước mắt cứ tự nó trào ra.
    - Đúng là cả nhà nên thông cảm với nỗi khổ của straw puppet!.. Ngày xưa ba đi học mới chỉ có truyện Nỗi thống khổ của chàng Werther(**) [(*) Một trong những tác phẩm văn học đầu tay của W.Goethe.] thôi, Tín ạ. Có lẽ ba sẽ cầm bút viết truyện về Nỗi thống khổ của Straw Puppet Phạm Trung Tín! Việc này ba làm được đấy...
    Tất cả mọi người lại cười.
    - Lại cả ba cũng về hùa với cô Hoài nữa. Nhưng hôm nay cả nhà sẽ thua con cho mà xem. Giỏi như Linda cũng thua! Cô Hoài cũng thua!
    - Tín ơi, nếu con không chứng minh được cả nhà thua, thì cái tên cô Hoài tặng con là hoàn toàn chính xác đấy, má không cho đổi lại đâu Tín ạ. - Thảo không bỏ lỡ dịp này muốn hiểu con mình.
    - Thế này thì hết đường chạy rồi Tín ơi. Mi ra toà Thị chính xin đổi tên mới đi là vừa! - Tân chạm cốc chọc em mình.
    - Anh Tân đừng lo cho em. - Tín dừng lại, tự tay đi rót rượu cho mọi người thật đầy đặn rồi trở về chỗ ngồi của mình, trịnh trọng - Thưa ông bà, thưa ba má, thưa cô chú, hôm nay con xin long trọng đề nghị cả nhà cho con cưới vợ! Nếu cả nhà cho phép, xin uống với con hết ly rượu này. - Giọng Tín tỉnh bơ, nhưng trang nghiêm, tay nâng ly rượu ra phía trước, chờ đợi...
    Tất cả các khuôn mặt ngơ ngác, không biết là Tín nói đùa hay nói thật. Nhưng mọi người đều lục cục xích ghế ra, đứng dậy, tay nâng ly rượu như những người máy, song ai cũng đứng yên như vậy, chưa chịu uống.
    - Con xin cụng ly với ai trước? - Lễ hỏi.
    - Con xin cụng ly trước với ông bà! - Tín đi ra khỏi chỗ ngồi, trịnh trọng xin chạm cốc với ông bà, rồi với bố mẹ, với cô chú Hoài, với Linda, với bé Lisa. Tân là người Tín chạm cốc sau cùng.
    - Rượu uống rồi, bây giờ con giới thiệu con dâu của má đi! - Thảo là người giục đầu tiên, trong bụng vẫn bán tín bán nghi.
    - Thưa ông bà... - Tín dừng lại một chút, vì bản thân cũng xúc động. - ...Thưa ba má, thưa cô chú, Linda và anh Tân, và cả cháu Lisa nữa. Con xin cả nhà ưng thuận cô dâu mới của họ Phạm nhà ta là con cô Trang và chú Lâm. Anh Tân ạ, chú Lâm là người đã cứu bác Nghĩa tại Quảng Trị và đã hy sinh ngay sau đó!
    - Tín!.. - Tân ngơ ngác.
    - Trời ơi Kim! Con dâu của má sẽ là Kim? - Thảo bỏ chỗ ngồi chạy lại ôm chầm lấy Tín.
    - Vâng, thưa má, chúng con yêu nhau 3 năm nay rồi!
    - Con nhắc lại đi. Con dâu của má sẽ là Kim? - Thảo hỏi lại một lần nữa.
    - Thưa má đúng là như vậy ạ!
    - Bố dượng của Kim là chú Võ Sang? - Lễ muốn hỏi lại để tự tai mình được nghe thấy.
    - Vâng, đúng thế ạ.
    Đến lượt mọi người nâng cốc chúc mừng Tín.
    Riêng Tân vẫn còn bồi hồi mãi cảm xúc khó tả khi Tín nhắc đến người đã từng hy sinh để cứu sống bố mình, bây giờ lại thêm một sợi dây gắn bó tình nghĩa nữa!.. Đứng giữa mọi người mà Tân vẫn cảm thấy muốn ôm tất cả mọi người vào vòng tay mình… Ôi cuộc sống đầy đau thương này có vô vàn điều đáng sống!..
    - Thế này thì anh chắc chú Lễ phải đổi tên truyện rồi: Niềm hạnh phúc của straw puppet! Nhiệt liệt chúc mừng em! - Tân uống hết ly rượu với em mình, nhìn vào tận mặt Tín: - Không thể tưởng tượng được Tín ơi! Anh phải cảm ơn em rất nhiều - Tân đặt ly rượu xuống bàn, ôm xiết em mình.
    - Trong trường hợp này, em đồng ý giữ lại cái tên straw puppet của cô Hoài tặng! - Tín đáp lại, rồi lại ôm lấy anh mình.
    Khi Tín theo bố mẹ đến thăm vợ chồng Võ Sang nhân chuyến về nước cùng với ông bà Học, Kim và Tín gặp nhau trong ánh mắt, tìm thấy nhau trong ánh mắt. Cũng có lúc Tín thú nhận cái tính bướng bỉnh và ý chí tự lập của Kim thu hút hết mọi tâm trí của Tín. Thư đi thư lại rồi họ yêu nhau. Có khi họ "chat" với nhau trên internet cả giờ đồng hồ trong đêm khuya. Không một năm nào, không một lần nào có việc gì về qua khu vực Đông Nam Á mà Tín lại không tạo cớ về thăm Kim và gia đình cô chú Võ Sang. Điều thuận lợi lớn là cô chú Võ Sang đều quý mến sự nhiệt thành và tính giản dị của Tín. Giữa Kim và Tín có một thoả thuận chung: Khi nào công việc của mỗi người ổn định, thì cả hai cùng chính thức thưa chuyện với hai bên bố mẹ. Tuy gặp nhau trong ánh mắt, nhưng câu chuyện tình yêu giữa hai người lại bắt đầu từ những cuộc đối thoại bằng một thứ ngôn ngữ bất đồng, với các nguyên lý, các con số và những công thức toán vô cùng khô khan, kéo dài hàng tháng, hàng năm...
    …Khi Kim bắt đầu học đại học Ngân hàng năm thứ hai thì Tín đang làm CFA cấp 3 và chuẩn bị làm Ph. D. Lần đầu tiên trên email, Kim hỏi Tín một số vấn đề liên quan đến lập bản cân đối thu chi cho một cơ sở kinh doanh theo chuẩn quốc tế, một vấn đề ABC của ABC về tài chính - ngân hàng mà bất kể ai làm nghề gì liên quan đến tiền nong, sổ sách, kế toán, tài chính... đều phải học. Thư đi thư về mà cứ ông chẳng bà chuộc mãi. Thì ra nguyên do là hai người có hai cách học và học ở hai loại trường khác nhau, dẫn đến các phương pháp luận khác nhau. Có những cái theo Tín bắt buộc phải tiền tệ hoá rồi đưa vào hạch toán và cân đối thu chi, nhưng bài Kim được nghe giảng ở trường lại không dạy thế. Có những thứ trên thực tế là chi "kép" hay chi "khống", vì dưới dạng nào đó nó là tàn dư của các khoản bao cấp trực tiếp hay gián tiếp còn sót lại từ ngân sách nhà nước, theo Tín nhất thiết phải nhặt ra, không được đưa vào giá thành đề hạch toán, thì các bài giảng Kim được học lại bỏ qua. Có những khoản nợ khó đòi theo Tín dứt khoát phải nhặt ra đưa sang phần chi, sau này nếu đòi được thì đưa trở lại vào phần thu cũng không muộn, nhưng trường lại không dạy Kim như vậy... Khấu hao không phải nộp vào ngân sách thì không được đưa vào phần chi, nhưng bài giảng lại bảo nên đưa vào phần chi để giảm gánh nặng cho xí nghiệp, vì xí nghiệp còn nhiều nghĩa vụ xã hội chủ nghĩa khác phải thực hiện - Tín nhất định không chịu... Có lần chỉ vì nghe Tín "xui dại" - Kim viết cho Tín như vậy - nên một bài thi học kỳ của Kim suýt bị đánh trượt...
    - Anh ơi, nếu so sánh các điều trái nghịch nhau thế này, em có thể viết được một tập sách giáo khoa đấy.
    - Sách giáo khoa?
    - Sách viết về sự khác biệt giữa hệ thống tài chính tiền tệ của ta và của thế giới. Có thể viết ra thành nhiều quyển cho từng chủ đề...
    - Em viết gì cũng được. Nhưng viết là em trái nghịch với anh thì anh chết mất!
    - Em sẽ viết thật mà, nhưng sách em viết sẽ không liên quan gì đến luận án tốt nghiệp. Vì luận án của em thì bắt buộc phải viết theo giáo trình.
    - Vậy em viết sách bàn việc gì?
    - Quyển đầu tiên em sẽ đưa ra những suy nghĩ của mình về quản lý vốn doanh nghiệp nhà nước theo những tiêu thức của ngân hàng thương mại. Em coi đây là bước đầu xoá bỏ tệ những nạn do cơ chế chủ quản gây ra.
    - Em to gan đấy!
    Họ "chat" với nhau trên mạng như vậy. Cũng từ đây Tín bận bịu với công việc sưu tầm một số sách báo có liên quan để giúp Kim chuẩn bị. Tín đã bất ngờ về tiến bộ của Kim trong học tiếng Anh, bây giờ lại thêm bất ngờ mới. Trông Kim hiền lành nhưng thật táo tợn!.. Thư đi thư về, nhắn đi nhắn lại, tính cách của họ bộc lộ ra với nhau, họ ngày càng trở nên thân thiết với nhau và không ai biết được tình yêu đến từ khi nào. Càng ngày, trong thư nói về học hành càng ít, về nhớ, về thương, về yêu ngày càng nhiều, rồi đến những đêm hàng giờ trên internet về đủ mọi chuyện trên đời.., khiến Tín mong ngày mong đêm sớm có những dịp đi đi về về khu vực Đông Nam Á để có cớ tạt vào Sài Gòn thăm cô chú Võ Sang, thực ra trước hết là thăm Kim.
    Cuộc vui còn kéo dài cho tới khuya. Dự kiến lễ ăn hỏi cho đôi uyên ương Kim Tín vào cuối năm cũng sắp xếp xong. Tối hôm ấy Tín báo cáo với cả nhà những dự định cho tương lai:
    Ngân hàng Thế giới (WB) đang đàm phán với Chính phủ Việt Nam Dự án Hợp tác Cải tiến hệ thống ngân hàng Việt Nam giai đoạn II. Dự án giai đoạn I sẽ kết thúc vào cuối năm tới. Rút kinh nghiệm thực hiện Dự án giai đoạn I, WB muốn tăng cường chuyên gia người Việt trong nhóm điều hành dự án của WB tại Hà Nội. Tín đang liên hệ với WB tại New York để đăng ký tham gia Dự án giai đoạn II.
    - Con dự kiến sẽ về sống và làm việc ở Hà Nội ít nhất là đến khi thực hiện xong Dự án II? - Lễ hỏi.
    - Hai chúng con đã bàn với nhau như vậy ạ. Chúng con sẽ chăm về thăm ông bà, ba má và cô chú Hoài...
    Lý Lam hẹn đến gặp riêng Lễ mấy lần, nhưng Lễ đều cho thư ký của văn phòng tìm mọi cách thoái thác. Cuối cùng Lý Lam phải giở cái bài có việc cần nhờ đến dịch vụ của Văn phòng luật sư Thảo, rồi nhân dịp này lấy cớ bạn bè cũ đến thăm sức khoẻ Lễ. Thảo và Lễ hết đường thoái thác.
    Sau vài câu thăm hỏi xã giao. Lý Lam không rào trước đón sau gì cả: Mời Lễ ra lãnh đạo phong trào thay Quách Minh Châu.
    - Tôi không thể đánh giá thấp nhiệt tình và sự kính trọng của ông Lý dành cho tôi, nhưng thực lòng tôi không hiểu ông Lý còn kỳ vọng gì ở một kẻ chán đời như thế này?
    - Tôi biết chứ. Anh có tâm lý chán đời từ khi còn ở trại Bảo Lộc cơ, đâu phải bây giờ. Nhưng tôi hy vọng thời gian đã làm cho anh bình tâm trở lại.
    - Sự thật thì ngược lại, ông Lý ạ. Ông Thành, chú tôi, lúc còn sống ổng đã nói với Thảo là phải coi chừng trạng thái trầm uất của tôi có vẻ ngày một nặng lên. Chú tôi còn nói đấy có thể là một hội chứng bệnh lý thường gặp ở một số người nhất định nào đó sau chiến tranh.
    - Nếu thế thì càng phải áp dụng cái thuyết activ therapy, lấy hoạt động năng động át đi tất cả. Nghĩa là anh càng phải nhận đề nghị của tôi vì lý do sức khoẻ của chính anh.
    - Phong trào đã bí lắm rồi sao mà phải vời đến cả người bệnh như tôi.
    - Phong trào thì không bí, nhưng thiếu người cầm cờ. Tôi đã trình bày với anh rồi, anh Châu bây giờ mang chứng tiểu đường nặng, không làm việc bình thường được nữa. Anh ấy bây giờ toại nguyện vui duyên già với Thẩm Đôn Hoa. Mai- cơn Fốc bị thải rồi, vì thời hậu chiến của ông ta đã hết. Bây giờ là thời quan hệ bình thường hoá, phải có loại Mai-cơn Fốc mới.
    - Thế tôi vẫn một mực xin ông Lý tha cho thì sao?
    - Chúng tôi tính nát nước ra rồi. Những loại như Trần Đình Bùi, Hoàng Thư Vũ... - họ là con nhà nòi của cách mạng, họ sống trong nôi của chế độ Hà Nội, họ chống Hà Nội có lẽ cuồng nhiệt hơn anh mấy chục lần, thông minh không kém gì anh, văn hoa chữ nghĩa nếu không hơn thì chắc cũng chẳng kém anh, nhưng chúng tôi không vời đến.
    - Vì sao?
    - Vì trong con mắt của phong trào ở đây, họ chỉ là những người bất mãn, là kẻ phản bội lại hàng ngũ của họ. Mà đã có vết như thế thì không thể là người cầm cờ cho phong trào mình được.
    - Ông Lý kén gớm nhỉ!
    - Tôi không nịnh anh đâu, những người này muốn quậy phá gì thì tha hồ, cần thì chúng tôi tiếp sức hết mình, nhưng có ngửa tay xin làm nhiệm vụ cầm cờ thì chúng tôi cũng xin kiếu. Phong trào phải có một bộ mặt sạch sẽ cầm chịch, anh hiểu không?..
    - Ví dụ như Phạm Trung Lễ này, có phải không?
    - Khoan hãy giễu cợt, nghe tôi nói hết nhẽ đã. Anh là người có học, từng là tù của cả ông Thiệu lẫn Việt cộng, có anh em bạn bè là những Việt cộng cao cấp mà vẫn nhất nhất không màng theo Việt cộng. Người như thế đứng ra cầm cờ cho phong trào thì mới mang lại thanh thế cho phong trào. Chuyện tướng Lê Hải mời anh ăn cơm bây giờ cứ được đồn đi đồn lại trong phong trào, tự nó cứ thêu dệt mãi lên thành một thần thoại. Có người còn nói bốc: Ngay đến cả tướng Lê Hải cũng là người khâm phục đại tá Lễ! Cứ như là chuyện ngày xưa kiến đục lá đa thành các chữ "Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần" ấy. Tôi thấy đó là điềm tốt, càng khuyến khích những chuyện phóng đại như vậy. Đại tá Loan không được đánh giá cao như anh đâu...
    Lễ không hiểu vì sao Lý Lam lại biết và nêu ra cả chuyện Lê Hải mời cơm...
    ...Ông khách lai này định giở thủ đoạn gì ra với mình đây?
    Trong lòng tự hỏi như thế, nhưng Lễ vẫn ngồi yên, trệu trạo nhai mực khô, cố tỏ vẻ lơ đãng.
    Thấy Lễ cứ ngồi nhắm đồ khô và uống rượu, Lý Lam nói tiếp:
    - Trước khi đi Mê-hi-cô tìm nghề mới kiếm ăn, Mai-cơn Fốc cũng khuyến nghị phong trào là cố thuyết phục anh đứng ra làm nhiệm vụ. Nghĩa là cả Michael cũng chấm anh đấy! Anh nhận lời chứ?
    - Vợ tôi đau tim bẩm sinh, chuyện này tôi chắc anh biết từ hồi còn ở Sài Gòn. Nhờ trời bây giờ sức khoẻ nhà tôi khá hơn trước một chút, nhưng vẫn là người có bệnh... - Lễ thong thả phân bua. - Còn tôi thì đang trên đường đi tới bệnh viện tâm thần. Chỉ vì không nỡ bỏ Thảo một mình bơ vơ ở nhà nên còn lần chần nấn ná dọc đường thế thôi. Ông Lý không hình dung được thế nào là sống mòn à? Chắc phong trào bí lắm nên mới phải làm cái việc bắt mèo đi cày?
    Lý Lam cười vang, một giọng cười không thể phân biệt rõ được là tự nhiên hay là đóng kịch, khiến Lễ càng phải thận trọng.
    - Anh Lễ ơi, nếu anh cho là phong trào bí, nên phải vời đến anh, thì sai lầm to, sai lầm nhiều mặt đấy. Tôi xin nhắc lại: Phong trào cần người chọn mặt gửi vàng để phong trào ngày một lan toả…
    - Chọn mặt gửi vàng?
    - Đúng thế. Chỉ cần nhìn vào người cầm cờ là có ngay thiện cảm với phong trào. Anh chính là người như thế! Bây giờ là thời quan hệ bình thường hoá, phong trào lại có những vùng đất mới, những triển vọng mới mà thời hậu chiến không có. Phong trào rất cần gương mặt mới cho phương thức hoạt động mới, chứ không thể nói là phong trào bí được.
    - Ông Lý ơi, ông Lý giải thích như thế cách đây 15 năm thì tôi tin. Tôi vừa mới gặp ông Lý ở khách sạn REX, nên tôi khó tin. Thế mà cũng mấy năm rồi nhỉ?.. Tôi thừa nhận đất nước bây giờ thay đổi nhiều rồi, vì thế tôi mới nghĩ là phong trào bí.
    - Anh xa thời cuộc nhiều quá rồi.
    - Sao ông Lý không nói thẳng ra là tôi lạc hậu?
    - Thời đổi mới, chế độ Hà Nội làm được nhiều việc, nhưng lại cũng vấp nhiều việc nan giải. Càng đổi mới kinh tế, càng vấp nhiều vấn đề thuộc về tự do, dân chủ. Hệ thống chính trị càng có nhiều vấn đề chạy theo không kịp. Tệ nạn tiêu cực, quan liêu tham nhũng nở rộ. Đấy là những vùng đất mới cho phong trào của chúng ta. Anh không nhận ra à?
    - Tôi lại nghĩ rằng mức sống trong cả nước được cải thiện nhiều. Gallup(*) [(*)Viện thăm dò dư luận, ở Mỹ, thành lập năm 1935.] gần đây mở một cuộc điều tra, cũng thừa nhận như vậy. Gallup còn đưa ra nhận định đại đa số người được phỏng vấn cho là vừa lòng với cuộc sống hiện tại và với chế độ, đạt tỷ lệ cao nhất trong số 44 nước đang phát triển họ vừa mới thăm dò.
    - Đấy chỉ là mặt phải của tấm huân chương thôi, anh Lễ ạ. Còn mặt trái của tấm huân chương là những hiện tượng bất mãn, phản kháng cũng gia tăng mạnh mẽ. Đã đến mức Hà Nội phải bắt một vài nhà văn rồi lại phải thả, lúng ta lúng túng, bắt đi bắt lại nhóm nhân sĩ trí thức chống đối mà không dám đưa ra công khai. Gần đây Hà Nội án xử án rất nặng một vài người để trấn áp, nhưng tôi chắc ít hiệu quả. Thế mà các thư từ, các bài viết phê phán chế độ vẫn ngày càng nhiều, các thư góp ý, nhiều thư gửi thẳng cho lãnh đạo, có vô khối thư ngỏ. Các vụ phản kháng, kiện cáo của nông dân xảy ra liên tục, vang dội nhất có lẽ là vụ nổi dậy của nông dân Thái Bình mà báo chí Hà Nội cũng phải nói đến, lãnh đạo Hà Nội phải về tận nơi giải quyết... Tôi có thể kể cho anh nghe nhiều thứ lắm. Tóm lại là phong trào bây giờ có hai vùng đất mới vô biên, tha hồ khai thác, tha hồ khoét sâu. Một là những bất cập trước các đòi hỏi của sự phát triển. Hai là phẩm chất đội ngũ cán bộ chế độ Hà Nội sa sút. Không thể nói là phong trào bí được.
    - Phong trào của ông Lý quyết tâm đến cùng theo đuổi mục tiêu lật đổ chế độ Hà Nội?
    - Nếu anh tin như thế, thì việc phong trào mời anh ra làm thống soái là hoàn toàn xác đáng. Tôi muốn phong trào của tôi rồi đây trước hết sẽ thống soái được cộng đồng người Việt ở nước ngoài, trước khi đạt được mục tiêu cuối cùng của mình. Hiện nay ảnh hưởng của phong trào đối với cộng đồng người Việt còn quá bé nhỏ so với yêu cầu.
    - Ông Lý bi quan về cộng đồng người Việt ở nước ngoài đến thế cơ à?
    - Rất tiếc là phong trào chưa đảo ngược được xu thế thờ ơ với chính trị ngày càng tăng trong cộng đồng người Việt ở Mỹ, đã thế lại còn chia năm xẻ bảy. Tại các nước khác tình hình còn tệ hơn. Chúng tôi sẽ tăng cường những hành động anh hùng kiểu Lý Tống, Nguyễn Vĩnh Tân...(*) [(*) Lý Tống cướp máy bay ở Thái Lan rồi đột nhập vào Việt Nam thả truyền đơn, bị bắt ở Thái Lan. Nguyễn Vĩnh Tân, bị cảnh sát Philippines bắt về tội âm mưu đánh bom Đại sứ quán Việt Nam tại Manila.], sẽ đẩy mạnh hơn nữa việc đưa FUNRO(**) [(**) Một tổ chức phản động bao gồm một số người Thượng ở Tây Nguyên, có trụ sở chính hiện nay ở Mỹ.] về Tây Nguyên... Miễn sao gây được nhiều tiếng vang để thức tỉnh ý thức chính trị của cộng đồng người Việt ở nước ngoài, gây được rối loạn trong nước càng nhiều càng hay, làm xấu bộ mặt Hà Nội trên trường quốc tế.
    - Phong trào của ông Lý còn ít lực lượng trong cộng đồng người Việt như vậy, sao hy vọng giành thắng lợi?
    - Nhưng phong trào của tôi có nhiều đồng minh. Có hai đồng minh chiến lược sẽ đi với chúng tôi đến cùng và giành thắng lợi.
    - Là ai vậy?
    - Tôi đã kể anh nghe rồi còn gì nữa: sự bất cập của hệ thống chính trị Hà Nội và sự tha hoá trong hàng ngũ Việt cộng. Nói theo cách nghĩ của Tôn Tử, không đánh mà tan mới là đánh. Đấy cũng là bài học rút ra từ chính trường Nga Xô và cộng sản Đông Âu vừa qua. Chỉ cần vào lúc ấy chúng tôi phải giành được thời cơ, phải có ngọn cờ. Vì thế chúng tôi quan tâm xây dựng ngọn cờ, ngay từ bây giờ.
    - Có phải đấy là chiến lược diễn biến hoà bình không? Tôi được biết là báo chí Hà Nội phê phán rất mạnh, gọi đấy là âm mưu thâm độc của các thế lực thù địch chống Việt Nam...
    - Anh hỏi câu này thì tôi thừa nhận là anh ít quan tâm đến thời cuộc. Nó là một thứ vũ khí chúng tôi đi mượn, là một quan điểm để vận dụng. Nhưng nó không phải và không thể là vũ khí chiến lược của chúng tôi.
    - Thật vậy sao?
    - Diễn biến hoà bình giỏi lắm thì cũng chỉ có thể tạo ra sản phẩm phụ cho chúng tôi thôi, nghĩa là phần của chúng tôi tác động vào trong đó rất nhỏ. Vì tự chúng tôi không thể tạo ra được sự diễn biến đáng mong muốn này, dù ở quy mô nhỏ như sự kiện Thái Bình chẳng hạn. Diễn biến như thế trước hết chỉ có thể là sự diễn biến tự thân của hệ thống chính trị trong nước thôi. Đó là sản phẩm đích thực của bất cập và tha hoá. Nói thế này để anh dễ hiểu: Diễn biến hoà bình thật sự chỉ có thể là một kiệt tác của chính bản thân hệ thống chính trị hiện nay ở Việt Nam mà thôi. Nói cho thật công bằng, trong việc tạo ra kiệt tác này chúng tôi chỉ làm được cái việc cổ vũ nó, làm chất xúc tác... Nghĩa là chúng tôi chọc ngoáy, làm cho câu chuyện có thêm kịch tính, thêm rôm rả… Thế là ăn tiền rồi, không hơn không kém. Nói đến mức ấy anh hiểu chưa?
    - Hiểu.
    - Thế nhưng chuyện làm đổ cả một toà lâu đài thì không thể là chuyện của chọc ngoáy được anh Lễ ạ. Đó phải là chuyện của bom đạn, của động đất, thiên tai... Mà nếu không phải là của các thứ đó thì phải là chuyện của sụp đổ cấu trúc hệ thống bên trong, bắt đầu từ tha hoá và bất cập. Anh không thấy hai yếu tố diễn biến tự thân như vậy trong lòng chế độ Hà Nội là hai đồng minh chiến lược lợi hại của phong trào ta hay sao?
    - Vậy hả?
    - Cốt lõi vấn đề là ở chỗ này. Cho đến khi thời cơ rơi vào tay chúng tôi...
    - Ông Lý nói gì mà khó hiểu quá.
    - Đơn giản là khi thời cơ đã rơi vào tay chúng tôi thì chúng tôi độc chiếm luôn, không cần đồng minh nào nữa.
    - Nói gọn lại, nhiệm vụ của tất cả các loại đồng minh chỉ là tạo ra thời cơ để cho phong trào của ông Lý chộp lấy? Tôi hiểu thế có đúng không ông Lý?
    Lý Lam cười một cách khoái trá:
    - Trí tuệ của anh quả thực là mẫn tiệp. Anh kết luận ngắn gọn mà sắc bén vô cùng. Ngày đêm tôi sống với chiến lược của mình mà cũng không thể diễn đạt đanh thép được như anh. Tình hình đang thích thú lắm, anh Lễ ạ.
    - Thích thú như thế nào?
    - Chế độ Hà Nội đang tiến thoái lưỡng nan. Không tiếp tục đẩy mạnh đổi mới và cải cách chính trị thì rơi vào ách tắc và khủng hoảng, đẩy mạnh mà bất cập thì cũng đi tới đổ vỡ! Ngọn cờ dân chủ, ngọn cờ nhân quyền lúc này hay lắm! Cánh ta phải giành lấy!
    - Ông Lý cao thủ quá! - Lễ thừa nhận.
    - Nó đổ thêm dầu vào lửa. Những thứ này một mặt là những đòi hỏi bức xúc của cuộc sống, của dân chúng, nhưng mặt khác nó giúp chúng tôi làm cho mọi thứ rối tung rối mù lên… Tuyệt lắm!.. Mà đục nước béo cò, thật giả lẫn lộn, giậu đổ bìm leo... Đấy là những hiện tượng phái sinh tất yếu ở bất kỳ quốc gia nào trong tình huống như vậy, lý thú tuyệt vời anh Lễ ạ!
    - Thế mà ông Lý vẫn chưa thuyết phục được tôi... - Lễ cố ý tỏ vẻ tỉnh bơ.
    Lý Lam đã cầm ly rượu lên rồi, định làm một tợp, nhưng lại đặt xuống, nhìn Lễ chằm chằm:
    - Chỉ vì ông không quan tâm đến thế sự và thiếu thông tin một cách thảm hại! - Lý Lam bắt đầu hết kiên nhẫn.
    - Tôi mở mắt mà cũng như mù chăng?
    - Tôi nói "ừ!" thì lỗ mãng quá, nhưng anh thật quả gần như vậy. Phong trào đã phân tích rất kỹ với nhau những chuyện xảy ra ở Thái Bình. Rõ ràng là đã xuất hiện những nét phôi thai dẫn đến sụp đổ của Nga Xô trước đây. Vừa rồi Hà Nội lại có thêm mấy cái án tù cho người chống đối, trong đó có người đã gọi chế độ Hà Nội là "triều đại phong kiến cuối cùng...". Phong trào theo dõi từng ly từng tý những gì xảy ra trong nước, chứ không bàng quan như anh.
    Lễ loay hoay trong đầu, cân nhắc nên tiếp tục đối đáp như thế nào, vì những điều Lý Lam nêu lên không phải là lấy ra từ không khí. Lễ cố nhớ lại những buổi nói chuyện với chú mình và Tôn Thất Loan để tìm cách ứng xử thích hợp.
    - Xin được nghe cao kiến của anh. Những nhận định của tôi anh có thấy chỗ nào phi lý không? - Lý Lam trở giọng, quay sang giục giã.
    - Ông Lý... Anh đủ can đảm nghe tôi nói thẳng không?
    - Xin mời.
    - Anh biết rồi đấy, cả gia đình bố mẹ tôi, hầu hết những người trong họ hàng tôi đã hy sinh chiến đấu cho chế độ cộng sản. Tôi trân trọng điều này. Vì tôi không chấp nhận được chế độ cộng sản, nên mới đành bỏ đất nước sang đây. Tôi cũng trân trọng những người đang sống ở đây có chí hướng chân thành đối với đất nước theo cách nghĩ riêng của mình, dù là có quan điểm chính trị chống lại Hà Nội đi nữa... Ai cũng có quyền yêu nước mình, theo cách của mình, ông Lý ạ. Nhưng tôi không thể chấp nhận con đường ông Lý đang theo đuổi! Ông Lý còn muốn dân tộc mình xâu xé nhau đến bao giờ nữa?
    Cốc rượu trong tay Lý Lam sóng sánh:
    - Anh nói gì thế anh Lễ? Tôi không hiểu!
    - Anh hiểu rồi đấy. Anh chỉ trốn câu hỏi của tôi thôi.
    - Tôi thừa nhận. Nhưng anh vừa mơ hồ, vừa mâu thuẫn với chính mình!
    - Vậy hả? Để xem ai mơ hồ. Ông Lý còn nhớ nghề cũ của tôi không nhỉ?
    - Anh ở Bộ Tổng tham mưu thì ai không biết. Nhưng anh nói chuyện cổ tích để làm gì?
    - Anh phải nói thêm là tôi làm planton ở Bộ Tổng tham mưu thì mới đúng là nghề cũ của tôi chứ.
    - Được. Cứ cho là như thế đi.
    - Nhờ cái nghề này tôi đã biết được bao nhiêu kế hoạch, bao nhiêu chiến lược, mà lý lẽ chiến lược nào nghe cũng chắc nịch như cua gạch. Theo những chiến lược này, lô gích mà nói, thì chúng ta giải phóng Hà Nội từ lâu rồi, chứ không phải Hà Nội giải phóng Sài Gòn. Có phải thế không, ông Lý?
    - Lý luận của anh hay đấy. Rồi sao nữa? - Lý Lam cười nhạt.
    - Sao ông Lý lại cười?
    - Anh Lễ thông minh nhưng không thức thời. Xin nói tiếp đi. Rồi sao nữa?
    - Rồi sao nữa à? Rồi là bây giờ chúng ta đang ngồi ở đây, không bàn chuyện giải phóng nữa. Lần này chúng ta bàn chiến lược lật đổ Hà Nội.
    - Giải phóng thì không được. Nhưng lật đổ thì có thể. Xưa và nay khác nhau ở chỗ này.
    Lễ rót thêm rượu cho Lý Lam, đồng thời cũng muốn có thêm thời giờ, vì biết là câu chuyện đã đi tới mức gay cấn.
    - Loại hard salami(*) [(*) Một loại xúc-xích nổi tiếng của Hungari.] này được đấy chứ? Ông Lý? Nhập từ Hung-ga-ri đấy, hơn hẳn các loại sausages của Mỹ.
    - Anh còn yêu thứ này với wishky có nghĩa anh còn yêu đời. Đừng nói đến những ngày tàn lụi. Lại càng không nên huỷ hoại trí tuệ của mình.
    - Ông Lý vẫn tiếp tục ép tôi, có phải thế không? - Lễ làm một tợp rượu, rồi mới nói tiếp - Ếch ngồi đáy giếng hàng chục năm nay mất rồi, bây giờ tiếp chuyện ông Lý khó quá. Trước hết phải thừa nhận ông Lý dũng cảm, dám tìm ra đồng minh chiến lược ngay trong kẻ thù của mình. Về điểm này ông Lý hoàn toàn không nhầm.
    - Anh thực tin như vậy?
    - Tin. Không đánh mà tan, mới là đánh! Tôi không thể ngờ một ông Lý ngày xưa vốn chỉ nổi tiếng là kỵ sỹ chinh phục corsets(*) [(*) Nịt vú của phụ nữ.], ngày nay trở thành triết gia chính trị! Ông Lý không phải là kẻ mê tín Tôn Tử, mà thực sự có đầu óc tính toán. …Quả thực bất cập và tha hoá hoàn toàn có thể đánh đổ bất kỳ chủ nhân nào của nó. Ông Lý dẫn chứng ra sự sụp đổ - của lâu đài Nga Xô xây trên một phần sáu quả địa cầu!Thật chí lý…
    - Cảm ơn anh, như thế là anh nhận lời với phong trào rồi đấy nhé.
    - Xin cho tôi nói hết đã. Tôi chỉ xin lưu ý là hai đồng minh chiến lược của ông Lý chỉ thành công có điều kiện, chứ không phải là vô điều kiện.
    - Sao anh lại tự mâu thuẫn ngay tức khắc với chính lời anh vừa nói ra thế, anh Lễ?
    - Không mâu thuẫn. Hai đồng minh chiến lược của ông Lý muốn thành công thì phải có điều kiện. Đó là Hà Nội phải tự trói tay mình. Ông Lý có chờ đợi kẻ thù tự trói tay mình nộp mạng không?
    - Cứ cho là không bao giờ có điều kiện này đi, nhưng bất cập thì sao? Có ai muốn tự trói tay mình bao giờ đâu? Nhưng đã bất cập thì vô phương, bất cập có nghĩa là di căn đã tới mức cấp tính rồi! - Lý Lam sôi nổi, tin là mình đang thắng thế.
    - Ông Lý đi nhanh quá. Có tự trói thì mới đi tới bất cập và tha hoá. Thời kỳ 1986 - 1989 đã chứng minh trong hoàn cảnh trứng để đầu đẳng của mình, Hà Nội đã không tự trói.
    - Nhưng từ 1995 thì Hà Nội bắt đầu quá trình tự trói, đấy là nói theo cách suy nghĩ của anh, còn tôi thì lại gọi đó là tình trạng bất cập, là tha hoá. Đơn giản là hệ thống quản lý nhà nước không theo kịp đòi hỏi phát triển và ngày càng phát sinh nhiều vấn đề nan giải. Chưa bao giờ nạn nhũng nhiễu của tham quan và sự phản đối, khiếu kiện của dân chúng nhiều như bây giờ - Lý Lam cướp lời.
    - Ông Lý sôi nổi quá. Có chỗ nào Tôn Vũ nói say sưa và mù quáng chỉ là một bệnh giống nhau không?
    - Anh vào loại ngoan cố. Phong trào không say sưa, mà tính toán trên cơ sở các sự việc đã xảy ra. Anh xem, ròng rã bao nhiêu năm chiến tranh quân Mỹ và quân Cộng hoà có vào nổi U Minh Thượng và U Minh Hạ đâu, nhưng lửa của dốt nát, của hệ thống hành chính quan liêu yếu kém thì vào được và đã đốt trụi các vùng này rồi! Anh xem, hiện thân của trạng thái bất cập đấy!
    - Cứ cho là như thế đi, rồi sao nữa?
    - Bây giờ lại chính người cầm quyền ở đấy ra tay phá nhiều thứ khác! Rõ ràng bộ máy quản lý nhà nước của chế độ Hà Nội quá tồi. Rừng cháy đến một tuần mà chính quyền tỉnh vẫn án binh bất động. Bộ máy quản lý của chế độ Hà Nội hiển nhiên không có khả năng xử lý những sự cố lớn. Thế không là bất cập thì là cái gì? Anh quên mất bài học lịch sử.
    - Bài học nào?
    - Việt Cộng đánh xong Ban Mê Thuột và Đắc Lắc, chúng ta tỉnh ra thì muộn rồi. Vừa qua dân Tây Nguyên ở Đắc Lắc nổi loạn to, kéo nhau về tận trụ sở tỉnh rồi chính quyền tỉnh mới biết, người của chúng tôi đã nằm ở đó cả năm nay. Nghĩa là bây giờ đến lượt chúng ta!.. Chúng tôi đang tiếp tục vận động người Tây Nguyên một mặt thì nổi lên chống đối, một mặt thì kéo nhau bỏ trốn ra nước ngoài. Nước Nga bây giờ có Tréc-ni-a, chúng tôi sẽ làm cho Hà Nôi bận bịu với chuyện thành lập nước Deghar(*) [(*) Một âm mưu của các thế lực phản động đang muốn dựa vào các vấn đề lịch sử để dựng lên một nước Tây Nguyên riêng rẽ nhằm chống phá và chia cắt nước ta.]. Sự kiện Thái Bình là điển hình của mọi sự kiện. Phân tích cho anh nghe từng khía cạnh như thế là tôi say sưa và mù quáng?
    ...Trời ơi tâm địa tên khách lai này! Đấy là lý tưởng của phong trào!..
    Lễ thốt lên trong lòng như vậy. Nhưng Lễ thực sự lúng túng, vì mới gần đây có lúc chính ông, Tôn Thất Loan và ông Học cũng cảm nhận được có nhiều chuyện nghiêm trọng đang xảy ra trong nước. Ông ôn lại tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam những năm vừa qua do các báo chí nước ngoài mô tả, những chuyện nhiễu nhương cản trở công việc làm ăn mà Năm Thịnh đang kêu ca... Đã thế thỉnh thoảng về nước, Tín còn mang ra một số sách báo chính thống trong nước đăng tải những nghị quyết quan trọng của Đảng Cộng Sản Việt Nam, các bài viết về tình hình đất nước. Lễ thực sự băn khoăn về những nhận định chính thống của những người lãnh đạo và nêu trong các văn bản nghị quyết Đại hội Đảng, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương: ...Nạn tham nhũng kéo dài trong bộ máy của hệ thống chính trị và trong nhiều tổ chức kinh tế là một nguy cơ lớn đe doạ sự sống còn của chế độ cách mạng... những bài phát biểu của những người lãnh đạo phê phán gay gắt ...tình trạng năng lực phẩm chất của đội ngũ cán bộ và bộ máy quản lý chưa tương xứng với yêu cầu của nhiệm vụ; không ít cán bộ đảng viên tha hoá về phẩm chất, đạo đức; sức chiến đấu của một bộ phận tổ chức cơ sở Đảng suy yếu... Thực chất đấy là gì nếu không phải là bất cập, là tha hoá? Do chính những người có chức có quyền trong nước nói ra!.. Trong thâm tâm Lễ thấy nhận xét của Lý Lam không phải không có cơ sở.
    - Chịu rồi chứ anh Lễ? Sao ngồi im mãi thế?
    - Tôi thừa nhận tình trạng bất cập và tha hoá trong hệ thống chính trị hiện nay là một vấn đề hết sức nan giải của Hà Nội như ông Lý nhận xét. Nhưng xin hỏi có quốc gia nào trên thế giới mà không có tình trạng này! Những tin tức tôi đọc được thì có lẽ tình hình Trung Quốc còn phức tạp hơn nhiều. Ông Lý sẽ có lý nếu Hà Nội chịu bó tay trước những yếu kém trong chế độ của mình. Điều này đồng nghĩa với cam chịu sụp đổ.
    - Rõ ràng là anh Lễ có muốn bênh vực Hà Nội đến đâu chăng nữa vẫn phải thừa nhận Hà Nội đang đi tới gần sụp đổ, có phải không?
    - Tôi vẫn nghĩ khác ông Lý. Điều ông Lý vừa nói là một nguy cơ thật sự của Hà Nội. Báo chí chính thống và nhiều người lãnh đạo của Hà Nội cũng tự mình nói hẳn ra như thế, chứ không phải là ý kiến riêng của tôi. Nghĩa là Hà Nội tự thấy được nguy cơ này. Chính vì vậy tôi tin là Hà Nội không bao giờ chịu tự trói tay mình đầu hàng.
    - Đấy là anh tin. Có lẽ tại vì anh còn có nhiều họ hàng ruột thịt làm việc cho chế độ Hà Nội. Còn sự thật hiển nhiên vẫn là bất cập và tha hoá trong nước đang ngày một trầm trọng.
    - Chúng ta nói chuyện đến giờ mà vẫn không ai thuyết phục được ai. Ông Lý có thừa nhận như thế không?
    - Tại vì anh ngoan cố và bênh Hà Nội. - Lý Lam tự rót rượu cho mình, nói nhưng mắt chỉ nhìn vào ly rượu, giọng đượm vẻ bực bội, một mình uống từng ngụm lớn, không thèm nâng cốc mời chủ nhà.
    - Không, tại vì tôi có những thước đo khác.
    - Còn những thước đo nào nữa?
    - Ông Lý có kiên nhẫn nghe không?
    - Tôi đi từ bờ biển bên kia sang bờ biển bên này của nước Mỹ chỉ cốt để nói chuyện với anh, như thế chưa đủ kiên nhẫn hay sao, anh Lễ?
    - Thế thì xin ông Lý hãy nghe đây. Tại sao mỗi năm các nước phát triển vẫn tiếp tục cung cấp cho Hà Nội hàng tỷ đô-la ODA(*)?[(*) Viện trợ phát triển] Tại sao đầu tư trực tiếp của nước ngoài vẫn tiếp tục đổ vào Việt Nam. Tại sao trong tình hình Việt Nam hiện nay, Mỹ lại bỏ cấm vận, bình thường hoá quan hệ và đang đàm phán ký Hiệp định thương mại song phương với Việt Nam? Chẳng nhẽ Mỹ và các đồng minh của Mỹ muốn cứu chế độ Hà Nội khỏi sụp đổ à? Như thế nghe có lô-gích không ông Lý? Kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng đều đều, Hà Nội tự đánh giá khoảng 6 đến 7%/năm, còn nước ngoài đánh giá khoảng 5 đến 6%/năm...
    - Càng tăng trưởng mà lộn xộn, không có chất lượng, hàng ế không cạnh tranh được, thì càng chóng chết! - Lý Lam cướp lời.
    - Ông Lý cứ để tôi nói hết đã. Nếu so với các nước khác trong khu vực đấy là các con số rất oách, có phải vậy không ông Lý... Các con số này cho thấy Hà Nội rõ ràng không chịu tự trói mình để đi tới sụp đổ. Thời kỳ 1986 - 1989, Hà Nội đã không tự trói mình, thì bây giờ Hà Nội càng không có lý do gì để làm việc này. Ông Lý thử phản bác lại có được không, rồi chúng ta sẽ kết luận.
    - Có lẽ vì anh Lễ nghĩ vậy, nên một mực thoái thác tham gia phong trào?
    - Ông Lý đừng nóng nảy. Đó là hai việc khác nhau, ông Lý ạ.
    - Nghĩa là công sức và chi phí cho chuyến đi này của tôi là công cốc? - Lý Lam có vẻ hơi sẵng.
    Lễ dừng lại, rót rượu cho cả hai:
    - Nếu được biết trước mục đích chuyến đi của ông Lý như vậy thì tôi đã khuyên can. Thảo gọi điện cho tôi chỉ nói là thấy tôi bịnh, ông Lý muốn đến thăm. Hơn nữa thỉnh thoảng tôi cũng muốn được tiếp chuyện bạn bè cũ. Phải thừa nhận là hôm nay ông Lý làm cho tôi hiểu thêm nhiều điều, tôi xin cảm ơn. Ông Lý không thể nói là công cốc được.
    - Anh hiểu thêm được những gì?
    - Nhiều lắm. Từ kỵ sĩ corsets đến triết gia chính trị, ông Lý chắc phải đi một đoạn đường dài lắm?
    - Anh làm tôi luyến tiếc những năm tháng phiêu lưu phỉ chí tang bồng trong thế giới đàn bà. Đàn bà thật tuyệt!
    Lý Lam tự rót cho mình một cốc rượu đầy, làm một tợp cạn luôn, rồi duỗi thẳng chân, ngả dài lưng trên ghế, gần như tự nói cho mình nghe...
    - ... Có lẽ đến chết tôi cũng không bao giờ quên được một kỷ niệm ở Chơn Thành anh Lễ à. Hôm ấy tôi được chiến hữu cho biết mời được một hoa khôi ở Tây Nguyên về... Tôi chọn con ngựa đẹp nhất của bác Lý tôi, từ Sài Gòn phi lên thăm, không thèm dùng xe hơi. Tôi băng băng trên đường mấy ngày để sống với nàng trọn vẹn một đêm. Con gái Tây Nguyên mê hồn lắm, anh Lễ à. Sáng hôm sau ra về, tôi không có ngựa. Thì ra lính của tôi nhốt nó bên cạnh một con ngựa cái. Ra xem thì thấy con ngựa của tôi nằm chết lơ lửng trên hàng rào, ba bốn ngọn nứa xuyên thủng cổ thủng bụng nó… Một cái chết tuyệt đẹp, hoàn toàn vì tình! Tôi có lý do ở lại với nàng thêm một ngày nữa...
    - Cho nên tôi càng hiểu sự hy sinh của ông Lý cho phong trào. Nghĩa là ông Lý phải nhìn thấy ở phong trào một cái gì đó kỳ vĩ lắm, đáng hy sinh lắm! Tôi bộc bạch ra như thế để ông Lý thấy tôi hiểu câu chuyện ông Lý nói, chứ không không đến nỗi đàn gảy tai trâu.
    - Anh Lễ, điểm này tôi thừa nhận anh nói thật. - Lý Lam giọng lạnh lùng.
    Lễ biết, nhưng vẫn thủng thỉnh:
    - Không những thế, tôi phải thừa nhận ông Lý đúng ở một điểm rất quan trọng, đó là chọn đồng minh chiến lược ngay bên trong kẻ thù của mình. Táo tợn và mưu lược lắm mới dám như thế. Nhưng ông Lý chắc cũng phải chấp nhận ý kiến bổ khuyết của tôi chứ? Đồng minh chiến lược của ông Lý chỉ thành công có điều kiện! Nghĩa là ông Lý không lỗ vốn trong chuyến đi thăm tôi, thậm chí có thể nói là lãi to đấy, nếu ông Lý hiểu đúng điều tôi bổ khuyết này. Nó giá trị lắm đấy.
    - Tôi thừa nhận điều bổ khuyết của anh quan trọng thật. Nhưng còn tôi lỗ hay lãi thì phải để xem đã. Anh hiểu việc tôi làm, nhưng tôi lại không thuyết phục được anh, tôi bất lực trước sự tàn lụi trong anh!
    Ngay sau khi Lý Lam ra về, Lễ vào lục chồng báo tiếng Việt mới nhất do Tín mang từ trong nước ra, lật nhanh lại những bài vừa mới đọc, so sánh với những nhận xét của Lý Lam. Vừa lật lật các bài báo, Lễ vừa kêu lên:
    - ...Không! Không! Không thể như thế này được!
    Lễ lướt nhanh các bài báo về nạn "cơm tù", về cháy rừng U Minh, về các vụ ngân hàng đổ bể, các vụ chạy án, các vụ hải quan thông đồng với buôn lậu ở Hang Dơi, Mộc Hoá, Cầu Treo, vụ nông dân Hà Tây, bài báo "Tại tỉnh N. kiểm tra đâu phát hiện ra sai đấy!’, bài báo "Quốc nạn tham nhũng và dịch bệnh HIV/AIDS"... Càng đọc, Lễ càng cảm thấy mình như nghẹt thở, chạy đi mở các cửa sổ, gió bên ngoài ập vào làm cho đống báo bay tứ tung khắp nhà.
    ...Rõ ràng trong nước ngày càng xảy ra nhiều sự việc bê bối nghiêm trọng... Trời đất ơi, những tính toán của Lý Lam không phải là tưởng tượng ra từ không khí!..
    Lễ ném nắm báo trong tay xuống, chân chạy lạo xạo lên các trang báo nằm trên sàn nhà, suýt ngã mấy lần vì vội. Lễ vồ ngay lấy cái điện thoại, nói chuyện gần một giờ đồng hồ với ông Học về cuộc đối thoại giữa Lễ và Lý Lam...
    - Chuyện về phong trào thì mặc xác Lý Lam, cháu không quan tâm. Hàng chục năm nay là như vậy rồi. Nhưng bây giờ cháu thực sự lo lắng nỗi lo của chú! Nếu để cho bất cập và tha hoá trở thành một xu thế phát triển của nước ta thì.! Điều này nguy hiểm quá chú ơi! Cháu phát điên lên mất! Cháu không thể nào chịu nổi ý nghĩ là đất nước ta sẽ lại quay trở về quá khứ, nghĩa là lại trở về điểm xuất phát! Lại bắn giết nhau, lại chia cắt, lại can thiệp của nước ngoài... Dân ta tổn thất và khốn khổ quá nhiều rồi! Gia đình họ Phạm chúng ta cũng mất mát quá nhiều rồi! Làm được gì ngăn chặn được những điều xấu nhất thì chú làm ngay đi! Chú làm ngay đi!..
    Đấy là những câu nói cuối cùng trước khi Lễ cúp máy.
    Lễ ra bàn thờ thắp một nén hương cho bố mẹ mình, các em mình các cháu và con mình, đứng lặng người một hồi lâu.
    Sau đó Lễ đi lấy quyển album xem lại từng trang, từng trang các ảnh từ ngày bố mẹ Lễ mới cưới nhau cho đến bức ảnh cuối cùng là lễ truy điệu Nam ở Hà Nội... Còn một vài bức ảnh mới trong lần về nước vừa qua chưa kịp dán vào album Lễ cũng giở ra xem... Những người đã khuất trong ảnh như đang nói với Lễ bao nhiêu chuyện. Từ chú Phương, chú Tuấn, rồi Mạnh, rồi đến bố mẹ mình là ông bà Tuyên, thím Tuấn bức ảnh chung của vợ chồng và hai con của em Minh, rồi Huệ, rồi Nam... Người cười, người nói, người như đang khóc, người như đang nhìn, đang trò chuyện cùng với Lễ.
    Mười hai ngày sau ông Học gửi qua FEDEXE(*) [(*) Tên một công ty dịch vụ quốc tế vận chuyển nhanh các bưu phẩm.] một thư dài 52 trang đánh máy cho những người lãnh đạo cao cấp nhất của nước ta. Nội dung nói lên các suy nghĩ và các kiến nghị của ông về tình hình và đường đi nước bước của đất nước trong tiến trình hội nhập vào cuộc đua tranh nghiệt ngã của quá trình toàn cầu hoá kinh tế thế giới ngày nay. Ông nêu lại hầu hết mọi suy nghĩ quan trọng, những điều lo lắng ông đã trao đổi với Nghĩa và Lễ, tường thuật khá tỉ mỉ những lực lượng chống đối trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài đang trông chờ vào "đồng minh chiến lược” của họ ở trong nước, những ý tưởng mà Lý Lam đã nói ra với Lễ. Cuối thư, ông Học nêu lên kinh nghiệm đau đớn hiện nay của cường quốc kinh tế Nhật Bản: Mất đứt cả thập kỷ 1990 mà không ra khỏi cuộc khủng hoảng suy thoái hiện nay, mọi sự bắt đầu từ chuyện muôn thuở: khủng hoảng địa ốc và nợ khó đòi... Đấy cũng là hai hiện tượng đang phổ biến trong nền kinh tế nước ta. Ông cũng nhắc lại những tàn phá đến bây giờ vẫn chưa lường hết được của cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ tháng 7-1997, bởi vì nó đánh dấu kinh tế thế giới đã đi vào một bước ngoặt khác khó lường...
    Ông Học nhờ Nghĩa chuyển thư này đến tận tay người nhận, dặn kỹ: Thư bàn những việc đại sự quốc gia, chấp nhận hay phản bác những ý kiến nêu trong thư là quyền của những người lãnh đạo Việt Nam, Nghĩa nhất thiết không được phổ biến hay sử dụng công khai thư này. Ông mong muốn cháu mình hiểu những suy nghĩ tâm huyết của ông đối với đất nước...
    ...Khoảng gần hai tuần sau khi làm xong việc ông Học giao cho, Nghĩa được Văn phòng các đồng chí lãnh đạo mời lên, nhờ Nghĩa chuyển thư cảm ơn đến ông Học. Thư bày tỏ lòng trân trọng đối với tinh thần yêu nước của ông Học và sự kính trọng của ông dành cho Đảng Cộng Sản Việt Nam. Thư cảm ơn đánh giá cao những ý kiến đóng góp của ông Học. Các đồng chí lãnh đạo trân trọng mời ông Học về thăm đất nước vào bất kỳ lúc nào mà sức khoẻ và điều kiện thời gian của ông cho phép.
    Bản thân Nghĩa cũng thấy xúc động vì hai lẽ: Nghĩa không ngờ chú mình đã trình bày rất thẳng thắn với Đảng hầu hết những suy nghĩ hai chú cháu đã bàn nát ra với nhau, bức thư lại được các đồng chí lãnh đạo tiếp nhận với thái độ chân thành và bày tỏ sự trân trọng đối với ông Học. Nhưng điều làm cho Nghĩa cảm phục chú mình nhất là trong thư ông không ngần ngại nói thẳng: chỉ vì thương dân tộc mình đã chịu đau khổ quá nhiều nên ông Học cố vượt qua chính mình, sẵn sàng thừa nhận vai trò của Đảng Cộng Sản Việt Nam nếu Đảng làm được nhiệm vụ của mình đối với đất nước. Ông Học đã mấy lần nói ý này với Nghĩa trong các buổi hai chú cháu đàm đạo với nhau, và đấy là điều vẫn làm cho Nghĩa suy nghĩ nhiều nhất. Ông Học khẩn khoản yêu cầu lãnh đạo nhất thiết không để cho tình trạng tiêu cực và tha hoá trong Đảng, trong bộ máy chính quyền và ngoài xã hội trở thành một xu thế không đảo ngược được...
    Trong thư của ông Học có một đoạn được ông Nghĩa đọc đi đọc lại:
    ...Xin các nhà lãnh đạo hiểu cho, làm gì thì làm, trước sau con đường sống của Việt Nam là cần mở rộng không gian kinh tế của Việt Nam ra cả thế giới, nghĩa là phải sớm chiếm được thị phần ngày càng lớn trên thị trường thế giới. Song lực ta có hạn, để đạt mục tiêu sống còn này, không có cách nào khác phải mở rộng làm ăn với thế giới bên ngoài... Điều đơn giản ai cũng biết này rất khó thực hiện, bởi vì trong quan hệ kinh tế chỉ có hai chữ lợi ích. Bên ngoài hợp tác với ta mà chỉ tới được cái đích khai thác thị trường nội địa nước ta, thì sớm muộn cũng sẽ đi vào ngõ cụt, vì thị trường của một nước ngày càng nhỏ so với sức phát triển ngày nay của mỗi sản phẩm, đã thế nước ta lại còn rất nghèo. Lợi ích của sự hợp tác này ăn chia thế nào để cuối cùng ta mang hết được nội lực của mình và họ chịu cùng hiệp lực với mình đi khai thác thị trường thế giới, đấy mới là kế lâu dài. Giữ trời yên bể lặng cho mình vì kế lâu dài này, khó vô cùng, và cần bắt đầu từ một chiến lược phát triển làm cho nền kinh tế nước ta trở thành một mắt xích hay một khâu ngày càng có ý nghĩa trong guồng máy vận hành của kinh tế thế giới. Điều này chính các vị đã nêu ra rất đúng trong Nghị quyết của mình: Lựa chọn phân công lao động quốc tế tối ưu! Tôi thấy điều này hay quá! Vậy Việt Nam ta làm gì để cuối cùng thực hiện được kế lâu dài này, đấy chính là câu hỏi mà nước Việt Nam công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải tìm ra câu trả lời... Tôi cũng thừa nhận nói thì dễ, nhưng làm thì khó lắm. Vì thế tôi xin lưu ý các quý vị: Làm ăn với nước ngoài mà nội bộ ta không vững vàng, hoặc lại không công khai minh bạch, không ngăn chặn được tham nhũng nữa, thì kéo thiên hạ vào làm ăn với ta khó lắm! Hoặc giả nếu kéo được họ vào thì rất dễ xảy ra trường hợp phía ta mất cả chì lẫn chài, phía nước ngoài hớt hết váng béo rồi bỏ đi!.. Xin các quý vị đừng cho tôi như thế là ăn nói nước đôi. ...Trong lúc tôi viết những dòng này trình lên quý vị, dư luận Mỹ đang xôn xao về việc có 26/27 nhà máy điện ở Indonesia - được ký kết và xây dựng dưới thời ông Soeharto - giá điện trung bình của những công trình này đắt hơn giá thị trường khoảng 30%. Ký kết những công trình này phía nước ngoài là các công ty Mỹ, phía Indonesia là con cháu họ hàng ông Soeharto! Indonesia còn nhiều công trình kinh tế khác liên doanh với nhiều nước ngoài khác nhau theo kiểu họ hàng thân quen như vậy. Hậu quả bao trùm của cách điều hành đất nước theo quan hệ thân quen như thế là khi xảy ra tia chớp tiền tệ, lâu đài kinh tế Indonesia sụp đổ, ông Soeharto phải ra đi... Và bây giờ Indonesia cứ xuất khẩu được 3 USD thì phải dành ra 1 USD để trả nợ! Dư luận Mỹ đang chất vấn vai trò đại sứ quán Mỹ hồi đó trong những vụ bê bối này như thế nào?!.. Thưa các quý vị, không có cách gì thoát khỏi làm ăn với các tập đoàn xuyên quốc gia, nhưng để không bị họ làm thịt thật không dễ... Trước sau phải làm cho cả thế giới là không gian kinh tế và là đối tác của nước ta thì mới hy vọng có được một nước Việt Nam công nghiệp hoá, hiện đại hoá như các vị đã viết trong nhiều Nghị quyết của mình. Tôi cầu mong đấy là ý chí của cả dân tộc ta...
    Điều mà ông Nghĩa cảm nhận được ngay là chú mình lo nghĩ nhiều cho đất nước, mong muốn đất nước mở mày mở mặt với thiên hạ thì mới kiến nghị như vậy. Thế nhưng so sánh lời khuyên này với những gì đang diễn ra trên đất nước ta, ông Nghĩa thực sự phân vân. Ông Học đúng đến mức độ nào? Có cách gì so sánh giữa kiến nghị của ông Học với thực tế phát triển của đất nước không? Ông Nghĩa ước ao tìm được ai đối thoại để cùng nhau mổ xẻ những ý kiến này của ông Học...
    ...Chú mình nói đến một nước Việt Nam công nghiệp hoá, hiện đại hoá mà chẳng thấy nói gì đến xi-măng, mía đường, bột giấy, than đá sắt thép hay một sản phẩm cụ thể gì cả!...
    ...Cái đích phải đạt tới đúng là phải sớm chiếm được thị phần ngày càng lớn trong thị trường thế giới, nhưng bằng cách nào? Bước đi?..
    ...Hy vọng như thế là trên hiểu được người dân yêu nước nghĩ gì, người đảng viên nghĩ gì. Không biết bức thư này có gợi ra được điều gì đối với các đồng chí trong tay đang nắm giữ vận mệnh đất nước hay không?..
    Ông Nghĩa thiết tha xin được giữ một bản sao thư này cho riêng mình để suy nghĩ tiếp. Nguyện vọng của ông được đáp ứng.
    Ngày đêm ông Nghĩa mừng mừng lo lo với biết bao nhiêu suy nghĩ, với biết bao nhiêu câu hỏi của sự mong đợi. Bà Nguyệt cũng được chồng cho đọc bản sao thư này. Nói cho đúng là cả hai vợ chồng đã đọc thư này không biết bao nhiêu lần, lúc trao đổi ý kiến với nhau đoạn này, lúc bình với nhau ý khác.
    Một hôm bà Nguyệt kêu lên;
    - Thì ra chú Học thực sự là người mong muốn hoà giải!
    - Em nói gì mà lạ thế. Hoà giải hoà hợp là chủ trương của Đảng và nhà nước mình. Bên chiến thắng mới cần đưa ra ra hoà giải cho bên bị đánh bại. Còn đây là thư của một cá nhân, một Việt kiều yêu nước, của một thành viên trong cộng đồng dân tộc mình.
    - Em cho là chú Học còn là con người của hoà giải. Anh đọc lại mà xem, trong thư không tìm được lấy một chữ nào trực tiếp phê phán điều này điều khác, lời lẽ thật mềm mỏng. Chú Học nêu cao đúng mức những cái đã làm được, đồng thời đề đạt rất thuyết phục là còn có thể làm tốt hơn những việc đã làm tốt. Ngay cả đối với những yếu kém tiêu cực, chú Học cũng xem xét với quan điểm không có con đường lát toàn bằng vàng, miễn sao luôn luôn giữ cho cái phát triển thắng thế.
    - Có lẽ nhờ vậy chú giữ được lòng tin của Lễ phải không em?
    - Là người chuyên làm nghề chấm văn, em thừa nhận người đọc có thể hiểu sâu sắc những cái thiếu sót, những cái chưa làm được. Một phong cách phê bình thực sự xây dựng, khiêm tốn, xuất phát từ tinh thần hoà giải!
    - Sâu sắc quá! Cho đến nay anh mới chỉ nghĩ là chú Học cố vượt qua mình, chấp nhận vai trò của Đảng chỉ vì mong dân bớt khổ nếu Đảng làm được những điều nhân dân mong muốn. Em phát hiện ra một khía cạnh mới. Hiểu như em nói, thì đúng là chú Học có tinh thần hoà giải thật.
    - Dù thế nào, hoà giải bao giờ cũng phải đến từ hai phía. Nếu không là khuất phục nhau, quá đi nữa là sự đầu hàng của bên này đối với bên kia, anh Nghĩa ạ! Lâu nay em chỉ mới hiểu chú Học là một con người từng trải. Nhưng bây giờ em ngày càng hiểu chú mình là một mảnh đời, một nhân cách trong cộng đồng dân tộc ta!
    - Ôi Nguyệt! - Ông Nghĩa ôm chầm lấy vợ mình. - Xưa nay anh vẫn thán phục sự phê phán văn chương của em. Bây giờ anh thừa nhận em thực sự có bản lĩnh nhìn đời. Nhưng... - Ông Nghĩa như chợt chạm phải điều gì rất hệ trọng. - Nói như em có nghĩa là còn một khía cạnh cực kỳ quan trọng của hai cuộc kháng chiến vừa qua chúng ta nhìn nhận chưa thật thấu đáo…
    - Là những vấn đề gì thế anh?
    - Đó là những vấn đề thuộc về nội bộ cộng đồng dân tộc nước ta em ạ!
    Bà Nguyệt nắm lấy tay Nghĩa:
    - Anh đã hiểu đúng ý em. Anh thử nhìn lại lịch sử đất nước mà xem, ít nhất là từ khi Trịnh Nguyễn phân tranh cho đến bây giờ, rồi tình hình đất nước bị chia cắt thời Pháp thuộc, bị chia cắt trong hai cuộc kháng chiến, những hệ quả, những tác động của các trào lưu...
    - Anh hiểu. Truy tìm những dấu ấn của lịch sử anh càng hiểu thêm! Hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của đất nước ta ít nhiều cũng chịu tác động của những dấu ấn này...
    - Anh Nghĩa ạ, nói cho công bằng và nghiêm khắc, sống ở trong nước, sống ở nước ngoài, mỗi người mỗi vẻ, những con người có nhân cách đứng bên này hay bên kia chiến tuyến của chúng ta trong hai cuộc kháng chiến vừa qua nhiều lắm anh ạ. Em tin như vậy.
    - Em có lý, anh đã tiếp xúc một số người như thế…
    - Chúng ta chưa nhìn hết những yếu tố tốt đẹp trong cộng đồng dân tộc ta đâu, cũng chưa thấy hết những điều dị biệt chính đáng, lại càng chưa có ý chí lớn từ đó vượt lên xây dựng sự đồng thuận dân tộc mà thời nay đất nước ta nhất thiết phải có anh ạ!
    - Điều gì dẫn em tới cách suy nghĩ này? - Ông Nghĩa vừa kinh ngạc, vừa khâm phục vợ mình.
    - Bài học lịch sử anh ạ… Méo mó bệnh nghề nghiệp của em mà anh!..
    - Anh chịu em đấy. Anh ngày càng hiểu em say mê nghề cô giáo dạy văn của em.
    - Văn là người mà anh. Em đọc chú Học và hiểu chú như thế… Nhưng có lẽ chú Học nói đúng…
    - Chú đúng cái gì?
    - Chú chê anh bôn-sê-vích quá! Mà có lẽ vì như thế…
    - Trời ơi Nguyệt!
    - Em cứ tự hỏi mình mãi vì sao chú Học cứ trơ như đá như đồng trước mọi biến cố trong đời, vẫn giữ cho mình cái gốc của tổ tiên! Bà Sáu Nhơn là một hình mẫu khác. Còn nhiều hình mẫu khác nữa. Hai Hân cũng là một hình mẫu... Em tin lịch sử sẽ dần dần trả lại họ hình ảnh thực của họ anh ạ. Những người như thế trong cộng đồng dân tộc ta nhiều lắm...
    - Nói như thế thì anh chịu. Sẽ chẳng có gì thay đổi được lịch sử…
    - Thừa nhận như thế, anh phải cố thấu hiểu hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nước ta còn mang nặng dấu ấn một số vấn đề khác thuộc nội bộ cộng đồng dân tộc ta!
    - Ôi nhà giáo ưu tú của anh! - Nghĩa ôm lấy vợ, cảm phục.
    Bản sao bức thư của ông Học, Nghĩa tìm bìa plastic đóng lại thành một tập cẩn thận, trông rất đẹp,
    - Đây là tài sản quý nhất của gia đình họ Phạm ta, Nguyệt ạ. - Nghĩa nói với vợ như vậy.
    - Thế mà...
    - Thế mà gì nữa hả em?
    Bà Nguyệt đắn đo một lúc rồi mới nói với chồng:
    - Anh ạ, chú mình thì vượt qua bản thân để chọn Đảng. Trong khi đó chi bộ em có hai đảng viên lão thành xin thôi sinh hoạt Đảng!
    - Trời đất!... - Ông Nghĩa rơi vào tâm trạng mung lung.
    22.
    Ngồi trong xe trên đường từ sân bay Tân Sơn Nhất vào Thành phố, điện thoại cầm tay của Vũ réo liên tục, lúc thì Bích Ngọc gọi, lúc thì Bảo Vân, lúc thì Quân... Cả 3 người này đang trên đường từ nơi làm việc trở về nhà má Sáu Nhơn, họ sẽ gặp Vũ trong ít phút tới để bàn nhiều việc hệ trọng.
    - Em thấy biển báo máy bay hạ cánh rồi mà sao mãi không thấy anh ra? Mọi người ở nhà mong anh từ sáng. - Người lái xe hỏi Vũ.
    - Máy bay xuống đúng giờ, nhưng có mấy hành khách ăn cắp phao bơi của máy bay nên gây lủng củng khi kiểm tra hành lý! Mất bao nhiêu thời giờ!
    - Hành khách có tiền đi máy bay mà cũng làm cái trò ấy hả anh?
    - Những người này không hiểu làm như thế là ăn cắp sinh mạng của người khác khi máy bay gặp nạn.
    - Dân trí những người có tiền đi máy bay mà còn như thế hả anh?
    - Kẻ tham lam điên khùng ở đâu chẳng có. Cậu chịu khó đi nhanh nhanh lên để mọi người khỏi chờ lâu...
    Hiểu sự sốt ruột ở nhà, Vũ lật đi lật lại mấy trang photo copy bài báo "Phải ngăn chặn những hành động làm ăn phi pháp của nhóm Tứ Quái” mà người lái xe vừa đưa cho Vũ khi bước ra khỏi sân bay. Tên tác giả bài báo là bút danh, nhưng giọng văn và ngữ cảnh thì Vũ hiểu ngay là của Đoàn Danh Thắng.
    Vũ vừa mới bước chân vào trong nhà, ông Hai Phong đã nắm lấy tay, hỏi dồn:
    - Báo chí họ tố cáo các con dữ quá! Các con làm ăn gì mà đến nỗi...
    - Thế này thì đi tù sớm các con ơi - bà Hai Phong nước mắt lưng tròng.
    - Ba má bình tĩnh đi! Con xin ba má bình tĩnh!..
    Vũ chỉ biết ôm lấy mẹ mình. Lúc này Vũ không thể nói gì nhiều, Vũ cam đoan với mẹ: “...Cây ngay không sợ chết đứng!”.
    Ông Hai Phong nghe con mình nói thế thì cũng mong là như thế. Nhưng bà Ngân lại khóc thành tiếng. Xưa nay bà vẫn nghĩ rằng các con mình làm ăn bao nhiêu công trình thế này mà không có thần thế nào che chắn thì sớm muộn cũng sẽ bị xoá sổ. Vốn dĩ hiểu cuộc sống trong Thành phố, lại thêm cái linh tính bản năng làm mẹ, bà mường tượng được mối nguy trước mặt các con bà. Bà cảm thấy giờ phút của mọi hiểm nguy hình như đang đến gần...
    Bà Sáu Nhơn vừa từ nhà trong bước ra. Bích Ngọc, Bảo Vân và Quân cũng vừa về đến nhà.
    - Các con bỗng dưng đùng đùng kéo nhau về thế này thì chắc chắn lành ít dữ nhiều rồi... - Bà Sáu nói, vẫn giữ phong thái ung dung vốn có của bà.
    - Thưa nội vâng ạ. - Vũ trả lời thay các em.
    - Đưa Ngân vào nhà trong đi, đứng đây sướt mướt thế này chỉ làm tụi nhỏ rối thêm. - Bà Sáu bảo Hai Phong.
    Hai Phong đành dìu vợ vào ngồi vào góc phòng, tuy ông cũng muốn nghe mọi việc xem đầu đuôi xuôi ngược ra sao..
    - Nội muốn nghe, muốn biết sự việc xảy ra, các con không giấu nội chớ?
    Biết là không thể từ chối được, Vũ đành thưa:
    - Thưa vâng! Chuyện hơi dài nội ạ...
    ...Xí nghiệp cơ khí 23-9 bị tố cáo là sử dụng đất trái phép, chính quyền quận đã ra lệnh phải dỡ bỏ vì yêu cầu quy hoạch của Thành phố. Mặt bằng của xí nghiệp 23-9 vốn là bãi để phế liệu và rác thải của xí nghiệp quốc doanh cấu kiện bê- tông Thới Trạch, cho công ty Ngọc Vân thuê dài hạn 25 năm. Người ta lập luận rằng xí nghiệp Thới Trạch không có quyền cho thuê đất của nhà nước giao cho. Lại có ý kiến cho rằng thực chất đây là một vụ chiếm đoạt đất công hữu, dưới dạng công ty Ngọc Vân thông đồng với công ty Thới Trạch lập ra hợp đồng cho thuê giả. Nhưng công văn chính thức của Quận chỉ nói: Phải dỡ bỏ vì lý do quy hoạch của Thành phố, kèm theo lời nhắn miệng từ một người ở Ủy ban Nhân dân Thành phố: Nếu không tuân thủ sẽ khởi tố dưới tội danh chiếm đoạt tài sản xã hội chủ nghĩa.
    - Xí nghiệp Thới Trạch phủi tay với hợp đồng của mình? - Bà Sáu hỏi lại.
    - Thưa nội, đúng thế ạ. Mặc dù hợp đồng có sự xác nhận của chính quyền. Tụi con không bao giờ dám cẩu thả trong việc này. - Bảo Vân thưa lại.
    - Không ai nói gì đến đền bù hay bồi thường? - Bà Sáu gặng hỏi.
    - Tuyệt nhiên không ạ! - Vẫn Bảo Vân.
    - Như vậy cái giá rẻ nhất cho chúng mình là dỡ bỏ xí nghiệp? - Vũ hỏi lại các em mình.
    - Cái giá duy nhất, anh Vũ ạ. Cái lời nhắn miệng mới là tất cả nội dung sự việc này. - Quân đáp lại.
    - Bảo Vân, bàn tiếp đi! Lúc này cố giữ cái đầu cho tỉnh táo. Chúng ta bây giờ phải trả giá cho cái tù mù của luật pháp đấy, vận dụng thế nào cũng được! - Vũ khuyên em mình.
    - Trong cái tù mù này có quyền thì thắng ngay, mà quyền thì em mua được! Giao việc này cho em đi! - Bảo Vân không chịu ngồi yên.
    - Em chủ quan lắm! Dứt khoát không bàn theo hướng ấy! - Vũ nói gần như quát em mình.
    Lắng nghe các cháu nói, bá Sáu không thốt lời nào.
    ...Dự án lấy đất bù công trình để mở đường và lập khu chung cư Nam Lái Thiêu 30 hécta do hai công ty xây dựng Ngọc Vân I và Ngọc Vân II trúng thầu đã gần hoàn tất, cũng trong thời gian này bỗng dưng có lệnh từ trên Thành phố xuống: tạm đình chỉ xây dựng, vì lý do kiểm tra tài chính…
    Một công an hộ tịch viên ở Nam Lái Thiêu đưa lệnh cho Quân, giải thích miệng:
    - Có nhiều đơn khiếu nại hai công ty của các anh bán đất và nhà cho người đến ở với giá cắt cổ, thu lợi nhuận siêu ngạch và bất chính. Nếu các anh không giải trình được mọi khúc mắc, hợp đồng khu chung cư Nam Lái Thiêu sẽ bị thu hồi, mọi việc thanh lý hợp đồng sẽ giao cho toà án Thành phố quyết định.
    - Giấy phép ghi rõ chúng tôi được làm gì, không được làm gì. Lệnh đình chỉ phải nêu lý do chứ? - Quân vặn lại.
    - Cãi hả? Lên Quận mà cãi nhé! Đội quy tắc hay đội đặc nhiệm 113, anh thích loại nào?
    ...Lại cũng thời gian này, liên doanh 3 bên trồng 4600 hécta bạch đàn giữa địa phương Kiên Phong, công ty Đài Bắc và công ty trách nhiệm hữu hạn Ngọc Vân thực hiện xong mọi khâu đền bù giải toả, xây dựng xong đường sá kênh mương, san mặt bằng, làm đất... Khi chuyển sang khâu trồng trọt thì đùng một cái có lệnh đình chỉ và thu hồi hợp đồng!
    Chính quyền Kiên Phong thông báo bằng văn bản cho liên doanh: Chính quyền địa phương quyết định tự làm để đẩy mạnh kế hoạch xoá đói giảm nghèo. Mọi chi phí cho đền bù những việc đã làm sẽ được Ủy ban Nhân dân Kiên Phong đánh giá và thanh toán lại sau cho các bên đầu tư...
    ...Chỉ còn hợp tác xã may 8-3 và hợp tác xã sửa chữa cơ khí Đồng Tâm và liên doanh Adidas về may mặc - có sự tham gia của xí nghiệp quốc phòng Z11, là được an toàn, nghĩa là không bị đánh.
    - Liên doanh Adidas thì xương quá không ăn được, hai hợp tác xã thì đụng chạm đến định hướng xã hội chủ nghĩa, có lẽ vì thế Đoàn Danh Thắng để cho yên. Hình như Bạch Liên mới là chủ mưu đích thực của âm mưu quỷ quyệt này. Hôm gặp con rắn độc này ở Kiên Phong em đã cảm thấy như vậy. - Bảo Vân nhận xét.
    - Hôm đầu tiên Thắng đến tặng chúng mình bài báo ca ngợi nhóm tứ quái thực ra là hành động đe doạ thôn tính. Chúng ta chậm hiểu quá. - Bích Ngọc kết luận sự việc.
    - Ngồi trên máy bay trở về, anh đã tính nát nước rồi. Phải tự cứu lấy mình thôi. Ngoài Hà Nội, các Bộ đều nói những việc chúng ta nêu lên thuộc thẩm quyền của Thành phố. Anh nhờ chú Lê Hải đưa đi gặp bác Tám Việt, nhưng chú Lê Hải gạt phắt đi. Bác Tám đã xin nghỉ hưu rồi, đừng làm phiền bác ấy. Câu chuyện căng thẳng lắm.
    - Chú Hải nói gì về ông Tám? - Bà Sáu hỏi.
    - Dài lắm nội ạ. Tối hôm kia chú kể cho con nghe gần đến sáng. Con sẽ kể cho nội nghe sau.
    - Nhưng tại sao ông ấy phải nghỉ hưu?
    - Con chỉ xin nói vắn tắt ạ. Ông ấy là một đảng viên trung thực. Con rất kính phục.
    - Con kể những gì con cho là quan trọng nhất đi. - Bà Sáu giục.
    - Thưa nội, tóm lại là bác Tám phản đối biện pháp cải cách nửa vời. Bác nói, vì giữ gìn uy tín của Đảng nên bác đã không từ chức, chỉ vin vào lý do tuổi tác và sức khoẻ xin nghỉ hưu.
    - Nhưng ông Tám có nêu lên điều gì mà con cho là hệ trọng nhất không? - Bà Sáu vẫn chưa hài lòng với câu trả lời của Vũ.
    - Con chắc là có ạ. Theo con hiểu được điều bác Tám lo nhất là đổi mới không đi đến cùng thì chỉ ngày một ngày hai thôi mọi điều kỳ diệu sẽ vô nghĩa.
    - Sống hôm nay không nghĩ đến ngày mai thì miệng ăn sông băng núi lở! Cả nước lại càng thế! Con không cần phải kể cho nội nghe điều này.
    - Vâng ạ. Con xin phép nội cho con bàn tiếp với các em một số chuyện khác. - Vũ quay sang các em mình - Bác Tám bị phê phán rất kịch liệt vì những điều các em đã từng được nghe xưa nay. Chú Lê Hải nêu nhiều ví dụ cụ thể lắm. Chú Hải dặn chúng ta phải nhe nanh nhe vuốt ra mà tự vệ, hay là chịu để làm thịt, đừng làm phiền bác Tám! Chú Nghĩa thì lại nói chúng ta chạy chọt mà không đúng đường dây, phong bì không đủ nặng, chắc chắn là tiền mất tật mang. Chi bằng thi gan với đời một chút xem sao! Chú nhắn chúng ta như thế đấy. Chú ấy thật là lãng mạn.
    - Hình như chẳng còn cách nào hơn. - Quân nhận xét.
    - Bây giờ chúng ta bàn theo hướng của chú Hải và chú Nghĩa xem ra làm sao. - Vũ giục các em mình.
    Mọi người im lặng một lúc.
    - Cũng nên có người tỏ thái độ dứt khoát như ông Tám thì mới hy vọng thức tỉnh được mấy ông to. - Bà Sáu khen ông Tám, với chủ ý hướng các cháu mình đi vào con đường quyết liệt.
    - Con sợ ông Tám cũng chỉ là một Don Quixote, bấm sai quẻ nên sinh nhầm vào Việt Nam thời đổi mới thôi nội ạ.
    - Bảo Vân đừng ví von linh tinh. Bây giờ các con định xoay xở mọi việc thế nào? - Bà Sáu giục.
    - Con xin nói trước để nội cho ý kiến. - Vũ quay sang Quân: - ...Em có thể bảo đảm với anh chuyện tài chính và sổ sách của khu chung cư Nam Lái Thiêu không có sơ suất gì không?
    - Anh yên tâm. Vì lúc đấu thầu chúng ta đã thắng một cách oanh liệt, nên em nghĩ trước sau nếu không bị đánh thì cũng khối kẻ chọc gậy bánh xe. Vì thế em luôn cảnh giác. Có thể nói kiểm toán và luật sư coi như làm việc với em hàng tuần và từng công đoạn của công trình. Những lô đất và các căn hộ bán được đều có đầy đủ các chứng từ và em đòi chỉ thanh toán qua ngân hàng. Đây là dự án duy nhất trong Thành phố thực hiện quy chế thanh toán này!
    - Thế thì không sợ.
    - Ngay còn bẻ ra queo được, bỗng dưng còn dựng chuyện lên mà đánh, sao lại nói là không sợ? - Bích Ngọc hỏi chồng.
    - Đúng thế, Ngọc ạ. Các em phải tung hết mọi chuyện lên báo chí công khai đi! Tốn bao nhiêu tiền cũng chịu! Khẩn trương lên!
    - Vâng, chúng ta làm việc này hơi chậm anh Vũ ạ. - Quân thừa nhận.
    - Xí nghiệp 23-9 và đề án Kiên Phong có thể mất trắng. Nhưng chúng ta không đầu hàng. Các em nói trước đi, rồi anh sẽ nói. - Vũ ngồi xuống, chờ đợi.
    Ông bà Hai Phong cũng nhích gần vào, nghe các con mình bàn những việc nghiêm trọng. Phần thì không hiểu nổi những dích dắc của sự việc, phần thì sợ, ông bà ngồi im như thóc một góc, cố không để ảnh hưởng đến việc bàn bạc của các con mình.
    - Phải dỡ bỏ xí nghiệp 23-9 là điều bất khả kháng, ta không có cách gì cưỡng lại đâu. Đã giơ quy hoạch Thành phố ra thì chúng mình hết đường lùi rồi. - Bích Ngọc trình bày.
    - Tại sao dám nói như đinh đóng cột vậy Bích Ngọc?
    - Thưa nội, con đã mang hết các hồ sơ gốc về thành lập xí nghiệp 23-9 lên làm việc với Sở công nghiệp Thành phố. Sở không thể bắt bẻ vào đâu được, nhưng thanh minh quy hoạch thành phố thay đổi và đã được quyết rồi. Họ đưa cho con xem quyết định của Thành phố, bản đồ quy hoạch mới đã được phê duyệt, các dấu đỏ đóng chi chít!...
    - Thế là con tin như vậy à? - Bà Sáu vẫn gạn lọc từng chi tiết.
    - Dạ không ạ. Qua câu chuyện ở Sở, con mò đến thằng Hai Tấn ở Sở Địa chính, con dúi cho nó một “tổng thống Mỹ” để nó cho xem bản đồ quy hoạch mới. Y chang bản con đã được xem ở Sở Công nghiệp Thành phố…Thế là hết đường, là rõ tất cả ạ. - Bích Ngọc trình bầy.
    - Hai Tấn nào?
    - Dạ thưa nội, nó là con ông chín Tạ.
    - Rồi sao nữa?
    - Thưa nội, vặn vẹo mãi nó mới nói đấy là quy hoạch được điều chỉnh lần cuối cùng theo ý kiến của mấy ông cồ, có bút phê lên bản đồ quy hoạch: Phải từng bước đưa các xí nghiệp ra khỏi thành phố, tính đến sự phát triển của Thành phố 15 - 20 năm tới! Lý lẽ chắc nịch… Như thế là con biết những ai dính vào đây.
    - Nghĩa là thực sự hết đường?
    - Thưa nội, chắc chắn như vậy ạ. Chỉ còn cách xin quận hay Thành phố cấp đất để di dời nhà máy, vì nó liên quan đến việc làm của ngót nghét 200 công nhân.
    - Phải nói với chính quyền là xin, đừng nói là đền. Họ vận dụng đất đai thuộc quyền sở hữu nhà nước mà! Xí nghiệp tư nhân chúng mình không thể đòi hỏi gì hơn được đâu. - Bích Ngọc nêu ý kiến của mình.
    - Nhưng kiểu gì thì cũng phải cứu bằng được chỗ làm việc của hai trăm con người. Họ là những người đã khởi nghiệp cùng chúng ta, gắn bó với xí nghiệp chúng ta. - Quân phân tích.
    Bà Sáu Nhơn ngồi im, môi bặm lại, hai bàn tay nắm chặt run run trên mặt bàn.
    - Nếu Thành phố hay quận nêu đủ lý do lý trấu không cấp đất thì sao hả Quân? - Bích Ngọc đặt vấn đề.
    - Không loại trừ! Khu Nam Lái Thiêu còn đất trống cho xí nghiệp này không anh Quân? - Bảo Vân hỏi.
    - Còn, nhưng nếu xây xí nghiệp thì phải đưa ra xa. Chi phí san lấp khá cao. Chỉ có một thuận lợi duy nhất là đã làm xong đường. - Quân trả lời.
    - Nếu mất trắng khu Kiên Phong, em xử lý phần vốn của mình vay ngân hàng như thế nào hả Ngọc? - Vũ hỏi tiếp.
    - Nợ có thể xin hoãn giỏi lắm là 6 tháng hay 9 tháng là cùng thôi anh ạ. Em không biết trong khoảng thời gian ấy mình có cách gì xoay xở được không. Nhưng có hoãn được như thế thì ít nhất cũng mất một nửa, nếu Kiên Phong thanh toán dây dưa và mình phải trả lãi thì nhiều khả năng mất trắng.
    - Chị Ngọc có lý đấy - Quân tán thành. - Anh còn lạ gì cách đánh giá và bồi thường của cơ quan chính quyền nữa. Vụ hơn một trăm xe ô-tô tay lái nghịch ông Nguyễn Trường Anh được kiện mà không thu hồi vốn được lấy một xu. Trong Thành phố ai không biết chuyện này?! Ông ta còn nói với em: Cãi lý với chính quyền khó lắm, vận dụng luật gì cũng được. Tôi thoát tù là may đấy cậu ạ!
    - Cánh Đài Bắc còn hai khu kinh tế và một xí nghiệp ngoài Bắc, vì vậy em hy vọng họ sẽ không bỏ cuộc ở Kiên Phong. Nếu họ không bỏ cuộc thì may ra chúng ta còn vớt vát được chút ít. Bọn Thắng - Bạch Liên ra đòn hiểm quá! - Bảo Vân nhận xét.
    Bà Sáu kiên nhẫn ngồi nghe, mặt đỏ bừng bừng như người bị huyết áp cao. Thỉnh thoảng bà nhấp một ngụm nước lạnh, để tự kiềm chế mình. Bà vẫn chưa bàn một lời nào.
    Vũ đứng dậy “gút” lại ý kiến của mình:
    - Phải làm ngay việc di chuyển nhà máy 23-9 ra Nam Lái Thiêu. Không chần chừ được! Tốn kém bao nhiêu cũng ráng chịu! Nếu xin được đất đền bù sẽ dùng vào việc khác, hoặc bán đi để trả nợ. Từ đó mới hy vọng đi tiếp. Ta lùi như thế, chính quyền dễ chấp nhận. Việc này cũng dễ ăn dễ nói, vì nó đụng chạm đến công ăn việc làm của 200 con người, ai phá đám chúng ta cũng khó.
    - Em sẽ xúi công đoàn nhà máy đâm đơn lên thành phố! - Quân đề xuất.
    - Công đoàn cũng do các ông ấy dựng lên mà! - Bảo Vân chưa tin vào ý kiến của chồng mình.
    - Lúc này mới cần công đoàn chứ Bảo Vân! - Bích Ngọc tán thành ý kiên của Quân.
    Vũ cũng cảm thấy bí, song vẫn thấy không thể bỏ qua bất kỳ khả năng nào:
    - Còn nước còn tát, các em ạ… Được, công đoàn cứ đâm đơn, nhưng đừng đụng chạm gì đến nhà máy, chỉ đòi thành phố phải tạo điều kiện cho chúng mình bảo đảm công ăn việc làm của công nhân! Chỉ tập trung vào một điểm này thôi! Đừng lan man sang chuyện khác.
    - Có lẽ nên như thế. Đây là điểm yếu nhất của Thành phố. - Bích Ngọc tán thành ý kiến của chồng.
    Vũ thấy điểm này tạm ổn, nói tiếp các việc khác:
    - Nếu được giành được phương án đền bù đất, sẽ sớm có tiền trả nợ. Nếu không có đất đền bù, thì đành phải kéo cày trả nợ! Công ty xây dựng I và xây dựng II đem bán ngay tất cả đất đai có thể bán được, dồn hết vốn cho xây dựng lại xí nghiệp này ở Nam Lái Thiêu. Chúng ta tạm gác lại kế hoạch mở thêm xí nghiệp phụ tùng xe máy và ô-tô ở Bình Dương đã bàn tháng trước. Bây giờ đắm đò giặt mẹt, phải đem dự án ở Bình Dương trám vào xí nghiệp 23-9 mới ở Nam Lái Thiêu vậy. Sản phẩm này đang có thị trường, chúng ta chọn mô hình xí nghiệp vệ tinh cho những tập đoàn lớn may ra mới trụ được. Xí nghiệp 23-9 phải bỏ sản phẩm cũ đi, vì đằng nào cũng không địch lại được hàng nhập lậu Trung Quốc. Cả nhà nghe được không?
    - Em tán thành.
    - Em tán thành...
    - Nếu vậy Ngọc cố kéo cánh Đài Bắc ở Kiên Phong tham gia dự án phụ tùng xe máy và ô-tô. Sẵn sàng nhân nhượng phần nào để bù lại chút ít cho những mất mát của họ ở Kiên Phong thì may ra kéo được họ vào cuộc ở Nam Lái Thiêu Ngọc ạ. Cái may là Đài Loan đang muốn chuyển công nghiệp chế tạo phụ tùng xe cơ giới ra nước ngoài. Có thể vay thêm vốn của hợp tác xã 8-3 và hợp tác xã Đồng Tâm, nhưng anh chắc không được bao nhiêu. Nhất trí nhé?
    - Chúng em đồng ý. - Quân nói trước tiên. Bích Ngọc và Bảo Vân cũng đồng ý.
    - Còn đề án Kiên Phong thì đành đánh đố với trời vậy các em ạ. Trước mắt là vận dụng luật pháp hiện hành để kiện cáo, dù là con kiến mà kiện củ khoai cũng phải làm! Không một giây phút nào để mất ý chí còn nước còn tát. Các em đồng ý không? - Vũ hỏi.
    - Em sẽ yêu cầu công đoàn của xí nghiệp 23-9 đưa đơn kiện lên công đoàn quận, công đoàn Thành phố và Sở Công nghiệp. Vẫn cứ phải kiện anh ạ, cái chính là để kéo dài thời gian cho việc di chuyển nhà máy, chứ em không hy vọng gì vào mấy ông bà ở quận và ở Thành phố đâu.
    - Em đồng ý với anh Quân. Đây là dịp buộc các ông các bà này phải tự lộ diện mình là công đoàn đỏ hay công đoàn vàng!
    - Bảo Vân giữ mồm giữ miệng một tý, nhưng anh đồng ý với đề xuất của hai em. - Vũ tán thành.
    - Em còn đang nghi một điều nữa. - Bảo Vân đặt câu hỏi.
    - Bảo Vân nói đi. - Vũ giục.
    - Có khả năng họ không cần chơi cái trò cải tạo tư sản như trước nữa, mà áp dụng chiến thuật khi cần đánh kinh tế tư nhân thì hình sự hoá vấn đề hoặc thay đổi chủ trương chính sách, đánh chết tươi luôn! Nuôi béo rồi thịt mà! Cả nhà xem có khả năng này không? Thật chẳng khác gì B52 thả bom phá tan xí nghiệp 23- 9 và dự án Kiên Phong của chúng ta giữa thời bình! - Mồ hôi lấm tấm trên trán Bảo Vân, mặt cô nhợt hẳn ra.
    - Bảo Vân, lúc này phải tỉnh táo. Anh nhắc em ra ngoài không được lỡ miệng.
    - Anh Vũ, ngồi đây thì phải bàn cho hết nhẽ chứ! - Bảo Vân không chịu nhượng bộ anh mình.
    - Nghi ngờ của Bảo Vân cũng phải đặt ra anh Vũ ạ. - Quân đồng ý với suy nghĩ của vợ. - Hiển nhiên chỉ có hai khả năng: Bọn Thắng - Bạch Liên lợi dụng bàn tay quyền lực nhà nước thôn tính chúng ta, hoặc quyền lực nhà nước mượn tay Thắng - Bạch Liên xoá sổ chúng ta. Không thể giải thích khác được.
    - Suy luận như thế thì còn nhiều chuyện phải đặt ra lắm. - Ngọc nêu ý kiến của mình. - Trong tình hình tiêu cực thế này, luật pháp vừa không đủ vừa thực hiện không nghiêm, sẽ còn xảy ra nhiều chuyện không ai biết đằng nào mà lần.
    - Chị Ngọc chứng minh xem nào. - Bảo Vân đề nghị.
    - Chúng ta cứ nhìn lại mà xem, cấp phép xây dựng xí nghiệp 23-9 là chính quyền hẳn hoi, bây giờ bắt dỡ bỏ đi cũng là chính quyền! Trâu buộc ghét trâu ăn, bè này đánh cánh kia, trực tiếp hoặc qua tay người khác... Trong thành phố này ai là người không biết vì sao LêGarment bị đánh? Rồi một loạt công ty khác nữa! Cứ bên này phá được một công ty thì bên kia cũng phải tan một cái! Nhìn vào các vụ buôn lậu, các vụ buôn thuốc phiện, ai dám nói ở ta không có mafia? Cho nên biết là để tính toán cho hết nhẽ thôi. Theo chị không nên bé xé ra to. Khoanh gọn sự việc được bao nhiêu, tốt bấy nhiêu. Càng không thể một mình chống lại mafia(*)[(*) Vào thời điểm này TV ta đang chiếu lại bộ phim dài nhiều tập của Ý "Bạch tuộc"] được, đó chỉ là chuyện trên phim thôi Vân ạ!.. Trước mắt cứ lo đối phó với nhóm Thắng - Bạch Liên đã, rồi sẽ tính tiếp. Chịu nhún một bước vậy.
    ...Không thể một mình chống mafia được! Khoanh gọn được bao nhiêu tốt bấy nhiêu! Bà Sáu đánh giá đấy là ý kiến quan trọng nhất. Bà cho ý kiến của Bích Ngọc là xác đáng: “...Các cháu ta khá lắm, rất biết mình biết người. Trời có muốn đánh, tụi bay cũng không chết được!”.
    Bà Sáu ngước nhìn đồng hồ trên tường rồi đứng dậy:
    - Nội thấy các con có lý, tỉnh táo, không nao núng. Vậy là nội vững dạ rồi. Nội đã cam kết với những người ở xí nghiệp 23-9 sống cùng sống, chết cùng chết. Các con đừng làm cho nội thất hứa với họ. Hôm nào đập cái xí nghiệp này phải đưa nội đến chứng kiến! Các con nghe rõ chưa?
    Bốn anh em Vũ đưa mắt nhìn nhau, lo sợ.
    - Thế nào, các con hứa với nội chứ? Vũ trả lời đi - Gịong bà Sáu nghiêm khắc.
    - Vâng ạ, chúng con xin hứa.
    - Thế mới là các cháu của nội chứ! - Má Sáu quay ra phía sau - Ngân gọi cho má chiếc tắc-xi và đi cùng với má.
    - Để con lái xe đưa nội đi. - Quân chạy lại níu lấy tay Bà Sáu.
    - Đến giờ nội phải đi rồi.
    - Hay nội dùng xe của anh Vũ ạ? Lái xe của anh Vũ đang ở đây.
    - Không, lỡ Vũ có việc gì đột xuất thì sao. Lúc này nội không muốn các con lãng phí thời giờ, dù chỉ là một phút. Các con bàn tiếp công việc đi. Không ai được đi cùng với nội ngoài má Ngân. - Bà Sáu dứt khoát.
    - Nội đi đâu ạ? - Bảo Vân gặng hỏi.
    - Hôm nay đoàn đại biểu nhân dân Ninh Thuận vào làm lễ khánh thành đền thờ bà Nguyễn Ngọc Sương ở An Lãnh.
    - Thế thì hơi xa đấy nội ạ, mãi tít bên quận 7. Bà Sương là ai ạ? - Bảo Vân lo lắng.
    - Bà này là kỹ sư nông nghiệp, đảng viên, chuyên về khuyến ngư các cháu à. Bà đã truyền cho nhân dân Ninh Thuận nghề nuôi tôm sú trên bãi cát dọc bờ biển, nhờ vậy Ninh Thuận thoát được cái nghèo. Bà Sương còn giúp được nhiều tỉnh khác nữa. Không may năm ngoái bà chết vì tai nạn giao thông. Dân Ninh Thuận về tận quê bà Sương lập đền thờ để tưởng nhớ công ơn bà.
    - Đền xây xong chưa ạ? - Vũ hỏi bà mình.
    - Hôm nay khánh thành, hội Người cao tuổi mời nội đến thắp hương cho bà Sương và tiếp đoàn đại biểu nhân dân Ninh Thuận.
    - Lần đầu tiên con được biết nhân dân lập đền thờ một đảng viên!
    - Nội cũng thế!.. Chúa không công bằng, những người như thế lẽ ra phải được sống mãi!
    Má Sáu bình thản bước vào nhà trong sửa soạn cho mình. Bà Ngân nước mắt ngắn nước mắt dài lật đật theo sau. Ông Hai Phong ngồi nghe tiếp không nhúc nhích. Ông có cảm giác mình như đang ngồi trên chảo rang...
    Các con ông đã bàn xong hướng đối phó trước mắt, quay sang bàn việc chuẩn bị cho cháu Huỳnh Thái Đức, con của Vũ, đi dự hội nghị quốc tế “Học sinh bàn về quyền của học sinh" do UNESCO tổ chức tại Stochkolm vào sang năm. Đức trúng cuộc thi tuyển chọn của toàn Thành phố, sẽ cùng với một học sinh cấp II được tuyển chọn ngoài Hà Nội thay mặt học sinh Việt Nam đi dự hội nghị này. Bố mẹ Đức quá bận, nên phần lớn công việc chuẩn bị do vợ chồng Quân giúp. Ông Hai Phong cả lo, các con ông chuyển sang bàn việc của cháu Đức từ lúc nào mà ông không biết...
    Ngay tối hôm đó bốn anh em Vũ bàn bạc việc di chuyển xí nghiệp 23-9 xuống Nam Lái Thiêu theo phương án sản phẩm mới. Họ bàn với nhau trắng đêm. Ông bà Hai Phong vô cùng lo lắng cho các con mình nhưng chẳng biếti lamf g hơn là thỉnh thoảng chạy ra chạy vào mang cho anh em Vũ những đồ ăn thức uống tiếp sức. Khoảng bốn, năm giờ sáng, ông bà Hai Phong mới lui về phòng mình đi ngủ. Khi ông bà thức dậy, đã gần mười giờ, cả hai hoảng hốt chạy sang phòng bên tìm các con mình. Ông bà sững lại khi thấy bốn anh em Vũ vẫn chụm đầu bàn bạc. Hai ông bà lặng lẽ đi sang phòng bà Sáu, thấy bà đang ngồi đọc sách trên ghế mây, trong tay một cuốn truyện tiếng Pháp đã cũ. Tại góc phòng người giúp việc đang lúi húi chuẩn bị bữa uống sữa thường lệ của bà.
    Ông Hai Phong kêu lên:
    - Đến bây giờ mà các cháu bàn với nhau chưa xong má ạ. Con lo lắm!
    - Những chuyện như bọn trẻ đang gặp, má trải qua hết rồi. Đừng lo, chúng nó bây giờ giỏi hơn má nhiều!
    Vợ chồng Hai Phong ngồi nấn ná chuyện trò với má một lúc rồi bà Ngân xin phép xuống bếp. Hai Phong cũng đứng dậy xin đi theo. Lần đầu tiên ông Hai Phong vào bếp cùng với vợ làm cơm cho các con mình.
    Khi cả nhà ngồi đông đủ vào bàn ăn, má Sáu là người nói đầu tiên:
    - Trên gương mặt các con, nội không thấy giọt nước mắt nào, thế là có lối ra rồi, phải không?
    - Trời ơi, tụi con mỗi đứa như già thêm mấy tuổi! - Bà Ngân nhìn các con thốt lên.
    Hôm sau, Bích Ngọc đang ngồi trong phòng chờ để lên máy bay thì có tiếng loa yêu cầu Ngọc trở lại nơi làm thủ tục xuất cảnh. Ra đến nơi, hai công an biên phòng cho Ngọc xem một mảnh giấy viết tay, và giải thích Ngọc không được phép rời khỏi Thành phố, vì công an kinh tế có tin Ngọc đang trốn nợ. Ngọc dứt khoát không chịu, coi mảnh giấy viết tay này là không hợp lệ, Ngọc không thể chấp hành. Nói xong Ngọc quay trở lại phòng chờ.
    - Nếu chị nhất quyết cưỡng lệnh, chúng tôi sẽ dùng vũ lực.
    - Thế thì các anh về đem lệnh cấm tôi xuất cảnh ra đây. Mảnh giấy viết tay này không có giá trị!
    - Không kịp, sắp đến giờ bay rồi!
    Ngọc gọi điện thoại cầm tay cho Vũ một lúc rồi quay ra nói với người công an biên phòng:
    - Chồng tôi cũng cho đây là lệnh giả, tôi không thể chấp hành, vì không có ai khiếu nại tôi trốn nợ. Hoặc là các anh để tôi đi, các anh muốn bắn tôi thì cứ bắn ngay tại đây. Nếu các anh muốn bắt tôi quay trở lại thành phố, thì các anh phải đưa tôi mảnh giấy này để tôi về đối chiếu thật giả thế nào.
    Hai bên đôi co lý lẽ. Ngọc cãi rất găng. Cuối cùng một người công an biên phòng nói:
    - Thôi được, đồng ý. Chúng tôi được lệnh là không cho chị bay ra nước ngoài, còn nếu chị muốn có mảnh giấy này để hỏi rõ đúng sai thì chị cầm lấy và ký nhận vào đây. - Người công an biên phòng mở sổ ra cho Ngọc ký vào.
    Cũng vừa lúc này Vũ kịp ra đến sân bay. Vũ ghi cả tên hai công an biên phòng, số hiệu của họ, và số điện thoại, rồi trao danh thiếp của mình để tiện liên lạc trước khi chia tay với họ.
    Chợt nhìn thấy Ngọc và Vũ bước vào nhà, bà Sáu khuỵu chân ngã dụi xuống đất, rất may ông Hai Phong đứng cạnh kịp đỡ được, vội bế mẹ vào đặt nằm lên chiếc sô-pha trong phòng khách. Ngọc và Vũ tất tưởi chạy theo. Bà Ngân đem đến cho mẹ một tách trà sâm nóng. Một lúc sau, bà Sáu mới trở lại bình thường.
    - Thấy Bích Ngọc về, nội đoán ngay có chuyện chẳng lành. Lũ đểu cáng...
    - Má nói ai đấy ạ? - Hai Phong ngơ ngác.
    - Đó là trò trẻ con. Chúng đểu nhưng vẫn còn ngu lắm... - Bà Sáu cứ nói một mình như thế.
    Ông Hai Phong và bà Ngân tưởng mẹ mình đang cơn mê sảng. Nhưng Vũ và Ngọc thì hiểu rất rõ. Cả hai quỳ bên nội của mình, bóp tay, bóp vai cho bà.
    - Nội làm cả nhà sợ quá. - Ngọc thốt lên.
    - Tại nội tức quá đấy thôi. - má Sáu đã trở lại điềm tĩnh.
    - Chúng con muốn làm nội vui. - Vũ tìm cách an ủi bà nội mình.
    - Làm cho nội vui?
    Ngẫm nghĩ một lúc, sắp xếp lại cách đối phó hai vợ chồng đã bàn với nhau trong xe trên đường từ sân bay về, Vũ thưa:
    - Chúng con định mời nội đi xem kịch ạ.
    Bây giờ bà Sáu mới mỉm cười, bà tin là bọn trẻ đã có cách đối phó:
    - Nếu các con cũng lên sân khấu đồng diễn thì nội đi xem.
    - Chúng con xin nội nghe lời nói đầu trước khi mở màn ạ, vở kịch bắt đầu ngay từ bây giờ ạ. - Vũ bảo Ngọc đọc mảnh giấy viết tay do người công an biên phòng đưa cho nội nghe.
    - Các con định làm gì với mảnh giấy này? - bà Sáu hỏi.
    - Chúng con tạm thời mời họ lên sân khấu để họ tự giới thiệu trước với khán giả, rồi chúng con mới xuất hiện trong vai của mình.
    Bà Sáu ngẫm nghĩ một lúc rồi thong thả nói:
    - Được.., có thể là màn kịch hay đấy. Cẩn thận một chút, đừng khinh suất điều gì. - Bà Sáu lờ mờ đoán được trò chơi của bọn trẻ.
    Ngay chiều hôm đó, báo Sài Gòn buổi chiều đưa một tin cụt lủn: Nhà kinh doanh Bích Ngọc, tổng giám đốc công ty Ngọc Vân, bị công an giữ lại không cho xuất ngoại vì có biểu hiện trốn nợ. Cách rao của người bán báo làm cho tờ báo bán chạy như tôm tươi. Cả thành phố nháo nhác về cái tin rao ngoài phố này.
    Sáng hôm sau, công ty Ngọc Vân nhận được không biết bao nhiêu cú điện thoại của các cổ đông đòi rút vốn.
    Khoảng gần trưa, bà Sáu đang nằm nghỉ thì bà Ngân dắt Thắng vào:
    - Cháu chào bà ạ. Cháu đọc báo có tin dữ quá, cháu gọi điện thoại cho anh Vũ không được, nên cháu mạn phép đến đây xin biết sự thể thế nào.
    - Thắng nào đấy nhỉ, có phải Thắng ở nhờ nhà Tư Cương ngày xưa không? - bà Sáu cứ nằm nguyên trong tư thế đang ngủ hỏi chuyện khách.
    - Trí nhớ của bà minh mẫn quá. Cháu là Thắng ấy đấy ạ.
    - Cháu có hai con, đã đứa nào lấy vợ lấy chồng gì chưa? - Má vẫn nằm yên, mắt lim dim.
    - Dạ chưa ạ, chúng nó bây giờ đang học đại học ạ. - Thắng bịa ra như thế, vì cả hai rớt đi rớt lại chưa xong phổ thông, chúng bỏ học và lêu lổng từ lâu rồi.
    - Hôm nay đến có việc gì thế con?
    - Dạ... Cháu nghe nói chị Ngọc trốn nợ, công an không cho xuất ngoại, nên cháu đến hỏi thăm có giúp được gì không ạ.
    - Có chuyện ấy à? - bà Sáu nói, nhưng vẫn giữ nguyên cái vẻ thờ ơ, mắt vẫn lim dim.
    - Dù sao chúng cháu cũng là bạn của nhau, bây giờ chị ngã em nâng. Cháu không thể dửng dưng được.
    - Vậy hả?.. Sao cháu biết?
    - Dạ cháu đọc báo.
    - Cảm ơn lòng tốt của cháu. Cháu chịu khó xem báo nhỉ. Có gì trầm trọng không cháu?
    - Các anh các chị chưa nói gì với bà ạ?
    - Bà già rồi, không rõ lắm. Sao lại đến thăm lúc bà đang buồn ngủ thế này?
    - Trời ơi, việc tày đình bà ạ. Trắng tay như không, mà còn có thể tù tội nữa đấy. Thư các cổ đông của công ty Ngọc Vân đòi rút vốn gửi đến công an hàng chồng rồi ạ. - Thắng vừa nói vừa để ý xem bà Sáu phản ứng thế nào.
    - Cháu có khuyên bảo gì không? - Bà Sáu vẫn thản nhiên.
    - Khổ quá, nếu ngay từ đầu sáp nhập vào chỗ chúng cháu thì bây giờ ngồi mát ăn bát vàng. Mạo hiểm như các anh các chị ấy chết như chơi đấy ạ.
    - Bốn anh em Vũ chẳng có đứa nào ở nhà… Chịu khó đi tìm chúng nó đi... Nói cho chúng nó biết ý kiến của cháu... Bà đang mệt... - Nói xong, bà Sáu trở người, quay vào phía trong.
    Không còn cách nào khác, Thắng đành đứng dậy, chào bà Sáu và bà Ngân. Ra về, trong lòng Thắng không sao đoán được phản ứng hiện nay của bốn anh Vũ như thế nào.
    ...Đ. mẹ! Chúng nó gan lỳ, hay đang lo sốt vó? Chỉ thấy mỗi mụ Ngân có vẻ bối rối... Còn cái bà già này đang kề miệng lỗ rồi...
    Khi Thắng đi ra khỏi nhà rồi, bà Sáu gọi bà Ngân lại:
    - Thằng nhãi này đóng kịch tồi quá. Nó là thủ phạm đấy, nhưng lòi đuôi. Hôm nay báo mới đăng tin mà chưa chi đã biết thư đòi rút vốn gửi đến công an hàng chồng! Nói dối không biết đường nói dối! Một thứ hù doạ con nít. Con đi pha cho má chén trà sâm mới.
    Hôm sau, hôm sau, rồi hôm sau nữa... điện thoại đòi rút vốn không ngớt.
    Mặc.
    Sau trận bom Thắng - Bạch Liên bốn anh em Vũ cắn răng chịu câm, chịu điếc. Họ tranh thủ từng giờ từng phút làm mọi việc thu dọn đổ vỡ và bắt tay vào xây dựng mới...
    Cầm mảnh giấy viết tay và tờ báo có cái tin cụt lủn, vợ chồng Vũ, đại diện Đoàn luật sư thành phố, đại diện Ban giám đốc điều hành ngân hàng chủ nợ của công ty Ngọc Vân kéo nhau đến Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố, họ lễ mễ đeo, xách không biết bao nhiêu thứ giấy tờ, chứng từ... Họ khiếu kiện việc bị vu khống và yêu cầu Viện khởi tố, bắt đầu từ việc xác minh cái mảnh giấy viết tay từ đâu ra. Cùng đi có một đoàn khá đông các nhà báo.
    Ngay lập tức cái mảnh giấy viết tay giống như một ngòi cháy dẫn đến thùng thuốc nổ. Hầu hết các báo lớn của Thành phố đều chụp lại mảnh giấy viết tay này, được phóng to ra cho mọi người dễ đọc. Dư luận không thể chấp nhận mảnh giấy viết tay trong thi hành công vụ, lại càng muốn đòi phanh phui tác giả của nó. Một số độc giả gửi thư ngỏ trên báo đòi giám định chữ viết của mảnh giấy viết tay, câu chuyện càng thêm phần gay cấn.
    Có báo đăng lại toàn văn thư của một độc giả, có ghi tên tuổi, nghề nghiệp, địa chỉ đàng hoàng: …Nhà nước pháp quyền, phải dẹp ngay tệ nạn làm ăn tuỳ tiện theo kiểu “ký ruồi” và "giấy viết tay như thế này!.."
    Vài hôm sau Viện kiểm sát buộc phải hứa trên báo chí là sẽ xử lý khẩn trương và nghiêm túc.
    Đúng một tuần sau, Vũ lại tiễn Ngọc ra sân bay để đi Đài Bắc. Vừa mới bước xuống xe, các nhà báo đã xúm lại phỏng vấn Bích Ngọc, hỏi rất nhiều.
    Khi Ngọc đã tới sát chỗ làm thủ tục xuất cảnh, một nhà báo vẫn còn chạy ra hỏi với:
    - Giả thử một ông tiên trong chuyện cổ tích cho phép chị Bích Ngọc có một điều ước, thì bây giờ chị sẽ ước gì ạ?
    Trước vạch vàng nơi làm thủ tục xuất cảnh, Bích Ngọc đứng nán lại một chút trong lúc rút hộ chiếu ra khỏi ví:
    - Tôi sẽ ước mình là một Mrs of the World(*) [(*) Hoa hậu thế giới của các phụ nữ đã có chồng.] của Việt Nam.
    - Sao lại thế ạ?
    - Bản tính của nữ là yêu cái đẹp! - Bích Ngọc hài hước.
    - Chỉ có thế thôi ạ?
    - Được như thế sẽ là thương hiệu sáng chói nhất của công ty Ngọc Vân…
    Nhìn thấy Ngọc bước vào phòng chờ máy bay cất cánh, Vũ mới thực sự yên tâm. Về đến nhà, Vũ nhận được qua chuyển khoản toàn bộ số vốn đã cho Yến vay khi tham gia liên doanh với Ciba Pharma, kèm theo một fax của Yến hứa sẽ tìm thêm cho công ty Ngọc Vân một khoản vay mới nữa. Vũ rất cảm động. Theo hợp đồng với công ty Ngọc Vân, đúng ra còn 14 tháng nữa mới đến kỳ Yến phải thanh toán khoản vay này.
    Việc xây dựng nhà máy mới ở Nam Lái Thiêu coi như nắm chắc trong tay rồi. Còn khu trồng bạch đàn Kiên Phong?..
    Hai hôm sau vợ chồng ông Lê Hải và Yến bay vào thăm bà Sáu và gia đình anh chị em Vũ.
    Yến lưu lại bàn với anh chị em Vũ các việc tiếp tục đầu tư kinh doanh và tìm cách đối phó với các thủ đoạn của kẻ xấu đang rắp tâm hãm hại rồi cô lại quay ra Hà Nội chuyến bay cuối cùng trong ngày.
    Vợ chồng ông Lê Hải ở lại chơi với bà Sáu cùng gia đình ông Hai Phong ít hôm và đi viếng mộ hai mẹ con Thạnh ở Cần Giờ.
    Cuộc thi tuyển lái xe vận tải đường dài bước vào phần khó nhất: Xử lý các tình huống hiểm nghèo.
    Có 167 đơn thi, 21 người sẽ được tuyển dụng cho đội xe vận tải đường dài của Trung tâm Bình Tiến. Đội xe gồm 7 chiếc Huyndai siêu trường siêu trọng loại hiện đại. Các thí sinh đều phải có tuổi nghề ít nhất là 3 năm, có bằng lái xe tải. Họ được học thêm 6 tuần để chuyển sang lái xe siêu trường siêu trọng. Các thí sinh tự lo phí tổn và học phí cho 6 tuần này. Nếu trúng tuyển, thu nhập của họ gấp đôi các loại lái xe thông thường.
    7 chiếc xe chuyên dụng này trị giá vài chục tỷ đồng, đội lốt quốc doanh, nhưng thực ra chủ yếu là tài sản riêng của Thắng - Bạch Liên, nên Thắng phải đích thân tham gia vào khâu tuyển chọn, không thể khoán trắng cho Ban quản trị Trung tâm được.
    21 người trúng tuyển có thể được xem là những tay cự phách trong làng nghề tài xế. Song cái khó nhất đối với Thắng bây giờ là chọn ai làm đội trưởng có thể tin cậy được. Thắng bỏ ra mấy ngày đích thân soạn thảo một số câu hỏi cho các tình huống khó nhất. Câu hỏi khó nhất Thắng để xuống cuối cùng. 21 thí sinh trúng tuyển lần lượt trình bày miệng ý kiến của mình về xử lý từng tình huống trước mặt 20 đồng nghiệp còn lại. Chủ định của Thắng là để họ có dịp học hỏi lẫn nhau và cũng để xem ai là người đáng chọn làm đội trưởng.
    Câu hỏi cho tình huống khó nhất được một lái xe trả lời như sau:
    - Trong trường hợp khó quá, em thà đâm chết người đi đường để bảo đảm an toàn cho xe. Lỡ ra nữa húc đổ vài cái quán bên đường cũng không sao, kể cả khi quán có người ngồi. Vì tiền bồi thường chỉ vài chục triệu đồng cho một mạng người. Làm lại mấy cái quán chẳng bõ bèn gì... Nhưng nếu cố tránh người, lỡ để xe lao xuống vực thì thiệt hại hàng tỷ đồng, đấy là chưa kể tiền hàng hoá chở trên xe!
    Thắng hỏi 20 tài xế còn lại:
    - Có anh nào có đáp án hay hơn không?
    - Em không biết đáp án là gì, nhưng cách xử lý như vậy là siêu ạ. - Người tài xế trẻ nhất lớp đáp lại.
    - Có ai chống lại cách xử lý này không?
    Mới đầu là một hai người, rồi gần như cả lớp đồng thanh lên tiếng:
    - Không ạ! Không ạ!
    - Các anh có nhất trí người trả lời câu này xứng đáng là đội trưởng của các anh không?
    - Nhất trí ạ! - Mọi người không những chỉ nhất loạt đồng thanh mà còn giơ tay lên cao.
    - Hay lắm. Lớp học của chúng ta rất dân chủ, rất sáng tạo. Như thế là các anh đã tự chọn đội trưởng cho mình. Các anh cũng hiểu rất rõ phải như thế nào mới có thể đứng trong đội tuyển của đoàn xe này! Có phải như vậy không?
    - Hoàn toàn đúng ạ.
    Thắng rất khoái với kết quả đạt được.
    ...Không thể có lời huấn thị nào rõ hơn, nghiêm khắc hơn cho đội lái xe này! Nói những điều phải nói mà không cần nói ra! Thật là tuyệt chiêu!..
    Thắng tự nhủ như vậy, trở về buồng làm việc của mình, mở tủ lạnh, tự thưởng cho mình một ly cô-nhắc.
    ...Xe của mình, mình quản trực tiếp, hoạt động đội lốt quốc doanh! Còn gì hay bằng!...
    Làm một tợp xong ly rượu, Thắng thu xếp giấy tờ, rồi bảo lái xe đưa về nhà Bạch Liên. Tối nay lại trọn vẹn dành cho Bạch Liên như đã hẹn.
    Xuống xe, Thắng vừa đi vừa huýt sáo bài Trống cơm, một thói quen của Thắng mỗi khi cao hứng. Thói quen này Thắng có từ những ngày còn mài đũng quần trên ghế nhà trường, mỗi khi thắng một trận đá bóng, hoặc thắng một lời thách đố tinh nghịch - ví dụ như vuốt má hay bóp vú một nữ sinh nào đó... Tiếng huýt sáo bây giờ là cách đánh tín hiệu cho Bạch Liên là Thắng đang đến. Càng nghĩ, Thắng càng thấy sáng kiến chọn đội trưởng của mình là tuyệt diệu, Bạch Liên không thể lúc nào cũng khoe khôn với mình được.
    Bước chân lên thềm nhà, Thắng không thèm bấm chuông, cứ mở cửa xồng xộc chạy vào. Bạch Liên đã nằm chờ sẵn trên sô-pha trong phòng khách.
    Khi giang tay ôm hôn Bạch Liên, Thắng liền được ăn một cái tát tối tăm mặt mũi.
    - Ô hay, sao lại đánh anh?
    - Đọc cái mảnh giấy này đi.
    - Đây là bản chụp mấy chữ của ông Chín, có gì mà phải đọc.
    - Sao ngu thế. Chín Tạ đang doạ nếu không làm êm được chuyện này thì anh không có đất mà chôn.
    - Nhưng mà cái gì mới được cơ chứ? Chôn ai? Ai chôn? - Thắng ngơ ngác.
    - Cứ đọc đi!
    - Việc cấm không cho Bích Ngọc xuất ngoại đã thực hiện êm ru. Đánh Ngọc Vân là đánh Tám Việt, ông Chín rất khoái. Anh đã ra tay ngay tức khắc. Công an biên phòng ở sân bay làm y xì kế hoạch của chúng ta.
    - Mấy ngày nay anh không đọc báo à?
    - Báo chỉ có người ngu mới đọc. Còn chúng mình chỉ cần đọc khi nào có bài do chúng mình lăng-xê ra thôi chứ!
    - Báo chí đang đòi giám định chữ viết mảnh giấy viết tay này. Nếu thiên hạ biết đấy là chữ Chín Tạ thì cả lũ chúng ta ăn cám!
    - Nhưng sao mấy chữ này lại rơi vào tay báo chí?
    - Thế anh mới là thằng ngu. Sao không truyền miệng công việc cho mấy thằng công an mình thuê mà lại đưa cả mảnh giấy này cho chúng nó?
    - Thôi chết thật rồi, lúc ấy anh vừa vội, vừa sơ ý. Anh quên dặn thằng đội trưởng là chỉ được truyền miệng.
    Thắng không thể ngờ chỉ ẩu có tích tắc mà sự việc lại diễn ra như thế. Có lẽ tại hôm ấy đầu óc bấn lên, thu xếp mọi việc cho nhanh để còn kịp thời giờ phiêu lưu trọn vẹn một đêm với nữ ca sĩ Hương Lam.
    ...Mình không tiếc 5 vé cho cái đêm ấy, nhưng nhão lắm, bực mình nhất là ngủ với Hương Lam nhưng lại chỉ nghĩ đến cái ái lực Bạch Liên... Bây giờ mảnh giấy viết tay này lọt ra ngoài thì bỏ mẹ đến nơi thật rồi! - Thắng cảm thấy người mình run lên, đứng đực người ra.
    - Sao, câm à? Đọc báo hôm nay chưa?
    - Chưa.
    - Thế thì dỏng tai lên mà nghe. Bích Ngọc hôm qua bay đi Đài Bắc rồi, lại còn muốn trở thành quý bà hoa hậu của Việt Nam nữa! Mấy tờ báo chỉ xoáy vào ý kiến độc giả đòi giám định chữ mảnh giấy viết tay!
    - Đúng là cái xảy nảy cái ung. Bây giờ làm thế nào hả Liên?
    - Chỉ còn một cách thôi.
    - Cách nào?
    - Trao đổi tù binh! Vắt óc cả ngày hôm nay rồi…
    - Là thế nào?
    - Ngay tối nay anh cùng với Sinh rủ mấy tay bên Viện kiểm sát đi ăn, để Sinh mặc cả, anh chỉ làm chủ chi thôi. Sinh đã gọi điện cho chúng nó sáng nay rồi. Mọi việc Liên đã bàn hết với Sinh.
    - Mặc cả cái gì?
    - Nếu bên Viện ỉm được cái chuyện giám định chữ viết, thì bên này sẽ thôi không lôi chuyện cá độ bóng đá của Viện ra nữa. Mấy thằng cha ở Viện đang lo sốt vó về chuyện này.
    - Tại sao lại phải đi ăn cơm với thằng Sinh, mà không phải là hai anh em mình đi? Tối nay chúng mình còn gặp nhau cơ mà.
    - Sinh là cầu thủ bóng đá và chỉ nó mới biết ngóc ngách mọi chuyện cá độ, nó mới mặc cả được. Anh có biết gì về vụ cá độ bóng đá bên Viện không?
    - Không.
    - Thấy chưa? - Bạch Liên hướng lên gác, gọi to - Sinh ơi, xuống đây chị bảo.
    Từ gác hai, Sinh ầm ầm chạy xuống, vừa chạy vừa cài khuy quần, khuy áo, hai tay vuốt vội mớ tóc rối trên đầu, rất tự nhiên.
    - Em chào anh Thắng.
    - Cả ngày hôm nay ở đây à? - Mắt Thắng chớp lia lịa trong khi hỏi.
    - Vâng. Hôm nay đội em nghỉ, không phải tập.
    - Im đi, không chuyện linh tinh. - Bạch Liên ngắt câu chuyện giữa hai người. - Sinh rủ bọn bên Viện đi nhậu tối nay với anh Thắng. Làm đúng các việc như chị đã dặn. Nếu thoả thuận được với nhau thì dắt chúng nó đi Karaokê từ A đến Z, boa(*)[(*) Pour boire] mấy con ca-ve kha khá vào để chúng hầu hạ bọn này cho chu đáo.
    - Em hiểu!
    Thắng và Sinh kéo nhau ra đi, một buồn thiu như đưa đám, một nhảy chân sáo.
    Mới có hơn 9 giờ tối, Bạch Liên đang nằm trên sô-pha xem video phim Xác ướp Ai Cập thì đã thấy Thắng trở về.
    - Sinh đâu?
    - Nó ở lại với mấy thằng cha bên Viện.
    - Sao anh lại về?
    - Tống mỗi đứa vào một phòng rồi thì anh về với em, chứ ở lại làm gì.
    - Kết quả thế nào?
    - Thằng Sinh làm việc giỏi lắm, đúng với nhiệm vụ em giao cho Sinh.
    - Cụ thể là thế nào?
    - Họ cam kết sẽ ỉm. Thượng sách là cái võ cứt trâu để lâu hoá bùn! Viện sẽ tìm cớ này cớ khác trì hoãn, rồi để cho sự việc rơi vào lãng quên.
    - Không có cách nào hay hơn?
    Bạch Liên cau mày một lúc, rồi nói tiếp:
    - Có lẽ đành thế thật, vì nguyên bản nằm trong tay anh em thằng Vũ mất rồi.
    - Cả ngày hôm nay anh đang háo hức muốn gặp em thì lại có cái chuyện chết tiệt này.
    - Cho chết! Thế mới chừa cái thói cẩu thả.
    Thắng đưa tay gỡ các khuy áo của Bạch Liên, nhưng bị Bạch Liên gạt phăng ra.
    - Hôm nay cấm thành!
    - Cấm từ bao giờ vậy? - Thắng ghen và muốn chọc tức.
    - Ngay từ bây giờ. - Bạch Liên không vừa.
    - Nghĩa là cả ngày hôm nay không cấm?
    - Không!
    - Thế là thế nào?
    - Nói chuyện với nhau thế này thì đứng dậy mặc quần áo về với Kim Hồng đi! - Bạch Liên xẵng giọng.
    Thắng miễn cưỡng đứng dậy, cài lại khuy áo sơ mi của mình, toan đi về. Nhưng cài chưa xong được một khuy đã lại đổ gục xuống ngực Bạch Liên, vạch ngực Bạch Liên ra, hôn lấy hôn để lên môi, lên hai vú Bạch Liên, rồi Thắng đứng dậy tự lột mình trần như nhộng, quần áo quăng tứ tung khắp phòng...
    Bạch Liên để mặc, nằm im, vô cảm, mắt trừng trừng nhìn lên trần nhà.
    Ngược lại cái vẻ bên ngoài nằm im như chết, trong đầu Bạch Liên hừng hực một ý nghĩ muốn trừng trị Thắng. Mất bao nhiêu công sức mới dựng được cái ô Chín Tạ, mà cái ô này đã to tát thượng đỉnh gì, bây giờ cái mảnh giấy quỷ tha ma bắt kia có thể xoá sổ tất cả. Bạch Liên không thể ngờ xảo quyệt như Thắng mà lại ngu đến mức như vậy. Cả ngày hôm nay có Sinh rồi, Thắng chỉ tạo nên cảm giác ngấy chán. Ý nghĩ trừng trị chuyển sang chủ định phải nhân cơ hội này biến Thắng thành một kẻ nô lệ hoàn toàn...
    Đây là dịp tốt nhất làm cho thực quyền của Trung tâm từ nay trở đi phải nằm hẳn trong tay ta!..
    Bạch Liên vẫn nằm im.
    Thắng quỳ xuống đất, hai tay ôm lấy Bạch Liên:
    - Thôi, hôm nay tha cho anh đi, phạt anh thế là đủ rồi.
    Bạch Liên vẫn nằm im, mắt trừng trừng nhìn lên trần nhà.
    - Anh sẵn sàng bóp cổ chết em, nhưng anh không thể chịu nổi sự vô cảm của em.
    - ...
    - Bạch Liên! - Thắng gào lên, hai tay xiết lấy cổ Bạch Liên.
    Bạch Liên vẫn nằm im, vì thấy hai bàn tay Thắng mềm nhũn, chẳng ăn khớp với tiếng gào xé họng của Thắng chút nào.
    Thắng như một con ngựa điên, dùng hết sức lực để lao vào con cái. Nó chồm lên chồm xuống, nhảy dọc nhảy ngang để chinh phục. Nhưng mọi cố gắng của nó đều như húc đầu vào vách đá. Sự vô cảm của Bạch Liên không có cách gì lay chuyển được. Thắng xé toạc quần áo Bạch Liên ra nhiều mảnh, nhưng cái thân thể loã lồ của Bạch Liên vẫn bất động, mắt vẫn trừng trừng nhìn lên trần nhà…
    Chưa lúc nào Thắng thấy Bạch Liên đẹp như bây giờ… Một thân thể nuột nà toàn mỹ… Từng đường cong thon thả thanh cao đến mê hồn, làn da thơm mịn, tóc mềm mại lượn sóng quanh vai, trên ngực…Tất cả trong một dáng điệu mềm mại, im lặng, nhưng lại đang nói lên rất nhiều… Vẻ mặt lạnh băng kiêu sa hình như chỉ làm cho thân hình Bạch Liên bùng lên hơn nữa sức quyến rũ đốt cháy tâm can…
    Thắng vừa ngây ngất, run rẩy, vừa thèm khát rạo rực trước cái đẹp, đầu óc điên dại đến đờ đẫn mà vẫn không sao vờn tới được cái thân thể toàn mỹ trước mặt, dục vọng càng như thiêu như đốt…
    Ôi nếu uống được, nuốt được, nhai được ngấu nghiến thân hình này!..
    Thắng chuyển sang gào rú, thịnh nộ theo bản năng… trước hết muốn thị uy chính mình để tự làm chủ mình, để tích tụ sức lực chinh phục đối phương… Nhưng lạ thay, chính sự pha trộn lẫn lộn của biết bao nhiêu thứ cảm giác đối nghịch nhau thế này chỉ làm cho sự bất lực của Thắng thảm hại hơn nữa…
    Thắng cố lồng lộn thêm một lúc nữa, nhưng sự im lặng đầy kiêu sa của Bạch Liên dần dần giết chết mọi nỗ lực của Thắng, không sao gượng lại được…Chân tay Thắng run lên… Thắng bắt đầu thấy sợ, nhưng vẫn cố chồm lên chồm xuống, vật vã, miệng vẫn cố mấp máy lải nhải... Thêm hàng giờ nữa như thế.
    Bạch Liên vẫn bất động.
    Đến lượt Thắng chỉ còn mấp máy những câu không thành câu… Cái mồm khô đắng, không còn đủ sức lải nhải nữa…
    Thắng cố đem hết sức lực còn lại vật vã chung quanh cái sô-pha Bạch Liên đang nằm. Có lúc Thắng giãy đành đạch trên sàn nhà. Lúc Thắng lại vùng lên, đưa tay vần thân thể Bạch Liên, lúc sang phải, lúc sang trái, lúc xốc Bạch Liên ngồi dậy, lúc úp sấp, lúc vật ngửa ra...
    Mặc.
    Điều làm Thắng ngạc nhiên là ở tư thế nào Bạch Liên cũng vẫn có một dáng đẹp đầy khêu gợi. Ham muốn càng ham muốn… Càng xông vào, càng tan tác trước bức tường thành vô cảm của Bạch Liên…
    Bạch Liên chỉ thụ động, không một chút phản kháng, nhưng hoàn toàn vô hồn trong sự im lặng kiêu sa của mình...
    Trong cơn cuồng vọng trước khi tắt hẳn, bất thình lình Thắng vật ngửa Bạch Liên ra, kéo xoạc hai chân Bạch Liên sang hai bên, nhẩy phốc lên…
    Cố gắng cuối cùng của kẻ tuyệt vọng.
    Một cú đá móc rất nhanh vào hạ bộ hất Thắng ngã bật ngửa xuống đất.
    Bạch Liên lại nằm im, vẫn như một cơ thể vô tri vô giác, hai mắt mở trừng trừng...
    Thắng lồm cồm bò dậy, hụt hơi, tụt dốc. Nỗi tức giận chuyển hẳn sang thất vọng và lo sợ...
    Bạch Liên vẫn không nhúc nhích.
    - Thôi, tha cho anh đi em! Anh van em! Muôn vạn lần van em...
    Thắng chuyển sang quỳ lạy, van nài...
    Thắng nói không ra hơi nữa, đầu gục xuống ngực Bạch Liên, hai tay Thắng rã rời, bất động, hai đầu gối vẫn quỳ trên thảm...
    Thời gian chết. Thế giới chết. Không biết trong bao lâu.
    Thậm chí có lúc Thắng đã nghe thấy tiếng thở đều đều của Bạch Liên như một người đang ngủ. Chính Thắng cũng không biết được là mình có thiếp đi lúc nào không.
    Bỗng nhiên Thắng nghe thấy Bạch Liên nói, giọng dịu dàng hẳn lại:
    - Em mệt rồi, bế em vào giường đi ngủ đi.
    Thắng ngoan ngoãn làm theo.
    Vào giường, Bạch Liên duỗi chân duỗi tay, chọn cho mình một tư thế nằm thoải mái rồi kéo lên mình tấm chăn mỏng...
    Thắng ngoan ngoãn nằm bên cạnh, yên ắng như một con chó trung thành canh gác cho chủ.
    - Buồn ngủ lắm rồi. Nhưng có mấy việc cần nói, để đến sáng mai sợ quên mất.
    Tiếng nói của Bạch Liên khiến Thắng có cảm tưởng một ai đó vừa mới hất đi hộ Thắng hòn đá tảng trên ngực. Thắng không còn đủ hơi sức chịu đựng tiếp sự im lặng vô cảm kéo dài hàng giờ liền của Bạch Liên nữa.
    - Em nói đi!
    - Chuyện mảnh giấy viết tay mấy thằng cha bên Viện hứa như vậy là tạm ổn. Nên nhớ cái dại này mà cạch đến già. Bây giờ phải sắp xếp lại công việc để từ nay không trục trặc nữa.
    - Sắp xếp thế nào?
    - Em sẽ lo kinh doanh cơ chế, còn anh lo thực hiện các việc chạy chọt được.
    - Anh chưa hiểu...
    - Nói lại chuyện cũ cho dễ hiểu: Em tác động mấy thằng cha bên Viện Quy hoạch thiết kế một số công trình, vạch con đường chạy đè lên xí nghiệp 23-9… Nói đến đây hiểu chưa?
    - Hiểu.
    - Anh lo khai thác đất đai và những cái lợi khác do quy hoạch này tạo ra. Trong tương lai đại thể sẽ tiếp tục phân công với nhau như thế. Nói vậy hiểu chưa?
    - À thế thì hiểu. Nhưng nhỡ ra sau này quy hoạch lại thay đổi thì sao?
    - Đấy là chuyện của Thành phố, dính đứa nào đứa ấy chết, liên quan gì đến chúng mình.
    - Thế nhỡ…
    - Để công việc của chúng mình không bị dính, từ nay quyết cái gì, nhất nhất phải hỏi em. Nếu thiếu thông tin em sẽ có cách tìm thêm thông tin. Mọi việc cứ thế mà làm.
    - Em có lý. Từ bao giờ em nẩy ra sáng kiến kinh doanh cơ chế?
    - Thiên hạ làm trò này từ đời ông bành tổ rồi. Chỉ có chúng mình cờ chưa đến tay thôi. Vừa yếu thế, vừa chậm chân. Bây giờ bắt đầu khác.
    - Em nghĩ đến nghề mới này từ bao giờ?
    - Từ hôm đi tham quan khu bạch đàn Kiên Phong với bọn Đài Bắc.
    - Em cũng chơi với bọn Đài Bắc?
    - Chơi tất.
    - Cái gì?
    - Lại ghen hả?
    - Sao hay quy chụp anh thế?
    - Nếu không ghen thì nghe tiếp. Đến nơi chạm trán ngay với mấy anh em thằng Vũ, tức lộn tiết. Lúc ngồi uống cà phê với mấy cán bộ Kiên Phong, em ngứa mồm kêu lên: Đường sá kênh mương thế này mà tự làm lấy thì lợi cho dân biết bao! Đá chơi anh em Vũ một cái, thế mà mấy thằng cha địa phương chộp liền: Chị là người ngoài cuộc còn nghĩ như thế huống chi chúng tôi là người địa phương… Chúng tôi muốn từ mấy năm nay rồi, nhất là bây giờ tự làm mới ngon… Lúc nào ngồi cạnh chủ tịch Kiên Phong chị xía dùm cho một câu... Thế là Bạch Liên hiểu ngay.
    - Bạch Liên hiểu cái gì?
    - Các cha ở địa phương tranh ăn với nhau từ lâu rồi. Cha nọ phá cha kia. Khi ngồi ăn cơm, mấy cha này xếp Bạch Liên ngồi cạnh chủ tịch. Bạch Liên thử sức mình, chăm sóc ông ta tý chút trong bữa tiệc thế là hiệu quả ngay!
    - Chăm sóc?..
    - Chuyện dễ ợt ấy mà. Vài cái nhìn đã hồn xiêu phách lạc… Bá vai bá cổ thân mật chạm cốc hai ba lần, đế mấy câu, thơm một cái vào má giữa tràng pháo tay, thế là xong…
    - ???
    - Không biết là câu nói xía của Liên tác động đến đâu, nhưng hiển nhiên là đề án này bây giờ đi tong rồi!
    - Chủ tịch tiếp em dự tiệc có mỏi tay không?
    - Chủ tịch được ngồi cạnh Liên là một vinh dự cho ổng. Hỏi ngu lắm!
    - Sau đó thế nào?
    - Đến thăm chủ tịch lần thứ hai, thế là đề án này đi tong!..
    Bạch Liên không kể mấy chuyện "linh tinh", càng không kể việc mấy ông cán bộ địa phương Kiên Phong thắng thế đã "lại quả" cho Bạch Liên một khoản đô-la kha khá, một lô đất đã cắm mốc và còn gạ giữ mối hợp tác lâu dài. Đây cũng là lý do thỉnh thoảng Bạch Liên lại đi vắng, có lúc một hai hôm…
    Thắng làm đúng thoả thuận với Bạch Liên là không can thiệp vào công việc riêng của nhau.
    - Cánh anh em Vũ bị hai quả này đủ chết mất ngáp. Khu chung cư Nam Lái Thiêu liệu có tan không em?
    - Khó. Việc đã làm được là Văn phòng kiến trúc sư nêu vấn đề này ra với Viện quy hoạch của Thành phố theo tín hiệu của Chín bà bắn sang. Đã ra được công văn tạm đình chỉ để xem xét. Như thế là giỏi rồi. Thời hạn cứu xét cũng đã hết, nhưng không khui ra được sai phạm nào về tài chính, về xây dựng...
    - Chúng nó đã phòng bị trước?
    - Phải thừa nhận đám anh em Vũ kín võ. Tóm lại là chỉ gây khó dễ và làm tiến độ công việc của họ chậm lại chút chút.
    - Nhưng dù sao uy tín của công ty Ngọc Vân cũng bị dư luận đánh dấu hỏi chứ?
    - Đó là cái chắc! Có khôi phục lại được cũng phải mất hàng năm.
    - Thế mà chúng nó không chịu sáp nhập!
    - Ngọc Vân đang cuống cuồng đi chạy vốn.
    - Dù sao cũng là thắng đậm rồi. Em giỏi lắm.
    - Hôm nọ anh suy tôn Liên là Gia Cát Lượng đàn bà cơ mà!
    - Đập tan một nhà máy, phá huỷ một đề án 4600 ha bạch đàn, dìm uy tín của công ty Ngọc Vân xuống bùn đen, như thế đâu có phải là chuyện đùa. Đánh thắng anh em Vũ, anh sẽ trở lại tính sổ cánh Huy - Minh.
    - Không được nói chuyện này! Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng tổng.
    - Sao? Thiếu thông tin?
    - Không phải thế, khuya rồi. Thông tin thì ê hề, chỉ cần biết khai thác.
    - Có thể, vì em là đàn bà, mà lại quyến rũ...
    - Phải biết khai thác lợi thế trời cho chứ.
    - Thế còn sợ gì nữa?
    - Khoan, đừng háu ăn. Cái chính là phải biết khai thác sự tranh ăn và sự phá đám lẫn nhau. Có thông tin mà không có ô dù thì cũng vứt.
    - Mảnh giấy viết tay… Dù sao cũng là bài học đầu tiên đấy…
    - Bạch Liên cứ nhớ mãi cái hôm sang kiểm tra thợ xây lắp bồn tắm massage cho ông Chín, tỉ tê với thằng con trai ông ấy làm phó phòng Sở Địa chính, có thế mới vớ được cái tin quy hoạch của Thành phố.
    - Trung tâm phải quyết toán cho cái công trình bồn massage này ngót nghét hai chục nghìn đô đấy đồng chí Bạch ạ! Gần như là làm mới toàn bộ khu nhà vệ sinh...
    - Cứ ghi sổ hết đi. Đừng bỏ sót bất kỳ khoản nào, có khi cần tới đấy Thắng ạ.
    - Nhất định là thế rồi.
    - Hai Tấn lôi ra cho xem tất cả hồ sơ, bản đồ quy hoạch, các số liệu... Xem đi xem lại bản đồ quy hoạch, thấy con đường mới chạy ngang qua trước xí nghiệp 23- 9. Bạch Liên hỏi tại sao không quy hoạch con đường này rộng nữa ra cho khang trang, nó bảo muốn lắm, nhưng sợ không giải toả được xí nghiệp 23-9. Thế là Liên sang phòng bà Chín, rỉ tai bà ấy mấy câu, rồi nhờ bà ấy bắn vào tai ông Chín cái thông tin cần bắn đi, ông Chín gật liền.
    - Chà, nhanh như điện. - Thắng thán phục.
    - Ngay chiều hôm đó, một cú điện thoại của bà ta làm tan ngay cái xí nghiệp 23- 9. Anh thấy chưa? Bây giờ liệu mà tạ ơn thánh mẫu cho chu đáo nghen, đừng keo kiệt quá!
    - Xin tuân lệnh bà chủ của anh.
    - Giấy viết tay thì chỉ có ông Chín. Nhưng a-lô trực tiếp các lệnh của ông Chín thì phải là bà Chín! Thắng rõ chưa?
    - Rõ. Chỉ một chút xíu nữa anh làm tiêu ma sự nghiệp!
    - Nói được câu này hy vọng là thuộc bài. Tốt lắm!
    - Điểm yếu của anh là vội thì hay quên. Phải nói là có cái mảnh giấy viết tay đầu tiên của trận đánh giáp lá cà, chúng mình mới có hôm nay. - Thắng nhăn nhó, vì cú đá hạ bộ lúc nãy nhói đau và vì cảm thấy mình lép vế. Rất may cho Thắng đêm đen làm cho Bạch Liên không nhìn thấy điều khổ sở này trên khuôn mặt Thắng.
    - Anh hãy nghĩ lại mà xem, cả cuộc đời kinh doanh của anh đã có trận nào thắng đẹp như thế chưa?
    - Biết tội rồi mà.
    - Phân công như thế rõ chưa?
    - Rõ.
    - Ngay từ ngày mai phải tìm cách bắt dây bằng được với cánh mụ Tư Thanh, Giao thái thịt và Cường trán bóng. Bọn này mới có thể tạo thêm vây thêm cánh cho chúng ta. Đúng phương châm thêm bạn bớt thù. Rõ chưa?
    - Rõ.
    - Tuân lệnh chứ?
    - Tuân lệnh.
    - Bây giờ đi ngủ nhé. Chúc ngủ ngon...
    Thắng chờ thêm một lúc nữa, hỏi thử mấy câu, nhưng chỉ nghe thấy tiếng ngáy nhè nhẹ và đều đặn của Bạch Liên. Thắng cũng thấy thấm mệt sau cơn điên loạn, đành nhắm mắt, cố ngủ...
    Sáng.
    Thắng là người thức dậy trước. Nhưng Thắng chỉ vừa mới cựa mình Bạch Liên đã đưa tay dụi mắt. Thắng ngồi nhỏm dậy, nhìn kỹ Bạch Liên trong bộ quần áo bị xé tả tơi trong cơn điên vô tích sự của mình tối hôm qua. Bỗng nhiên Thắng tủm tỉm cười, ít nhiều đượm vẻ chua chát.
    - Sao, Bạch Liên trong mớ rẻ rách này trông buồn cười lắm hả?
    - Anh sẽ đền em.
    - Không tiền bạc nào đền nổi quần áo Bạch Liên đâu.
    - Thế thì đền bằng gì?
    - Bằng sự nô lệ trung thành suốt đời của anh.
    - Xin tuân lệnh bà chủ của tôi! - Thắng ôm ghì lấy Bạch Liên, hôn lấy hôn để khắp thân thể người tình.
    - Bà chủ cho bãi lệnh cấm thành chứ ạ?
    - Bãi lệnh!
    - Anh vẫn là người đầu bảng chứ?
    - Tên nô lệ đầu bảng!
    Cả hai cười như nắc nẻ, quần dượt nhau trong tiếng rên rứ liên hồi, với tất cả sinh lực của buổi sáng sau khi đã được ngủ đẫy giấc.
    Giây phút tràn trề thoả mãn qua đi, nằm sóng đôi bên cạnh Bạch Liên, Thắng ngửa mặt lên trần nhà:
    - Em xử ác với anh quá!
    - Hãy còn đau hả?
    - Thỉnh thoảng vẫn nhói lên.
    - Đau nhiều không?
    - Đau vì cú đá phần nào thôi, nhưng mất chức đau hơn nhiều!
    Bạch Liên cười phá lên:
    - Còn giữ được cái chức nô lệ đầu bảng là may mắn nhiều rồi đó!
    - May mắn chỗ nào?
    - Vẫn vị trí đầu bảng.
    - Dù chỉ là nô lệ?
    - Anh thông minh hơn Liên nghĩ...
    Ít lâu sau, chuyện cái mảnh giấy viết tay được Viện kiểm sát giải thích công khai trên báo chí thành phố, có lý lẽ rành rọt:
    Công an kinh tế có nhiều thông tin nghi vấn công ty Ngọc Vân có biểu hiện chạy nợ. Thời gian quá gấp, yêu cầu nghiệp vụ đòi hỏi phải chủ động ngăn chặn tình huống xấu nhất. Mảnh giấy viết tay là sự truyền đạt công vụ trong nội bộ cơ quan, điều sơ xuất là chưa kịp làm lệnh chính thức trước khi phát lệnh, cơ quan chức trách xin được thông cảm.
    Đọc xong tin này, Vũ mỉm cười một mình hồi lâu với tờ báo: - "Đúng là cái lưỡi đám mafia! Thanh minh mà vẫn bôi nhọ được người ta!".
    Vũ bước ra tủ hồ sơ. Anh lôi ra mảnh giấy viết tay của Chín Tạ, đựng nó vào trong một phong bì plastic cùng với tờ báo, rồi cất cái phong bì plastic vào két sắt, khoá lại thật cẩn thận.
    Phản ứng của dư luận công chúng về cái mảnh giấy viết tay chẳng khác gì một cái bọt lớn, vì một lý do gì đấy sủi bồng lên từ đáy sông, nhưng cũng bị trăm ngàn sự kiện hàng ngày của dòng đời nhanh chóng làm cho tan biến mất. Con người trong cuộc sống thị trường bây giờ mắc bệnh hay quên ngày càng nặng...
    Vợ chồng Bân - Lựu và con trai trên đường từ Thái Bình trở lên Tây Bắc ghé lại Hà Nội mấy hôm.
    Từ ngày bân lên nhận nhiệm vụ trên quân khu Tây Bắc đến nay đã suýt soát mười năm rồi. Đây là lần thứ hai hay thứ ba gì đó Bân có việc ghé thăm Hà Nội, nhưng là lần đầu tiên Bân có dịp đưa Lựu và con trai mình ra mắt những người thân quen đã trở thành một phần trong cuộc sống của chính mình.
    Mặc dù trên Tây Bắc ngày nào cũng xem tivi, nhưng Bân thừa nhận mỗi lần về thăm, Hà Nội lại một khác, lớn rộng lên nhiều, đẹp lên nhiều. Nhưng bộ mặt chắp vá của thành phố cũng ngày càng lộ rõ, giao thông cũng lộn xộn hơn trước nhiều... Một sự rộn rã xốn xang nào đó dấy lên trong lòng, vì những thay đổi ở Hà Nội một phần, song có lẽ vì Hà Nội là nơi lắng đọng biết bao nhiêu kỷ niệm của một quãng đời dạt dào tuổi thanh xuân khi Bân mới bước vào đời... Hà Nội là nhân chứng những năm tháng bão tố trong tâm hồn Bân.
    Người lái xe đưa Bân đi thăm lại những đường phố, những nơi Bân đã đặt chân tới không biết bao nhiêu lần, trong suốt quãng đời từ khi còn là sinh viên trường Đại học Quân y, cho đến khi cùng với Nam lên đường đi Campuchia, hôm đưa linh cữu Nam về Hà Nội, những năm tháng khắc khoải trong tình yêu tuyệt vọng... Cho đến lúc trở về Thái Bình cưới vợ, rồi từ đó cùng vợ con lên quân khu Tây Bắc nhận nhiệm vụ mới...
    Không còn nữa những vườn đào vút mắt ở Phúc Tân. Khu trường cũ, K8, doanh trại, những con đường Bân thường đạp xe đi dạo với Nam, những khu phố và những con đường Bân đi lang thang năm này qua năm khác như kẻ vô hồn... Đường xưa nhà cũ vẫn còn đây, nhưng tất cả không còn như xưa. Tuy vậy Bân vẫn thấy rõ mồn một tất cả trong ký ức của mình, rõ vô cùng, sinh động vô cùng... Chính nơi đây, Yến đã nắm lấy tay mình, thiết tha: "Anh Bân, xin anh đừng bao giờ nói gì nữa. Mong anh hiểu cho em".
    Xe đưa Bân đi trên các nẻo đường xưa, nhưng Bân lại đi trong ký ức của mình.
    ...Bân ơi, khi nào trở về Hà Nội, mình với cậu sẽ lên đê sông Hồng, nằm ngắm trời ngắm đất cho thích mắt thì thôi. Nằm trong lán này, nhắm mắt lại mà mình vẫn thấy những vạt ngô xanh rờn bên Đông Anh.., được nhìn dòng sông bao quanh như một dải lụa của tạo hoá ban cho... Ôi Bân… Không màu xanh nào sánh được màu xanh của vạt ngô xanh rờn! Không bút mực nào tả được màu nâu non đẹp kỳ lạ của dòng sông này…
    ...Tôi hạ lệnh tất cả đứng dậy!.. Nghiêm! Nhân danh thủ trưởng đơn vị, tôi ra lệnh...
    ...Mình nghiêm khắc với anh em quá có phải không Bân ơi?
    ...Đặt cỗ áo anh Nam quay đầu hướng về Hà Nội...
    ...Nhè nhẹ tay thôi, thả dây từ từ cho đều...
    ...Để cho các sư thầy Campuchia làm lễ siêu thoát trước rồi hãy mặc niệm, dân làng đề nghị như vậy...
    Bân tiếp tục đi trong ký ức của mình.
    - Báo cáo đại tá, xe đã về đến nhà rồi ạ. Đại tá còn định đi đâu nữa không ạ?
    Bân từ trên trời rơi xuống đất.
    ...
    Đi thăm Hà Nội, Lựu và con trai thích lắm. Thật ra đây là việc thực hiện một lời hứa để muộn. Vợ chồng Bân đã hứa sẽ cho con mình về thăm Hà Nội trước khi vào học lớp 1. Công việc quá bận của Bân, Lựu lại bận thi bổ túc nghiệp vụ để chuyển lên dạy cấp III, loanh quanh thế nào cu Trung lên 10 hai vợ chồng mới thực hiện được lời hứa này. Lựu và Bân chọn tên đệm của Nam đặt tên cho con trai mình, cũng hàm ý không bao giờ muốn quên Nam. Bân muốn giữ mãi tình bạn, tình đồng chí, tình chiến hữu, và muốn không bao giờ quên những năm tháng cùng với Nam đối đầu quyết liệt với cái chết ở Campuchia. Lựu trân trọng nguyện vọng của chồng.
    Cu Trung không thích đi xe xem phố xá với bố, mà lại thích mẹ dắt đi bộ hết chỗ này đến chỗ kia, chỗ nào mỏi chân quá thì đi xích-lô, đoạn đường nào cấm xích-lô thì đi xe ôm.
    Tuy không phải là người Hà Nội, nhưng là cô giáo ham đọc về Hà Nội, Lựu tạm đủ kiến thức kể cho con mình nghe điều này điều khác những nơi con đặt chân đến. Lựu sướng lắm, vì thoả mãn được nguyện vọng của con mình.
    Về chơi Hà Nội chính Lựu cũng thích, vì chẳng mấy khi mãi tít từ Tây Bắc xa xôi về sống trong không khí sinh động của Thủ đô, thấy bao nhiêu cái đẹp mới, cái hiện đại mới mà trên Tây Bắc chưa có.
    Cũng như nhiều phụ nữ khác, Lựu dành khá nhiều thời giờ đi xem đi ngắm các cửa hàng thời trang, không phải để mua sắm, mà chỉ là muốn biết phụ nữ nước mình ngày càng làm cho mình đẹp lên như thế nào. Là vợ sĩ quan cao cấp, là cô giáo cấp III, nhưng Lựu vẫn chăm lo làm kinh tế gia đình, giữ được những phẩm chất của người con gái Thái Bình. Lựu sống giản dị, nhưng rất yêu cái đẹp, nhiều lúc Bân chịu thua trong tranh luận với Lựu về cái đẹp trên nhiều phương diện. Có lúc Bân ngạc nhiên về các buổi biểu diễn thời trang Việt Nam rất đẹp được xem trên tivi, nhưng Bân còn ngạc nhiên hơn về những lời bình của Lựu. Nhất là Lựu nêu ra những nhận xét thật tinh tế về những cái đẹp của trang phục các dân tộc ít người trên Tây Bắc.
    Bân có cảm tưởng vợ mình yêu nhất trang phục và các phong tục sống của người dân tộc Thái, kể cả hai dòng dân tộc Thái trắng và dân tộc Thái đen. Trang phục của họ đẹp đến mức một hoạ sĩ giỏi chỉ cần vài nét phác hoạ cái áo trắng ngắn sát người, cái váy xanh chàm hơi ngắn, khăn đội đầu thêu những đường thêu tinh tế đủ màu sắc... là ai cũng nhận ra ngay đấy là trang phục của người Thái...
    Hình như lần trước và lần này về thăm Hà Nội, Lựu càng hiểu rõ hơn những cái đẹp riêng của Tây Bắc…
    Nhưng khát khao lớn nhất không nói ra của Lựu trong về thăm Hà Nội lần này là hy vọng sẽ được gặp Yến.
    ...Mười một năm về trước, sau những ngày hờn dỗi ban đầu khi mới cưới nhau, dần dà Bân kể cho Lựu nghe tại sao Bân phải để cho Lựu chờ đợi khắc khoải bốn năm trời...
    Họ kể lại cho nhau nghe tất cả về nhau. Tình yêu giữa hai người bắt đầu nảy nở từ đây và dường như càng ngày càng yêu nhau hơn.
    Nghe chồng giãi bày lại những năm tháng khổ sở vì tuyệt vọng, Lựu hiểu thêm chồng mình, tình cảm mến phục Yến nhen nhóm dần lên thành mong muốn khát khao được gặp Yến. Cũng có lúc Lựu tự hỏi: ...Mình có ghen với chị ấy không nhỉ? Sao lại ghen? Chị ấy như thế, nếu là đàn ông thì mình cũng yêu! Thế mà trong vùng sáng tối của tâm hồn, Lựu vẫn cảm thấy phần nào mất mát, nhiều lúc thấy tưng tức Bân vì... hình bóng Yến từng ngự trị trong tim anh. Cũng có lúc Lựu lại tự nói với mình: ...Đàn ông mà không biết yêu như Bân thì không đáng là đàn ông. Đã yêu là phải chết ở trong lòng! Nếu không, không thể gọi là yêu được! Mình chết đứng chết ngồi cả chục năm vì Bân, bốn năm năm của Bân ăn thua gì!.. Có lẽ đây là điều duy nhất Lựu nghĩ, nhưng không bao giờ nói ra với chồng...
    - Em đến bao giờ mới hết tức anh?
    - Anh muốn biết thật không?
    - Anh hỏi thật mà.
    - Em còn tức anh cho đến chết!
    - Trời đất ơi, thế là thế nào?
    - Là yêu anh cho đến chết!
    Một lần tự nhiên Lựu hỏi chồng rất nhiều về Yến, và nguyên do là cái chết của bà bí thư tỉnh uỷ vì bệnh hiểm nghèo…
    Trên Tây Bắc hồi ấy, việc một phụ nữ người Thái được bầu làm bí thư tỉnh uỷ nổi lên như một sự kiện khác thường, đâu đâu cũng bàn tán xôn xao. Đó là một phụ nữ trẻ, đẹp, có nghị lực. Cánh đảng viên nam ở vùng này, già cũng như trẻ, chịu bầu một đảng viên phụ nữ làm bí thư tỉnh uỷ trong đại hội đảng bộ tỉnh bất thường là một chuyện động trời xưa nay chưa có ở đây. Từ ngày bà ta lên làm bí thư tỉnh uỷ, tỉnh của bà thay đổi rõ rệt. Dựa vào những chuyển biến trông thấy của tỉnh, người thì gọi bà là bà bí thư thép, bà bí thư dẹp loạn, người thì gọi bà là bà Thatcher(*) [(*) Nguyên Thủ tướng Anh 1979 - 1990.] Tây Bắc. Chỉ tiếc là bà làm bí thư chưa đầy hai năm thì mất vì ung thư phổi ác tính. Nhưng bà để lại cho tỉnh một trật tự mới, đối với Lựu, cuộc đời và tình yêu của người bí thư đoản mệnh này đối với người chồng hy sinh trong chiến tranh biên giới phía Bắc năm 79 đã giúp cô hiểu thêm được Yến, hiểu thêm được chồng mình và hiểu cả những điều có thể và không thể giữa họ.
    Ba ngày gia đình Bân sống với ông bà Chính và cháu Trung Nam thật là đầm ấm. Rất may là ngày cuối cùng trước khi trở lên Tây Bắc, Yến cũng kịp từ Genève bay về. Một cuộp họp mặt trọn vẹn. Yến đi họp hội nghị thường niên của hội đồng quản trị Ciba mở rộng, bao gồm các giám đốc phía các nước chủ nhà mà tập đoàn Ciba có liên doanh.
    Hai ngày đầu, mỗi người mỗi việc, qua đi nhanh chóng.
    Tối đến, chỉ có mẹ con Lựu ở nhà với ông bà Chính và cháu Trung Nam, còn Bân vẫn phải đi chào hỏi tiếp. Cu Trung thì chúi đầu chúi tai học anh Trung Nam dạy chơi games trên máy vi tính. Ông Chính thì điện thoại hết nơi này tới nơi khác mời các khách quý đến dự bữa cơm tiễn gia đình Bân vào hôm cuối cùng, chuẩn bị một số việc cần thiết. Bà Chính và Lựu thì cứ như dính liền vào nhau, chuyện trò không dứt. Lựu hỏi rất nhiều, và bà Chính cũng kể cho Lựu nghe rất nhiều, kể cả chuyện Bân đã theo đuổi Yến bốn năm năm trời mà không thành - vì Lựu chủ động hỏi, mà bà Chính thì rất thương Yến và cũng rất xúc động về mối tình của Bân. Lựu thực sự bất ngờ vì chưa bao giờ thấy bà mẹ chồng nào yêu thương con dâu mình hết mực như vậy. Lựu hiểu thêm rằng Yến đứng vững được còn là nhờ được tình yêu thương của bà Chính bù đắp một phần rất lớn.
    Sự chân tình của Lựu, nỗi đau thương của bà Chính nhớ Nam, hai tâm trạng ấy quyện vào nhau, làm cho câu chuyện giữa hai người không dứt ra được. Bà Chính kể cho Lựu nghe hết, từ buổi đầu tiên Nam vẽ bức tranh tặng Yến...
    Đêm hôm đầu, rồi đêm thứ hai, bà Chính đều giữ Lựu ngủ với mình để câu chuyện khỏi gián đoạn. Nhiều lúc Lựu có cảm tưởng như đang tâm sự với mẹ mình, về đường đời, về thân phận con người, về những tình cảm chỉ có thể có được giữa những con người vị tha, chân thành. Càng nghe mẹ Chính kể, Lựu càng xót xa cho hạnh phúc của gia đình Nam, càng thương Yến, thương bà Chính. Lựu khám phá ra một thế giới mới vô cùng đáng trân trọng...
    Càng về khuya, câu chuyện càng đưa Lựu đi sâu hơn nữa vào một thế giới khác. Những câu chuyện đau lòng vừa mới xảy ra ở dưới quê mà bố mẹ Lựu kể cho nghe và chính Lựu cũng được chứng kiến trong khi về thăm quê lần này. Cuộc sống còn biết bao nhiêu nghịch cảnh khác mà Lựu thấy khắp mọi nơi... Cả cái thế giới thực ô hợp mà hàng ngày Lựu phải đối mặt cứ mờ nhạt dần, chìm dần trong cái thế giới ánh sáng tâm hồn mà câu chuyện của bà Chính đang mở ra cho Lựu. Niềm khát khao của Lựu muốn gặp Yến để hiểu biết con người mình ngưỡng mộ chuyển dần sang niềm khát khao có thêm nhiều người thân thương cùng nhau gìn giữ thế giới tâm hồn trong cuộc sống của con người. Lựu không ngờ trong kỳ về thăm Hà Nội lần này Lựu được cuộc sống ban cho nhiều đến thế. Cũng có thể vì cuộc sống nhọc nhằn hàng ngày có quá nhiều chuyện phi lý càng thêm nhọc nhằn. Cuộc sống ấy đang bào mòn con người, đang nhào nặn lại nó, đang biến dạng nó... Nhưng giờ đây Lựu đang khám phá ra cả một thế giới tâm hồn tươi mát, thấy trong lòng mình lắng dịu một cảm giác thanh thản. Một cảm giác như vậy lâu lắm rồi, bây giờ Lựu mới thấy lại.
    ...Lựu còn nhớ mãi, lần ấy vợ chồng Lựu tình cờ rủ nhau đi xem phim “Đến hẹn lại lên" tại Điện Biên. Phim cũ lắm, nhưng hai vợ chồng hôm ấy vẫn rủ nhau đi, vì cả hai muốn có ít giờ phút xa lánh cuộc sống nhọc nhằn hàng ngày. Khi đứng dậy ra về, Lựu vẫn nước mắt ròng ròng, không chỉ vì thương chuyện đau thương trong phim, mà còn vì cảm nhận được phẩm chất cuộc sống của những con người bình dị cao đẹp quá, Lựu có cảm tưởng được gặp rất nhiều khuôn mặt trong phim ngay ở quê mình...
    …Nhưng hôm nay không phải là trong phim. Hôm nay là cuộc sống thực giữa cuộc sống nhọc nhằn hàng ngày. Họ đang sống chung quanh Lựu, đang chia sẻ với Lựu những tình cảm thân thương quý báu. Lựu quên đi nhiều điều nhọc nhằn và cảm nhận được một niềm hạnh phúc mới, cuộc sống còn rất nhiều điều khác đáng sống, còn nhiều giá trị cao đẹp vẫn bất khả xâm phạm, nẩy nở...
    Khi Yến bước xuống xe vào nhà, người đầu tiên chạy ra ôm chầm lấy Yến là Lựu.
    Một luồng không khí mới, một niềm vui mới tràn ngập ngôi nhà ông bà Chính.
    Yến hỏi Lựu rất nhiều về cuộc sống gia đình và rất mừng cho hạnh phúc của Bân và Lựu. Yến thực sự cảm thấy mình vừa trút được một điều áy náy lớn bao lâu nay phải mang nặng trong lòng.
    …Thật ra để Bân thất vọng, không phải Yến vô tình. Yến rất quý Bân và thương cho mối tình tuyệt vọng của Bân. Nhưng Yến đã nghe theo một tiếng gọi khác trong trái tim mình và không thể làm gì khác là mong Bân hiểu cho Yến. Bây giờ thì Yến toại nguyện, cảm thấy mình hạnh phúc vì hạnh phúc của bạn.
    Quên cả mệt nhọc sau chuyến bay dài, Yến cùng với Lựu và bà Chính bắt tay ngay vào việc chuẩn bị cho bữa cơm rất đông khách tiễn gia đình Bân tối nay. Đó còn là cách tốt nhất để họ chuyện trò với nhau trong thời giờ còn lại trước khi gia đình Bân lên Tây Bắc vào ngày mai. Lựu có dịp được nghe Yến kể các công việc của Yến đang làm. Lựu khâm phục và cảm thấy câu chuyện gợi ý cho mình nhiều điều sau này...
    Bân lúc này vẫn chưa làm xong việc đi chào hỏi các nơi, có lẽ đến bữa ăn tối mới quay về kịp.
    Quả nhiên, đến tối, khi các khách mời đã đông đủ, Bân mới về đến nhà. Chào hỏi mọi người xong, Bân tìm cách nán lại nói chuyện với Yến một lúc.
    - Người dạy cho anh hiểu được em lại là cô giáo Lựu, và anh càng khâm phục em hơn!
    - Anh có thể tự hào về cô giáo của mình, và hãy cố là một học trò ngoan của Lựu.
    - Em nói đúng, anh đã tìm được hạnh phúc của mình.
    - Cuối cùng thì chúng ta vẫn đứng vững trong cuộc sống này, có phải thế không anh Bân?
    - Anh rất tự hào trong đời mình có những người bạn đường như Nam, như em... Em có biết anh bây giờ ước mong điều gì không?
    - Em muốn tự anh nói ra.
    - Anh ước mong cháu Trung sẽ biết trân trọng những giá trị anh phấn đấu đạt được.
    - Nếu anh Nam cũng đang nói chuyện với chúng ta, chắc anh Nam cũng nói với anh như vậy về cháu Trung Nam...
    Mọi người gặp nhau tay bắt mặt mừng tíu tít, tiếng cười nói râm ran khắp nhà. Mang tiếng là cùng ở Hà Nội, song dịp tụ họp đông đủ như thế này không phải lúc nào cũng có được. Vợ chồng tướng về hưu Trần Thu, vợ chồng tướng về hưu Lê Hải, vợ chồng đại tá về hưu Phạm Trung Nghĩa, bố mẹ Yến, ông bà Chính cũng đã nghỉ hưu, một số bạn bè thân thiết khác của ông bà Chính...
    - Có lẽ nên gọi cuộc họp mặt hôm này là liên hoan của thế giới về hưu chào mừng gia đình đại tá đương chức Nguyễn Bân. - Ông Trần Thu lên tiếng.
    - Thế bác cho chúng cháu ra rìa ạ? - Yến hỏi lại.
    - Chết, bác quên, nhưng cánh về hưu hôm nay chiếm đa số!
    - Không phải thế ạ, đây là dịp để cháu được chào các bác và để các bác chính thức nhận cháu là cháu dâu của các bác ạ. - Lựu lễ phép tham gia câu chuyện.
    Cánh trẻ phía chủ nhà, ngoài Yến ra có vợ chồng Mai, vợ chồng Loan. Nếu có cộng thêm cả thế giới trẻ con của họ vào nữa thì vẫn là thiểu số so với cánh già.
    Đời sống kinh tế khấm khá hơn nhiều so với trước, nên bữa cơm sum họp vui vẻ với gia đình Bân có thể nói là thịnh soạn và đẹp, nhất là bà Chính, bà Nguyệt, bà Hậu đều là những bậc đầu bếp gia truyền có hạng. Nếu các cụ ngày xưa còn sống, chắc các bà sẽ được các cụ phong cho danh hiệu nấu bếp vào bậc "tôm cong bóc vỏ lão thành"! Các món ăn chẳng những được nấu ngon, mà còn được tỉa tót bày đặt trên bàn thật đẹp mắt.
    Ông Chính trịnh trọng đứng dậy mở sâm banh:
    - Trước khi chúng ta nâng cốc chào mừng gia đình cháu Bân, trước khi chúng ta nâng cốc chúc mừng nhau, xin cho phép tôi thay mặt mọi người dành lời đầu tiên để cảm ơn các bà nội tướng tuyệt vời của chúng ta. Cứ nhìn những gì chúng ta có được trên bàn tiệc hôm nay, tôi nghĩ yến tiệc trong cung đình ngày xưa chắc gì đã được nấu nướng cầu kỳ và được bầy đặt đẹp như thế này!
    - Là các bà mẹ, chúng tôi chỉ muốn bày tỏ tình thương yêu của chúng tôi dành cho con cháu mình, nhất là hôm nay cô dâu Lựu ra mắt chúng ta. - Bà Chính đứng dậy nói thay cho các bà.
    Ông bà Chính với tư cách là chủ nhà, mời tất cả mọi người nâng cốc trong khi Lựu rơm rớm nước mắt vì xúc động.
    Có lẽ vì lâu lắm mới được gặp nhau, nhất là đối với Bân, nên câu chuyện trên bàn ăn gần như trọn vẹn dành cho sự thăm hỏi cuộc sống gia đình, công việc làm ăn sinh sống, sức khoẻ mọi người, chuyện học hành của các cháu. Có biết bao nhiêu chuyện để kể cho nhau nghe, ở Hà Nội, ở Thái Bình, trên Tây Bắc, trong trường học, trong xí nghiệp liên doanh của Yến...
    Câu chuyện Yến kể làm nhiều người thích là đã giúp được hai cô gái chưa chồng lập ra hợp tác xã trồng nấm linh chi, tạo ra công ăn việc làm cho hơn 400 dân địa phương. Riêng đội quân của hai cô này đi thu mua mùn cưa đã gần một trăm người rải ra khắp 4 tỉnh lân cận để có đủ nguyên liệu làm môi sinh cho nấm. Hai cô gái này là hai chị em, mới học xong cấp 3, nhưng thông minh láu lỉnh dám "lừa" được cả chính quyền xã và huyện. Yến cho đấy là một mô hình kinh tế trang trại đội lốt hợp tác xã cho hợp thời trang. Chính quyền xã và huyện cũng cho phép hai cô này "lừa" mình để báo cáo được với trên là vẫn giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa. Yến cử hẳn một chuyên gia vi sinh trong xí nghiệp liên doanh đến tư vấn cho hai cô gái việc trồng nấm, anh chàng này chưa vợ, may ra có thể sẽ có chuyện vui... Qua câu chuyện này hôm nay cả nhà mới biết Yến được tỉnh hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh X mời chủ trì chương trình của tỉnh xoá đói giảm nghèo và phòng chống dịch bệnh HIV/AIDS...
    - Thế là cả dân, cả Đảng và chính quyền địa phương đó đều tìm cách lách? - Ông Chính hỏi vui.
    - Đúng thế ạ. Trong trường hợp này là lách tích cực ạ. - Yến đáp lại. - Vừa rồi tỉnh con được mùa doanh nghiệp tư nhân nhờ có luật mới, có thêm hàng vạn việc làm mới. Nhưng chưa đầy một năm đã có một số doanh nghiệp xin rút xuống làm kinh tế gia đình, lý do là thuế môn bài đột ngột tăng cao...
    Mọi người chưa hết mừng đã ngạc nhiên về chính sách không nhất quán, và càng ngạc nhiên lần đầu tiên thấy Yến coi X là tỉnh của mình!..
    Nhưng khi mọi người ra bàn ngồi uống nước và ăn tráng miệng, câu chuyện chuyển hướng đến bất ngờ.
    Khơi mào là nỗi băn khoăn của ông Trần Thu, ông hỏi Bân:
    - Tình hình Thái Bình bây giờ đã ổn chưa cháu?
    - Thưa bác tạm ổn rồi ạ. Bận ấy bố cháu cũng bị bắt lên huyện mất mấy hôm rồi lại được về. Ông cụ hiền, nhưng cục, ai lại cầm cán cuốc đánh bí thư đảng uỷ xã chảy cả máu đầu.
    - Chết, sao lại đến nông nỗi ấy? - Ông Chính hỏi.
    - Chuyện dài lắm bác ạ, mấy huyện khác trong tỉnh đại thể cũng cùng một nguyên nhân cả thôi. Tóm lại là dân thì tức cán bộ tham nhũng và hà hiếp dân quá xá. Còn cán bộ thì tranh ăn nên bới móc nhau, khích bên này đánh bên kia, cứ loạn cả lên. Tại xã cháu, dân làng phẫn nộ kéo nhau đi chất vấn ông bí thư đảng uỷ. Tính ngôi thứ họ hàng, ông bí thư phải gọi bố cháu bằng ông. Ông bí thư vừa thanh minh, vừa doạ dẫm. Bố cháu tức quá, túm cổ áo bí thư đảng uỷ lôi xềnh xệch ra tận con đường vừa mới xây, cả làng cùng đi theo. Tự tay bố cháu cuốc đường lên, được vài nhát đã thấy bên dưới toàn đất là đất. Dân làng làm dữ lắm, vì đường là do họ góp tiền lại xây. Thế nhưng ông bí thư không chịu nhận có chuyện tham nhũng, mà lại nạt nộ bố cháu là phạm tội phá hoại công trình công cộng và tài sản xã hội chủ nghĩa... Sẵn cuốc trong tay bố cháu phang cho mấy cái cán cuốc, dân làng cũng xúm lại đánh, ông bí thư phải chạy biệt cả tuần không dám bò về nhà.
    - Dân Thái Bình cách mạng thế, nhưng đánh cán bộ cách mạng cũng dữ nhỉ! - Ông Trần Thu nhận xét.
    - Nghe kể lại mà cháu hú vía. - Bân nói tiếp. - ...May quá là không xảy ra án mạng! Đấy là chỉ mới nói đến chuyện làm đường, thực ra từ lâu đã tích tụ nhiều chuyện dơ dáy khác, vì vậy mới bùng nổ thành chuyện lớn theo kiểu tức nước vỡ bờ. Bên Quỳnh Thụ còn đến mức dân đốt nhà cán bộ, các chú các bác ạ.
    - Cũng phải thế để cho tỉnh ra. - Vẫn ông Trần Thu.
    - Câu chuyện ở xã cháu còn đau lòng ở chỗ đúng lúc mọi người đang to tiếng thì đến mục thời sự quốc tế, loa phóng thanh ở xã loan tin báo chí ta nói về những người dân Hàn Quốc quyên góp vàng, tiết kiệm chi tiêu đô-la, huỷ bỏ các việc đi nghỉ hè ở nước ngoài và làm nhiều việc nghĩa cử khác giúp chính phủ họ trợ cứu đồng tiền của nước họ (đồng Von) đang trong cơn khủng hoảng hoạn nạn. Bố cháu tức tối kể lại: Càng nghe cái loa, dân tình càng ức cho làng mình... Tình hình lủng củng mãi, cho đến khi phế truất hết cả dàn cán bộ trên dưới, trong tỉnh mới tạm yên. Những ông bà cán bộ này bán xới đi đâu rồi không ai biết...
    - À thì ra cán bộ thì thay được, nhưng dân thì không thể thay! - Lê Hải buông một câu.
    Vợ chồng ông Nghĩa về đến nhà đã gần bốn giờ sáng. Ông Nghĩa tự tay pha ấm chè, lúc này cũng thấy hơi đói, nên lấy thêm hộp bánh quy, bưng ra phòng khách. Bà Nguyệt đến ngồi bên, vừa rót nước cho chồng, vừa mở hộp bánh:
    - Anh hồi hôm bị truy kích nhiều quá nên đói có phải không? Em định giữ anh ở lại ngồi chơi đến sáng rồi tiễn vợ chồng Bân luôn thể, nhưng nghĩ đi nghĩ lại nên dành quãng thời giờ ít ỏi này của gia đình Bân cho bên anh Chính, nhất là Yến chân ướt chân ráo vừa mới ở Genève về.
    - Thế là phải. Em suốt buổi cũng về hùa với các con truy kích anh thì anh thua là phải thôi.
    - Đáng đời lắm… - Bà Nguyệt cười, tay lấy bánh cho chồng.
    - Nhưng dù sao cũng phải thừa nhận đấy là cuộc tranh luận lý thú, bọn trẻ thật là có trí tuệ.
    - Đã bao giờ anh thắng được em chưa nhỉ?
    - Hình như chưa.
    - Thế thì mình em cũng đủ thắng anh rồi, việc gì em phải về hùa với các con!
    Ngồi bên nhau trên sô-pha, ông Nghĩa quàng tay lên vai vợ:
    - Nguyệt ạ, anh thừa nhận là con cháu trong nhà mà thuyết phục không xong thì mình còn hy vọng thuyết phục ai. Chẳng lẽ anh ngây thơ hơn cả bọn trẻ?
    - Anh được Đảng giáo dục quá kỹ. Các con nói đúng đấy. Điều duy nhất anh thuyết phục được chúng nó là anh bênh Đảng đến cùng. Cứ như là anh một bên, chúng nó một bên!
    - Em nói thế hoá ra con cháu chúng ta chống lại Đảng à?
    - Con cháu chúng ta không chống anh mà chống tất cả những gì không thuyết phục được chúng! Nói thế công bằng hơn, đúng hơn!
    - Thực ra có lúc anh hơi choáng, cứ như là võ sĩ đấu bốc khi suýt bị nốc-ao, vì quá bất ngờ. Nhưng trọng tài đếm đến sáu là anh đã lại xông trận tiếp...
    - Chỉ vì anh quá mơ mộng... Hoặc là những điều anh nghĩ là đúng nhưng xa vời!
    - Thế thì có gì khác nhau đâu em. Bọn trẻ làm anh lại nhớ đến buổi tranh luận đầu tiên với Lễ đêm hôm ở trại cải tạo về. Lần ấy anh đã thua và đành chịu mất Lễ.
    Nghĩa lặng đi. Chờ một lúc, bà Nguyệt hỏi chồng:
    - Chúng mình mất cháu Huệ thì chịu rồi, nhưng bây giờ anh có thể nói là chúng mình mất gia đình Lễ không?
    Ông Nghĩa ngẩn ra một lúc:
    - Gia đình Lễ là ruột thịt của gia đình chúng ta. Em hỏi gì mà lạ thế?
    - Em chỉ muốn cho anh thấy cuộc sống phong phú hơn anh nghĩ.., và cũng ngang bướng hơn anh nghĩ, nghĩa là không theo sự sắp đặt trong đầu chúng ta, ngay từ trong cái nhà này thôi.
    - Riêng điều này anh thừa nhận. Hôm nay lại càng rõ. Yến, Bân thuộc lớp trước không nói làm gì. Gia đình Loan, gia đình Mai, gia đình Tân đều có con đường riêng của chúng. Phải nói là chúng thực sự trưởng thành. Anh không thể ngờ được là gia đình Tín bây giờ gần như là công dân chính hiệu của Sài Gòn...
    - Thời gian đi nhanh quá anh ạ, con của vợ chồng Tín - Kim đã lên hai rồi đấy. Nhưng nghĩ lại, em thấy bất ngờ nhất là con đại tá quân đội Sài Gòn trở thành con rể của liệt sĩ Việt Cộng. Anh có bao giờ tưởng tượng ra như vậy không?
    - Lại là con rể của anh Lâm, người đã cứu sống anh, chứ không phải là một liệt sĩ vô danh nào! Dòng đời quanh co thế nào mà tự nó lại sắp xếp nên như thế hả Nguyệt?!
    Bà Nguyệt rẽ lại tóc chồng, dịu dàng:
    - Anh sẽ còn khốn khổ nhiều với cái tính khí của mình! Anh gọi những gì đang xảy ra là dòng đời quanh co… Còn em thì lại tin vào tình thâm máu mủ ruột thịt, vào cội nguồn…
    - Trong nhà mình, thế hệ anh và Lễ mỗi người một bên chiến tuyến của đất nước bị chia cắt, kể cả sau khi đất nước đã thống nhất. Thế hệ vợ chồng Tín - Kim đã vượt qua được sự chia cắt này, thế là đi xa hơn chúng ta về mặt này!
    - Chính vì thế em rất hy vọng, rất lạc quan, nhưng không lạc quan theo kiểu của anh.
    - Anh và em lạc quan khác nhau thế nào?
    - Anh là mơ mộng, nghĩa là lạc quan theo một trật tự anh tưởng tượng ra hoặc sắp xếp trong đầu. Còn em lạc quan vì tin vào con cháu mình, tin vào cuộc sống tự quyết định lấy của chúng nó... Khác với nhiều nhà khác, con cháu mình được giáo dục tốt và có học, chúng mình không cần phải cầm tay vạch đường chỉ bảo cho đứa nào.
    - Em định nói anh quá thiên về lý thuyết?
    - Em định nói là anh được giáo dục quá kỹ về cách nghĩ của mình. Suốt cả cuộc đời trong anh, nó thành nếp, thành bản chất của anh mất rồi.
    - Có đúng thế không em?
    - Anh phải tự kiểm nghiệm chứ. Anh quan tâm xây dựng cho mình tư duy để nhận biết cuộc sống, nhưng anh lại chưa quan tâm lấy sự vận động của chính cuộc sống xây dựng tư duy cho mình. Suốt buổi tranh luận giữa anh và đám con cháu nhà mình em thấy rất rõ điểm yếu này. Anh thua bọn chúng là không oan uổng!
    - Anh là như thế mất rồi, làm sao là người khác, làm sao nghĩ khác, nói khác được?
    Người giam chí lớn vòng cơm áo
    Ta trí thân vào nợ nước mây...(*) [(*) Nguyễn Bính: Hành Phương Nam.]
    - Nói được như vậy là phần nào đã tỉnh ra rồi đấy… Nhưng hình như vẫn không tự giác… Vẫn còn mơ mộng đất trời mây nước nhiều nhiều đấy anh ạ...
    - Thật thế hả Nguyệt?
    - Anh ạ, trong dạy sử và dạy văn, khó nhất đối với em là khi giảng cho học sinh về những nhân vật của bi kịch. Mỗi nhân vật có một bi kịch riêng không ai giống ai. Giảng mãi cho học sinh năm này qua năm khác, dần dần em nhận ra bi kịch thường xảy ra khi nhân vật và lịch sử đi trái chiều nhau, có lẽ đấy là cái chung nhất của họ.
    - Sao bỗng dưng em lại lên lớp cho anh về triết lý này? - Nghĩa ngơ ngác hỏi vợ.
    - Cứ nghe em nói đã… Từ Hải là một nhân vật không tự giác nhận ra được mình, cứ tưởng là cái thế giới mình đang sống cũng nghĩ theo cái thế giới quan và những thang giá trị như của mình. Anh xem, trong con mắt Từ Hải, Hồ Tôn Hiến được nhìn nhận là bậc mày râu tai to mặt lớn. Có lẽ vì thế Từ Hải nghĩ là nếu Hồ Tôn Hiến không trượng phu giống mình là bậc dọc ngang nào biết trên đầu có ai, thì Hồ chắc cũng phải trượng phu hơn mình vài con sào. Nếu Từ Hải không biết tin như thế, hay là không có khả năng nghĩ như thế, thì Từ Hải không còn là Từ Hải! Có phải thế không anh?
    - Nghĩ thế mới chính là Từ Hải chứ!
    - Anh nói đúng! Vì thế kết cục là Từ Hải chết đứng trước sự phản phúc của Hồ Tôn Hiến, như là một tất yếu anh ạ.
    - Trời! Nghe em nói thì anh hết đường! - Nghĩa ôm riết lấy vợ.
    - Bi kịch của Nguyễn Trãi còn đi xa hơn thế cơ. Ai hiểu triều Lê bằng Nguyễn Trãi? Một triều đại tự ông chung tay dựng nghiệp! Hiểu đến mức ông phải tự tìm đường về ẩn dật ở Côn Sơn… Thà từ bỏ cái thế giới có một phần công sức của mình xây dựng nên để khỏi phải từ bỏ chính mình, thế mà vẫn không thoát!..
    - Trường hợp Nguyễn Trãi quả là nghiệt ngã!
    - Anh ạ, nhân vật của bi kịch thường rơi vào tình huống, giữ được họ là họ, thì cái thế giới họ đang sống phủ nhận họ, thuận theo cái thế giới họ đang sống thì họ không còn là họ nữa. Lựa chọn theo cách nào họ cũng không tồn tại được. Cuộc sống có những bi kịch như thế đấy, anh có tin được không?
    - Em giảng văn, giảng sử như thế anh chịu rồi. Em giảng về chính anh đi, để cho anh vỡ vạc ra. Anh còn thay đổi được không?
    - Việc này em không làm nổi. Mà có lẽ không bao giờ em làm...
    - Vì hai chúng ta quá gần nhau?
    Ông Nghĩa cười xoà, ôm riết lấy vợ và nói thêm vào câu nói của mình:
    - Ý anh muốn nói là giữa hai chúng ta thiếu hẳn một khoảng cách lịch sử cần thiết? - Ông Nghĩa vẫn muốn trêu vợ, muốn dồn vợ vào chỗ bí.
    - Khoảng cách ấy sẽ không bao giờ có, không thể có… Quan trọng hơn có lẽ là anh sẽ không bao giờ trở thành một nhân vật lịch sử! Như thế có lẽ đúng hơn…
    - Nói thế thì anh chịu. Nhưng em lôi văn, lôi sử ra giảng cho anh để làm gì?
    - Để anh bớt mộng mơ. Anh hùng Don Quijote thì chỉ có một và một duy nhất mà thôi trong cái thế giới của Cervantes. Nhưng cách mạng nước ta sản sinh ra cả một lớp người Don Quijote đấy anh ạ.
    - Họ là những ai vậy?
    - Là những người như anh, anh Lê Hải, anh Tám Việt... Anh đừng quên là dù sao Don Quijote chỉ có trong thế giới của tiểu thuyết. Ở đây, trong thế giới đời thực này, các anh là những con người thực, đang đứng trên đôi chân của mình trong đời thực...
    - Thật thế sao?..
    - Còn cái cối xay gió trong đời thực này sẽ là những đòn trời giáng! Rồi các anh xem!..
    - Em doạ anh?
    - Em lo cho anh... - Giọng bà Nguyệt lắng hẳn xuống, bao nhiêu ý nghĩ xen vào làm cho câu nói chậm hẳn lại - ...Từ ngày làm vợ anh, hình như lúc nào em cũng phải chung sống với mọi nỗi lo cho anh, hết chiến trường này đến chiến trường khác, rồi lúc anh từ cõi chết trở về, và bây giờ... Chính anh đã được trải nghiệm rồi đấy!.. - Trong tâm thức bà Nguyệt, chuyện Thạch Thất, chuyện về hưu của Nghĩa, của Lê Hải, và bao nhiêu chuyện khác... lại dấy lên bão tố...
    Ông Nghĩa ôm chặt lấy vợ mình, không nói không rằng. Giây phút này thiêng liêng làm sao... Ông càng hiểu thêm bao điều sâu xa về vợ mình... Nhưng bà Nguyệt vẫn chưa dứt ra được khỏi dòng suy nghĩ của mình. Trong vòng tay ấm áp của chồng, bà cố giữ cho mình tỉnh táo:
    - Qua tranh luận giữa anh và con cháu, em ngờ rằng Đảng trong cách nghĩ của anh và Đảng trong con mắt của đám con cháu mình là hai Đảng khác nhau anh ạ. Một bên là Đảng của lý trí thuần khiết, một bên là Đảng của những con người bằng xương bằng thịt. Đám con cháu bảo anh bênh Đảng đến cùng, là anh bênh Đảng của lý trí, đến mức anh Chính cũng phải mấy lần dẫn chứng ra cái bệnh chủ quan của anh. Nhưng đám con cháu lại nghĩ rằng trong thực tế lại đang tồn tại cái Đảng của những người bằng xương bằng thịt, dù có lý tưởng siêu phàm đến đâu cũng phải thể hiện qua những con người bằng xương bằng thịt không siêu phàm chút nào.
    - Anh thừa nhận anh Chính thực tế hơn anh.
    - Anh bắt đầu giác ngộ đấy… Vì con cháu chúng ta không tin vào những điều siêu phàm. Chúng đòi hỏi mọi điều phải chứng minh bằng hành động, bằng việc làm.., phải có thể chế làm khuôn khổ cho cái siêu phàm... - Bà Nguyệt vuốt ve chồng.
    - Còn anh thì chìm ngập trong cái siêu phàm?
    - Em chỉ nhận xét tranh luận giữa anh và con cháu mình, chứ em có đòi anh thú tội đâu!
    - Nguyệt ạ… Nếu nói là giáp mặt với cái chết, vật lộn giữa cái sống và cái chết, anh đương đầu nhiều hơn anh Chính chứ. Nhưng không hiểu sao anh Chính lại thực tế hơn anh... Nói như em là anh mộng mơ hơn anh Chính...
    - Anh ạ, trong tranh luận tối hôm qua anh Chính thật sâu sắc. Viện dẫn cả chuyện tôn giáo ra để phân tích con người và xã hội... Cái chính là để nói lên cái đúng, cái sai. Quả là một góc nhìn cần thiết và thuyết phục.
    - Anh thừa nhận anh Chính là người của tư duy, của thực tiễn…
    - Anh xem, lẽ công bằng là tư tưởng chính của đạo Hồi. Thế mà anh Chính viện dẫn được lẽ công bằng lại đang là vấn đề lớn nhất trong xã hội nước ta bây giờ anh ạ.
    - Em nói đúng. Anh thừa nhận không phải ngẫu nhiên anh Chính lại nói đến đạo Hồi giữa lúc chúng ta có bao nhiêu cách nhìn đầy thành kiến về tôn giáo này.
    - Đúng là anh Chính cố ý, chọn một vấn đề khó cốt làm nổi bật những chủ đề anh ấy muốn nói...
    - Qua câu chuyện của anh Chính viện dẫn đạo Hồi, anh có cảm tưởng lẽ công bằng hình như còn đi trước cả vấn đề dân chủ Nguyệt ạ.
    - Anh có để ý không, anh Chính nói là thánh Alah cũng phải truyền đạt kinh Coran qua con người cụ thể là nhà tiên tri Môhamét (Mohammed). Không có cách nào khác được, vì con người không thể hình dung ra lý tưởng sống của mình nếu không nhìn trong đó thấy mình, không nghe được tiếng nói của tâm hồn mình... Rồi Alah lại phải viện dẫn kinh Koran để nói vai trò Môhamết đã kết thúc. Nghĩa là chính Alah cũng phải coi Môhamết dù siêu phàm đến đâu vẫn chỉ là con người bằng xương bằng thịt. Alah đòi hỏi con người và xã hội phải chuyển sang ứng xử theo những quy tắc, nghĩa là phải có các thể chế...
    - Anh thừa nhận anh Chính nhìn ra mối liên hệ giữa lý tưởng và cuộc sống, cốt lõi của nó và những thiên lệch…Anh Chính có cái nhìn sắc sảo những yếu kém hiện nay trong xã hội nước ta.
    - Em thừa nhận đó là những suy nghĩ chín chắn…
    - Đạo và con người là hai vấn đề, nhưng lại là một em nhỉ! Câu chuyện anh Chính nêu ra đầy trí tuệ...
    - Thế anh không nghe các cụ nhà mình ngày xưa vẫn nói à: Đạo mà xa dân đạo không thể thành đạo, đạo không có dân là đạo chết, đạo không tôn phụng dân trở thành đạo vô đạo!.. Em thấy triết lý cổ kim Đông Tây gặp nhau ở điểm này. Đảng của những nguyên tắc phải được xây dựng cho thành những nguyên tắc của con người bằng xương bằng thịt anh ạ, không thể chỉ bằng những điều mơ hồ.... Song đấy phải là những con người có tâm hồn… Anh có nhận ra điều này không? Anh Chính hơn đứt anh ở điểm này!
    - Anh thừa nhận!
    - Lê Vân và Khái còn đi xa đến mức nếu Đảng thực sự làm cho mọi quyền hành của dân nằm trong tay dân và làm cho dân có khả năng và bản lĩnh sử dụng quyền hành này thì cả hai chúng nó ngay lập tức xin gia nhập Đảng. Đấy chính là Đảng của lý tưởng, của những nguyên tắc, cho những con người có nguyên tắc! Anh xem, sự ngờ vực của chúng nó, hay sự khác biệt giữa anh và chúng nó lớn đến chừng nào! Cả hai Đảng như thế hiện đang cùng tồn tại trong Đảng ta anh ạ.
    - Bây giờ thì anh hiểu thêm suýt nữa bọn trẻ cho anh đo ván... Nhưng trong Đảng đâu chỉ có một mình anh quá thiên về lý trí thuần khiết? Thế còn Đảng của em là gì? Là cả hai hay là một?
    - Theo em là thế này, đội ngũ người tốt trong Đảng ta rất đông anh ạ... Bao gồm mọi thế hệ, điều này là chắc chắn. Từ anh Lê Hải, anh Trần Thu... cho đến Bân, đến Yến... Đấy là những đảng viên chúng ta biết được. Họ là một phần cuộc sống của chính chúng ta… Em nghĩ những đảng viên như thế có ở khắp mọi nơi, và thuộc mọi lứa tuổi… Chắc chắn là vậy! Nhưng anh có thấy cuộc đấu tranh giữa Đảng của lý trí, của những con người có nguyên tắc, và Đảng của những con người đầy bản tính bằng xương bằng thịt phàm tục đang diễn ra quyết liệt không?
    - Phần thắng nghiêng về ai?
    - Phần thắng hình như đang nghiêng về tha hoá!
    - Trời đất!.. Chẳng lẽ phải đi tu hết hả em?
    - Bắt đi tu cũng không được, mà muốn đi tu cũng không được anh ạ. Cuộc sống nào mà không gồm cả phần hồn và phần xác hả anh?
    - Em định nói phải làm sao cho lý trí bớt viển vông, còn con người bớt cái bản tính bằng xương bằng thịt?..
    - Đấy là điều đáng mong muốn anh ạ!
    - Em định nói hiện thực lý tưởng nằm ở đâu đó giữa hai cực này?
    - Anh muốn hiểu thế nào thì tuỳ. Em nghĩ sẽ là vô trách nhiệm, nếu chúng ta nhắm mắt nói bừa rằng tệ nạn tiêu cực hiện nay là vô phương cứu chữa và buông tay đầu hàng, tệ hơn nữa là đành chấp nhận trở thành nô lệ của tiêu cực. Nhưng sẽ còn vô trách nhiệm hơn nhiều lần nếu không truy nguyên nguồn gốc của tiêu cực và đấu tranh đến cùng.
    - Thôi chết rồi, cứ nói đi nói lại một hồi là đụng vào hệ thống!.. Thế là thế nào?
    - Tuỳ anh hiểu.
    - Em nói lại đi.
    - Bi kịch hay không bi kịch của Đảng, của đất nước sẽ là thua hay thắng trong cuộc đấu tranh này đấy anh ạ. Dứt khoát là như thế.
    - Anh đâu có mộng mơ trong chuyện này!
    - Anh chưa đủ tỉnh ngộ!
    - Nhưng không tin như thế anh không còn là anh nữa!
    - Anh thấy chưa!.. Em có chị bạn cùng dạy ở trường, lần nào đến thăm chị ấy cũng thở ngắn than dài về việc chồng mình từ khi về hưu suốt ngày cặm cụi viết thư lên Trung ương tố cáo hết chuyện này đến chuyện khác, phê phán điều này điều nọ… Có những việc to đùng! Chị ấy cho em xem các bản sao đóng thành một quyển sách dày cộp. Người thực việc thực hẳn hoi!
    - Anh thừa nhận cuộc sống bây giờ có quá nhiều chuyện…
    - Có lần em và chị ấy ngồi với nhau nhặt xong cả hai mớ rau rút mà chị ấy vẫn chưa hết lời ca thán chồng mình. Lúc nào chị ấy cũng chỉ ngay ngáy nỗi lo chồng mình có ngày mang vạ vào thân....
    - Đến thăm nhau mà chỉ rặt một chuyện than vãn như vậy sao?
    - Cuộc sống thực nó như thế đấy. Không phải người vợ nào cũng như em để cho anh tự do muốn làm gì thì làm đâu.
    - Ôi Nguyệt!.. Thế em có lo nỗi lo của anh không?
    - Không phải chỉ của riêng anh…
    - Mọi chuyện còn đáng lo hơn mức chúng ta cảm nghĩ được, có phải thế không?
    Bà Nguyệt hiểu nỗi lo của Nghĩa, muốn lái câu chuyện đi hướng khác:
    - Hồi hôm nếu có vợ chồng Tín - Kim tham gia vào đám trẻ, hay là có Lễ và bố Yến lập thành một phe, thì chắc anh sẽ còn thua đậm nữa.
    - Em còn nhớ chuyến tàu Bắc-Nam năm nào chứ?..
    - Quên sao được hả anh… Ngày ấy lần đầu tiên em được biết chiều dài đất nước... Mấy năm chúng mình ra sức hùn vào cho mẹ Kim và anh Võ Sang, thế mà đến lúc ngồi suốt chuyến tàu hôm ấy em vẫn còn bán tín bán nghi không biết là Kim có thể chấp nhận anh Võ Sang là bố dượng của mình được không...
    - Thật khó tưởng tượng bây giờ cô Trang và anh Võ Sang đã thành ông bà ngoại rồi!.. Vẫn cứ như là trong mơ, có phải không em?
    - Cái dòng đời quanh co của anh đấy!
    - Đừng giễu anh nữa…

Xem Tiếp Chương 22 Xem Tiếp Chương 26 (Kết Thúc)

Dòng Đời

» Xem Tập 1

» Xem Tập 2

» Xem Tập 3

» Xem Tập 4

» Xem Tập 5

» Xem Tập 6

» Xem Tập 7

» Xem Tập 8

» Xem Tập 9

» Xem Tập 10

» Xem Tập 11

» Xem Tập 12

» Xem Tập 13

» Xem Tập 14

» Xem Tập 15

» Xem Tập 16

» Xem Tập 17

» Xem Tập 18

» Xem Tập 19

» Xem Tập 20

» Đang Xem Tập 21

» Xem Tiếp Tập 22

» Xem Tiếp Tập 23

» Xem Tiếp Tập 24

» Xem Tiếp Tập 25

» Xem Tiếp Tập 26

Những Truyện Dài Khác

» Liêu Trai Chí Dị

» Pie Đệ Nhất

» Thiên Thần Và Ác Quỷ