Cô giáo Tý đem em nhỏ vô mùng dỗ em ngủ rồi cô kêu con Hòa biểu vô nằm với em.
Cô bước ra ngoài thấy sắp nhỏ trong đường hẻm chạy chơi la giỡn cười nói om- sòm, còn mẹ cô ngồi chống hai tay trên bàn, mặt mày buồn- hiu, cô nghi mẹ cô có việc ưu- phiền trong lòng nên mới lộ vẻ áo- não ra ngoài mặt.
Cô Tý kéo ghế ngồi ngang với mẹ, nhìn mẹ một chút rồi nhỏ- nhẹ hỏi: "Lúc nầy ở trong nhà có đủ tiền xài hay không má?"
Cô Xuyến ngó con mà đáp: "Ðủ chớ. Ba con bây- giờ mỗi kỳ lãnh tiền được tời tám chục, thành ra mỗi tháng một trăm sáu, giữ sáu chục mà xài, giao cho má tới một trăm. Má may cầm chừng cho chị em trong xóm, phần má kiếm mỗi tháng được năm ba chục nữa. Má không cần mướn người ở, thành ra số ăn xài trong nhà không tốn- hao lắm đâu. Tháng nào cũng có dư đôi ba chục luôn luôn;Có thiếu hụt đâu mà con lo. "
Tý hỏi nữa: "Vậy thì sao mà má ốm?Chuyến nầy con về con thấy má ốm nhiều. Mà con còn nhận thấy tuy có con về má mừng, song bộ má không được vui như hồi trước. Sắc mặt má có nét buồn. Có việc chi hay sao mà má buồn?Bây- giờ có một mình con với má, đâu má nói thiệt cho con nghe thử coi. "
Cô Xuyến thở một hơi dài rồi chậm- rãi đáp: "Có việc chi đâu con. "
Tý nói: "Má không bịnh- hoạn, tiền bạc dư, trong nhà không có việc chi thì tại sao mà má ốm. Con nghi phải có việc chi làm cho má buồn ngấm- ngầm trong lòng, má ăn ngủ không được, nên má mới ốm chớ. Má phải nói thiệt với con, chớ sao má lại giấu con?"
Cô Xuyến ngồi lặng thinh, sắc mặt càng thêm buồn.
Tý nói tiếp: "Má sanh có một mình con. Nhờ ơn ba má lo cho con ăn học, nên ngày nay con đã có một địa- vị tuy không cao sang cho lắm, song cũng không đến nỗi hèn- hạ. Con đã có chồng tử- tế, đã sanh được một đứa con trai khứa- kháo dễ nuôi. Con về từ sớm mơi hôm qua tới giờ, con để ý dòm xem cử- chỉ của ba, thì thấy con về ba rất vui mừng, ba thân thiết với rể, ba nựng- nịu cháu ngoại. Ðối với con, ba cũng vẫn thương yêu như hồi con còn nhỏ. Ðối với má thì ba cũng qúi trọng, vui- vẻ như xưa. Gia đình của mình êm- ấm no đủ như vầy thì khá gọi là có hạnh- phúc lắm rồi, còn mong muốn cao xa trật dọc làm chi nữa. "
Tý liếc thấy mẹ ngồi trầm ngâm mà ứa nước mắt, cô bèn nói tiếp nữa: "Con nhớ ngày ba trước mất, con mới được bảy tuổi, nhưng mà con biết chuyện đủ rồi. Mẹ con mình ở trong một căn nhà lá bủm- thủm bên xóm Ụ Tàu, ngày đêm má phải ngồi may mướn mới có tiền mua gạo mà ăn với nhau. Mà ăn cơm thì chỉ có một món mặn mặn dễ nuốt vậy thôi, chớ đâu có thịt cá như bây giờ. Nhờ ba sau yêu má, rồi mướn căn nhà nầy đem mẹ con mình về ở chung với ba, má mới được thảnh- thơi, lần lần sắm đồ- đạc trong nhà, bề ăn ở mới được sung- sướng một chút. Còn phận con thì con cũng nhờ ba sau lo cho con ăn học hẳn- hòi con mới lập thân được, rồi đứng gã con lấy chồng, con mới được tử- tế như vầy. Con thấy chuyện bây giờ rồi con nhớ chuyện hồi trước, thì con cho mẹ con mình đã có phước lắm rồi. Vậy má nên vui lòng mà ăn ngon, ngủ khỏe đặng bổ sức sống lâu với con, má chẳng nên ân- hận về việc xưa, dầu ba có làm điều chi má không ưng ý, má cũng nên khỏa lấp, má đừng thèm kể, đừng thèm buồn. Má nên vui với ngày già mà sống đặng hưởng hạnh- phúc với chồng con. Năm nay tóc má đã bạc, răng má đã rụng, da má đã dùn, nếu má ôm lòng ưu- phiền thì con sợ e má ốm- o mà sanh bịnh- hoạn, rồi cảnh già sẽ tới gấp cho má nữa thì càng thêm khổ. "
Cô Xuyến mang tâm- hồn đa sầu đa cảm, mà bị con đụng tới nhược- điểm của cô, thì cô xúc- động chịu không nổi, nên nước mắt cô tuôn ra cô cầm không được. Cô đứng dậy bước ra khép- khít hai cánh cửa rồi mới trở lại ngồi mà khóc.
Tý thấy mẹ như vậy cô cũng ứa nước mắt mà nói: "má có việc chi ức- uất xin má nói rõ cho con biết đặng con liệu coi có thể gở mối sầu cho má được hay không. Má banh da xé thịt má đẻ con ra. Con là khí huyết của má. Có việc chi làm cho má buồn rầu, má phải chia sớt cho con, chớ sao mẹ lại giấu con. "
Cô Xuyến nhìn con với cặp mắt chan- chứa thân yêu, cô lấy vạt áo mà lau giọt lụy rồi cô nói:
- Má thắc- mắc nổi lòng đã hai năm rồi mà má không thể nói ra được. Con là máu thịt của má, mà má cũng không thể cho con biết, nghĩ vì con biết thì bận thêm lòng con mà không ích gì cho má;
- Dầu không ích, má cũng phải nói cho con hiểu chớ. Vì má mà con bận lòng là việc dĩ- nhiên. Má không chịu nói, con càng bận nhiều hơn nữa.
- Con muốn biết thì bữa nay má nói hết cho con nghe.
- Má cứ nói thiệt, đừng dấu chi hết. Con đã có đủ trí khôn, con biết quấy phải, biết xử sự. Nếu má giấu thì con có biết má đau khổ chỗ nào đâu mà chữa.
- Hồi nãy con nói khi cha con chết, con mới được bảy tuổi, nhưng con biết đủ chuyện hết. Con có biết là biết chuyện con thấy, còn chuyện con không thấy, hoặc không hiểu, thì con biết sao cho được. Từ ngày má làm bạn với cha con cho tới ngày cha con chết, khoảng đời đó dài đến 11 năm, má chịu đau khổ hàng ngày, mà khổ thân má không kể, má chỉ buồn và khổ trí mà thôi.
- Con nhớ hễ cha say rượu thì cha cứ đánh chửi má.
- Ðó là một trong những cái khổ của má mà thôi. Nỗ đau khổ nhứt của má là vợ mà không thấy chồng làm một điều gì, cũng không nghe chồng nói một câu nào có tình hay có nghĩa hết. Thân má cũng như vật ngộ- ngộ để cho người chồng thỏa nhục- dục vậy thôi. Bởi vậy má chán- nản, kể đời của má là một chuổi sầu đến chết cũng chưa được biết một ngày hoặc một giờ vui nào hết. Tấm thân má chẳng khác nào cái xác không hồn. Nay má sanh con ra, má thương con, nên má lấy con mà làm mục- đích cho đời sống của má. Từ đó má kể con, chớ má không kể đến chồng nữa, dầu chồng làm khổ cho má cách nào má cũng sống mà nuôi con. Thình- lình cha con vì tật say- sưa mà chết bờ chết bụi. Chồng chết không lẽ má vui, mà thiệt cái chết đó mới giải- thoát khổ- não cho má. Má quyết ở giá mà may mướn hoặc làm bánh bán kiếm tiền lời mà nuôi con cho nên vai nên vóc. Má đã chán cảnh đời làm vợ người rồi, nên má quyết định không làm vợ ai nữa hết. Nào dè ba con giờ đó, lúc ấy là trai mới lớn lên, anh ta ở gần nhà mình mấy năm, biết gia- đạo của mình, hiểu tâm- hồn của má, lại thương nỗi khổ của má nữa. Thấy cha con đã chết, anh ta đến nói ngay với má rằng đối với má anh ta mang một tình yêu nồng- nhiệt nặng nề. Anh ta xin má ưng làm vợ đặng anh để tất cả tình yêu cho má thưởng- thức, gây hạnh- phúc gia- đình cho má vui hưởng. Anh ta quyết giúp cho má sung- sướng trong khỏang đời tương lai và giúp nuôi con hẳn- hòi, hứa sẽ thương yêu con cũng như con ruột của anh ta vậy.
- Con công- nhận ba đã giữ vẹn mấy lời hứa đó.
- Má cũng không chối cãi. Nhưng con nên biết rằng hồi đó ba con mới 20 tuổi, còn má tới 31 tuổi, má lớn hơn ba con nhiều quá. Tuy má ngao ngán cái cảnh vợ chồng, song má là người khao khát tình yêu, bởi vậy nghe lời nói thiết- tha lại thấy bộ tướng thành- thiệt, má phới động tâm hồn, không có đủ nghị- lực mà cự- tuyệt. Nhưng má trọng tuổi mà có kinh nghiệm về thế- thái nhân- tình, má lo- ngại quá, một là vợ chồng không xứng đôi vừa lứa sợ thiên- hạ cười chê, hai là nghĩ không còn mấy năm nữa má sẽ già, mà ba con còn trai trẻ, ba con sẽ chán mà bỏ má, làm cho đời má phải mang thêm một tủi- nhục khác nữa. Má nói ngay với ba con, má khuyên anh ta phải suy nghĩ lại, không nên hốt- tốc mà hại má phải đau- khổ lần thứ nhì. Má xin cưới gái son đồng chạn mà cưới vợ, còn có yêu má thì yêu theo tình chị em rồi gần- gũi hoặc chung- chạ cho vui vậy thối. Mãn kỳ hạn 10 ngày, ba con trở lại nói cương quyết rằng trên đời chỉ yêu có một mình má, phải phối hiệp với má mà thôi, thề- thốt sẽ yêu má mãn đời, sẽ thương con như con ruột và sẽ xây nền hạnh- phúc cho mẹ con mình hưởng, không kể tiếng thị- phi về tuổi- tác chinh- lịch. Má khao- khát tình- yêu, lúc đó mới được gặp tình- yêu vừa chơn- thành vừa nồng- nhiệt, má không còn sức mà phân- trần phải quấy nữa, xuôi tay nhắm mắt giao trái tim của má cho ba con, phú may rủi cho số mạng.
- Theo ý con, thì may chớ đâu phải rủi.
- Khoan!... Ðể má nói hết rồi con sẽ biết. Vì má không chống nổi tình yêu trặc- trẹo của ba con đó, nên ba con mới kiếm sang căn phố đặng dọn về ở chung với nhau mà tránh tiếng cười chê của người quen biết bên vùng Vĩnh- Hội. Trót mười mấy năm ở đây, tuy không phải giàu- có gì, song ba con giao tất cả tình yêu cho má, lại còn làm đại nghĩa với con nữa, thiệt nhờ ba con mà đời của má tưởng đã khô- héo rồi chết rụi, chẳng dè nó xanh tươi lại, làm cho má vui sướng chẳng khác nào như lặn hụp giữa vời được người cứu vớt đem lên bờ. Chung sống với ba con trong căn nhà nầy má vui sướng như ở trên cõ thần tiên. Chừng con thi đậu được đi làm cô giáo thì má con mãn nguyện mà ba con cũng làm tròn lời hứa. Năm đó má nhận thấy má đã bắt đầu già rồi. Nhưng má nghĩ dầu má chết má cũng vui lòng mát dạ, ngặt tình yêu với nghĩa nặng của ba con sờ- sờ đó, má phải níu sự sống mà đền đáp cho ba con, chớ chết té ra má vô tình bạc nghĩa. Nào dè cảnh già của má càng ngày càng phát- hiện rõ- ràng, không thể giấu- giếm được. Trong vài năm sau đây, chính từ ngày gả con lấy chồng rồi, má liếc mắt dòm coi thì ba con đã thấy sắc điêu tàn của má. Ðiều má lo ngại ngày trước thì ngày nay nó đã tới rồi. Thiệt tuy thấy má già, song ba con chẳng hề khing- bỉ hay bạc- bẽo má. Vợ chồng cũng vẫ đầm ấm như thường. nhưng vài năm nay ba con thường có sắc buồn rồi hay thả đi chơi, mỗi tuần vài đêm, có đêm lối 11 giờ thì về, mà có đêm đi tới một hai giờ khuya. Còn thứ bảy, chuấnhựt thì đi luôn luôn, đi như bữa nay, tối thứ bảy hễ ăn cơm rồi thì đi biệt, có khi sáng chú nhựt thì về, có khi chiều tối mới về.
- Má có hỏi ba đi đâu không?
- Hỏi làm chi con. Hỏi sợ ba con buồn. Mà có khi tự- nhiên ba con nói người nầy rủ đi chơi, hoặc người nọ mời đi ăn uống, nói sao má hay vậy chớ má không dám gạn hỏi. Mà hễ đi ban đêm thì má ngủ không được, má ở nhà má thức má may mà chờ, có khi má thức tới sáng bét.
- Tại như vậy nên má ốm chớ gì. Ăn ngủ không được, tự- nhiên phải ốm, phải già gấp. Má không chịu hỏi, thì ít nữa má cũng lén đi theo mà rình coi ba con đi đâu chớ.
- Còn bày cái đó càng bậy hơn nữa. Trót mười mấy năm nay ba con cho má hưởng tình yêu ngỏa- nguê, hưởng cái hạnh- phúc tuyệt vọng mà má đã chắc má hết thấy được. Say- sưa với tình yêu chơn- thành và nồng- nhiệt tới mười mấy năm, má nghĩ đã nhiều lắm con à. Ngày nay má già rồi, mà ba con còn trẻ má má đã có biết cái hoàn- cảnh ấy từ khi ba má muốn phối- hiệp với nhau, bởi vậy má không lạ gì, mà cũng không uất- ức gì mà ghen- tương, nên đi theo đặng rình- rập. Má biết thân- phận má đã già, sắc đã phai màu dã lợt, nên ba con mới đi tìm mùi thơm sắc đẹp mà vui chơi. Thiệt ban đầu má cũng có lo gìn- giữ tình yêu của ba con có lâu dài hơn, giữ được ngày nào hay ngày nấy. Má sửa dáng, má thay răng, má dấu chỗ da dùn, má che mái tóc bạc. Ngặt cái già nó không để cho má ngăn- cản, nó cứ mạnh- dạn mà tới hoài. Má ngăn- cản không nổi, má phải đành chịu thua khoanh tay an phận. Má thầm nghĩ hễ người chồng mà chán rồi thì chẳng nên làm cho họ buồn, họ giận. Nếu mình ghen- tương chọc họ giận, họ buồn thì họ càng bỏ mình mau hơn nữa. Bởi nghĩ như vậy nên hai nam nay má đau- khổ về tình yêu sắp tan rã, nhưng má rán dằn lòng mím miệng mà chịu, không dám than- thở với ba con, cứ làm cho ba con vui- vẻ luôn luôn, nhờ vậy má mới níu được chút đỉnh tình yêu, ba con không nỡ bỏ má già cả mà theo tình yêu trẻ- trung son giá.
- Má đau khổ mà má cứ giấu- giếm ôm lòng mà chịu riêng, má phải chết gấp chớ. Má phải làm sao cho ba đừng đi chơi nữa. Như má không chịu rầy- rà, thì ít nữa má cũng năn- nỉ khóc- lóc mà can ba mới phải chớ.
- Can gián sao được con. Má phải biết thân- phận má đã già mà ba con còn trẻ. Tại má già nên ba con mới kiếm người trang lứa cho vui. Ðó là lẽ tự- nhiên. Má cượng- cầu sao được. Hơn nữa ba con đã cho má thưởng- thức tình yêu mười mấy năm trường, má nghĩ đã nhiều quá rồi, má không được phép đòi hỏi thêm nữa. Huống chi má còn chịu cái ơn của ba con tác thành cho nó. Ðó là nghĩa nặng, mà phải lo mà đáp, chớ đâu dám làm buồn cho ba con. Thà má ôm đau khổ mà chết, chớ má không nỡ làm phật ý người tình, người nghĩa của má.
- Ba đi chơi hoài như vậy chắc ba có trai gái với người nào đó chớ gì. Má có biết ba kết tình với ai hay không?Việc lâu quá có lẽ người ta cũng đồnthấu tới tai má chớ.
Cô Xuyến ngồi trầm- ngâm không nói nữa. Tý thôi thúc xin mẹ nói cho cô biết coi cha cô kết tình với ai ở đâu mà gây buồn thảm cho mẹ như vầy.
Cô Xuyến nghĩ mấy năm nay không có người tâm- phúc cho cô than- thở đặng nhẹ bớt nổi lòng. Hôm nay có dịp gặp con, cô đã tỏ bày tâm- sự gần đủ hết rồi, không cần phải giấu làm chi nữa, bởi vậy cô thở một hơi dài rồi nói tiếp: "Thiệt hai năm nay vì sợ làm buồn cho ba con nên má không dám hỏi đon hỏi réng, mà má cũng không dám theo mà rình- rập. Nhưng chị em trong xóm họ thương má, họ hay hết nên hôm trước họ có học với má. Họ nói hơn một năm nay ba con trai gái với cô Lựu, con gái bà Tư Yến, có sặp bán hàng vải ngoài chợ Ông Lãnh, người thì gặp dắt nhau đi chơi, người thì gặp hai người đi coi hát. "
Cô Tý trợn mắt ngó mẹ mà hỏi:
- Họ có nói cô Lựu đó bao lớn hay không má?
- Họ nói hai mươi ngoài tuổi, lối 23 hoặc 24 tuổi, chớ không lớn hơn.
- Cỡ tuổi con, có lẽ con biết. Họ có nói đẹp hay không má?
- Nước da trắng, dễ coi, gương mặt vui- vẻ.
- Họ có nói nhà cửa ở đâu hay không?
- Có người biết. Họ nói ở bên rạch Cầu dưà. HỌ lại chỉ rành, họ nói ở nhà ngói hai căn vách ván, ở bên phía hãng Liên- Thành, trở cửa ngang lò heo, ở ngoài dốc cầu đi theo mé rạch mà vô, bỏ vài cái nhà thì tới. Cô Lựu ở đó với cha mẹ.
- Má biết rỏ như vậy, sao má không qua mà bắt ba?
- Bắt làm chi? Ba con đi làm về, má không dám làm mặt buồn với ba con. Có lẽ nào má dám làm rầy- rà xấu hổ cho ba con.
Cô Tý lắc đầu, bậm mội, kế nghe tiếng con khóc trong buồng, cô vội- vã đi vô mà dỗ con. Cô Xuyến gài cửa rồi tắt đèn đi vô giường mà nằm.
- o O o -
Ðược nghe mẹ bày tỏ nỗi lòng, cô Tý cảm xúc quá, thương mẹ một là vì tình hai là nghĩa, nên phải ôm lòng đau khổ mà chịu, không dám làm buồn cho chồng. Ðêm đó cô thổn- thức liệu- lo, không biết làm sao gỡ mối sầu cho mẹ, bởi vậy gần hai giờ khuya, mệt- mỏi hết sức cô mới ngủ được.
Ðến sáng chúa- nhựt, quá 7 giờ rồi, mặt trời đã mọc lên cao, cô Tý mới thức dậy. Cô không thấy mẹ, chỉ có con Hoà bồng em ngồi chơi dựa cửa, cô hỏi nó vậy chớ bà đi đâu. Con Hòa nói hồi tảng sáng bà khuấy giùm sữa cho em bú rồi bà xách giỏ đi chợ.
Cô Tý đi rửa mặt rồi gỡ đầu mà bới tóc.
Cô Xuyến đi chợ về, cô thấy con thì cô vui- vẻ nói:
- Hồi sáng thấy con ngủ ngon quá, má để êm cho con ngủ, má đi chợ một lát. Má có mua ít gói xôi với vài cái bánh ú đây. Con muốn ăn thứ nào con ăn, hay là con muốn ăn hủ- tiếu thì biểu con Hoà lấy tô đi lại đầu đường kia nó mua cho.
- Thôi, để con ăn một cái bánh ú cũng đủ... Sáng nay mà ba cũng chưa về thấy hôn má?
- Ừ, chừng nầy mà chưa về chắc chiều mới về.
Cô Xuyến lấy hai dĩa sắp xôi với bánh ú ra. Cô kêu con Hoà đem em vô để nó nằm chơi. Cô đưa cho Hoà một gói xôi biểu ngồi đó ăn với em.
Tý lầy một cái bánh ú mà ăn, rồi thay đồ mặc áo dài đàng- hoàng. Cô Xuyến hỏi con tính đi đâu thì Tý nói ra chợ Sài- gòn kiếm vải mà mua. Tý dặn Hoà ở nhà đúng 9 giờ khuấy sữa cho em bú rồi cô cầm bóp mà đi.
Ra tới đường lớn cô gặp một chiếc xe xích- lô, cô bước mà ngồi, rồi biểu xa- phu đi qua Cầu Dừa.
Hồi nãy sợ mẹ cản, nên cô phải nói dối với mẹ rằng cô đi chợ Sài- gòn, chớ kỳ- thiệt cô quyết đi tìm cha mà năn- nỉ cho cha về. Cô tính nói thiệt cho cha biết nếu cha bỏ mẹ cô mà đi hoài như vầy thì chắc mẹ cô sẽ chết gấp, cô phải nói ngay ra coi cha nhẫn tâm mà giết người đàn bà ngày trước tin tình yêu bền vững của cha nên mới trao thân gởi phận.
Xe qua tới dốc Cầu Dừa, cô biể xa- phu ngừng lại, cô bước xuống mở bóp trả tiền xe. Nhớ lời mẹ nói hồi hôm cô lại con đường nhỏ dọc theo mé rạch mà đi vô. Vừa khỏi hai cái nhà lá thì cô thấy có một cái nhà ngói hai căn, lại thấy rõ- ràng có Giao đương đứng trước cửa ngó xuống rạch.
Cô Tý đi riết lại gần tới và kêu "Ba" một tiếng lớn. Giao quay qua ngó thấy Tý thì chưng- hửng, nên đứng trơ- trơ, không kịp tính trốn lánh ngã nào hết.
Cô Tý cứ mạnh dạn đi vô. Giao hỏi: "Con đi đâu đây?"
Tý vui- vẻ cười mà đáp: "Con đi kiếm ba. "Giao ngẩn- ngơ, không kịp hỏi có việc chi mà kiếm, thì Tý lại hỏi:
- Phải nhà chị Lựu đây không ba?
- Phải. Sao con biết?
- Chị em bạn học của con hồi còn học trường Cầu Kho.
- Vậy hay sao?
- Thiệt chớ. Có chị Lựu ở nhà hay không vậy ba?
- Có. Ở đàng sau.
- Có ba má chỉ ở nhà hay không?
- Không có. Ba cô đi Lái- thiêu, Còn má cô đi bán hàng ngoài Ông Lãnh. Cô ở nhà có một mình.
- Xin ba làm ơn kêu chỉ ra cho con hỏi thăm một chút.
- Con muốn hỏi chuyện gì?
- Con không hỏi chỉ chuyện gì hết. Con xin chỉ cho phép con ngồi trong nhà mà nói chuyện với ba một lát mà thôi. Ở nhà có má, con nói chuyện riêng với ba không tiện, Nên con phải qua bên này mà kiếm ba đây.
Nãy giờ Giao nghi Tý hay tình- sự của chàng nên Tý binh mẹ mới qua đây kiếm chuyện mà rầy, bởi vậy chàng có ý lo- ngại. Chừng thấy Tý bình- tỉnh, vui- vẻ, không có sắc giận hờn, thì chàng bớt lo. Chàng lại nghĩ Tý muốn làm dữ, thì có chàng ở đây, chàng ngăn cản được, không đến nỗi vỡ- lở đaèu mà sợ. Chàng mới biểu Tý vô ván ngồi chơi rồi chàng đi thẳng vô phía sau bếp.
Cách một hồi Giao trở ra, có cô Lựu theo sau. Cô Tý vừa thấy cô Lựu thì vội- vã đứng dậy nói: "Chị Lựu, dữ quá, đến bảy tám năm rồi chị em mới gặp mặt nhau đây!Chị mạnh giỏi hả?Chị nhớ em hay không?"
Cô Lựu vừa hổ- thẹn, vừa lo- ngại, nên bợ- ngợ. Cô ú- ớ đáp:
- Nhớ chớ... Chị TÝ mà... Tưởng ai lạ.
- Phải. Em là Tý đây. Hồi học bên Cầu Kho, em ở phía sau nhà trường đó.
- Tôi nhớ rồi. Năm ngoái đi xe điển tôi có gặp chị Danh, chỉ làm cô giáo dạy trường Chợ Quán. Chỉ nói chị cũng thi đậu một lượt với chỉ và chị cũng làm cô giáo nữa mà.
- Phải. Em làm cô giáo dạy dưói Gò- Công đã ba năm nay.
- Tôi rất mừng cho chị. Chị kiếm tôi có việc chi hay không?
Cô Tý vừa ngồi lại trên ván, vừa nói: "Em có chút chuyện riêng cần phải nói với ba em đây. Nghe nói ba em chơi bên này nên em qua em kiếm. Chị có thể cho phép em ngồi đây nói chuyện riêng với ba em một lát hay không?"
Cô Lựu vội- vã đáp: "Ðược, được mà;Nhà tôi cũng như nhà anh chị. Chị thong- thả tự- tiện, đừng ngại chi hết. Xin lỗi chị, tôi mắc lỡ tay trong nầy một chút. Chị nói chuyện đi. "
Cô Lựu nói rồi cô quày đi vô phía sau, có ý để cho cha con cô Tý nói chuyện riêng.
Cô Tý ngó quanh- quất thấy căn bên kia có một cái bàn với bốn cái ghế, cô bèn nói với Giao: "Mời ba lại kia ngồi cho con hỏi thăm ba một chút. "Giao thấy Tý với Lựu quen biết nhau, lại hai nàng thuận- hòa, nói chuyện với nhau nhã- nhặn, thì có bụng mừng, không còn lo sợ rầy- rà nữa, nên đi theo Tý liền, coi Tý muốn nói chuyện chi.
Cô Tý nhắc một cái ghế để tại đầu bàn mời cha ngồi, cô ngồi cái ghế gần một bên đó rồi nhỏ- nhẹ hỏi cha:
- Con xin phép hỏi ba từ ngày con đi dạy học cho tới bây giờ, má con ở nhà có khi nào má con than phiền việc chi hay không?
- Không. Con được làm cô giáo, má con đắc chí lắm, có phiền con về việc chi đâu.
- Con muốn hỏi đối với ba, má có phiền trách ba hay không kìa?
- Cũng không. Má con chìu chuộng ba, vui- vẻ với ba luôn- luôn, cũng như hồi con còn ở nhà, không đổi tánh ý chút nào hết.
- Có khi nào ba thấy má lộ sắc buồn rầu hay không?
- Ðâu mà có. Ba đi làm về thì má con vui- vẻ lắm, lo miếng ăn chổ ngủ cho ba từ chút, có bao giờ ba thấy má con buồn đâu con. Tại sao mà con hỏi như vậy?
- Con xin thưa thiệt với ba, con không có bà con thân- tộc nào khác hơn ba với má. Má có công đẻ con ra rồi ẵm bồng đút cơm cho bú, con mới nên vai nên vóc. Còn ba tuy không phải là cha ruột, song ba làm nghĩa nuôi dạy con từ hồi con mới bảy tuổi, ba cho ăn học, ba lập thân danh cho con, dầu cha ruột cũng không bì kịp, công ơn cao cả đó dầu thế nào con cũng không dám quên. Từ nhỏ con thương yêu kính mến ba má hơn tất cả mọi người trên thế- gian. Bây giờ con có chồng có con rồi, nhưng tình con thương ba má vẫn đậm- đà, xa ba má con càng thương nhiều hơn nữa. Chuyến nầy con về thăm ba má, bước vô nhà, con xốn- xang khó chịu. Con hỏi má có bịnh hay không thì má nói không. Con hỏi tiền bạc có đủ mà ăn xài hay không thì má nói dư- dã. Con hỏi việc nhà có điều chi làm buồn hay không thì má nói không có. Má trả lời xuôi hết như vậy thì con không tin. Con chắc phải có việc gì làm cho má con ưu- sầu, ăn ngủ không được nên mới ốm, mới mau già như vậy. Hồi hôm nầy ba đi chơi rồi, con ở nhà với má, con gạn hỏi lại. Ban đầu má con cứ nói nhờ ba mà thân má cũng như bụi cây khô- héo, may được người vun phân tưới nước nên nhành lá sum- suê, nhờ tình yêu của ba nên má mới được nếm mùi hạnh- phúc mà trước kia má kể chắc đã tuyệt vọng. Ba đã giúp cho má say sưa tình yêu, ngỏa- nguê hạnh- phúc, được mười mấy năm dài, má đã thỏa- mãn, không còn mong muốn điều chi nữa mà buồn. Con không tin, con cứ nài- nỉ hoài đến khuya má mới chịu tỏ thiệt với con, má có một tâm- sự trót hai năm nay nó làm cho má đau khổ đêm ngày, đau khổ nhưng phải cắn răng mà chịu, không thể than thở với ai được. Má khóc má nhắc trường- hợp trớ- trêu khiến cho ba với má thề- nguyền kết tóc trăm năm cùng nhau, mặc dầu ba còn trai trẻ mới 20 tuổi, còn má là người đàn- bà đã 31 tuổi, đã có một đời chồng;lại có một đứa con 7 tuổi lòng- thòng theo nữa. Ba hứa với má, ba sẽ gắng công đưa tất cả tình yêu, gây cho được hạnh- phúc để má hưởng. Con của má tức là con của ba, ba sẽ thương yêu nuôi dạy như con ruột. Ba chỉ kể tình yêu của ba với má mà thôi, ba không cần lời khen tiếng chê của thiên- hạ. Má còn lo- ngại về sự tuổi tác bất đồng, trong ít năm má già sắc phai, sức yếu, già trước ba rồi ba ăn- năn, ba lợt- lạt tình yêu, hoặc ba bỏ má, thì má phải chịu đau khổ một lần nữa. Về cái điểm nẩy thì ba cương- quyết mà thề- thốt ba sẽ yêu má trọn đời, không bao giờ ba ăn năn mà bỏ- bê má. Phải vậy không ba?
- Phải, má con nói đúng.
- Hồi đó con còn nhỏ quá, con không hiểu. Nay nghe má con nói lại, con muốn hỏi ba con cho chắc ý.
- Ba công- nhận má con nói đúng. Vậy mà má con có công- nhận các diều ba hứa đó ba giữ vuông tròn hết hay không?
- Ðiều nào má cũng công- nhận hết. Má nói ba cho má hưởng tình nghĩa tràn- trề, hưởng tới mười mấy năm, má mang nặng tình sâu nghĩa cả của ba, má không biết làm sao mà đền- đáp cho vừa.
- Má con đã công- nhận ba không thất ước, vậy thì còn tâm- sự gì nữa mà má con đau khổ?
- Má con đau- khổ là vì má con nhận thấy cái điều má con lo- ngại ngày trước, mà vì cảm tình yêu nồng- nhiệt của ba, má con bỏ dẹp, không thèm kể, bây giờ điều đó phát- hiện, nó làm cho má con bối- rối, không biết xử- trí cách nào cho thỏa tình hiệp- nghĩa, nên má con buồn rầu ăn ngủ không được, rồi ốm lần lần, gìa sắp tới, có lẽ sẽ chết nay chết mai, mà chưa đáp tình trả nghĩa đầy- đủ cho ba được.
- Má con đau- khổ như vậy, sao không nói cho ba biết. Mà ba thấy ma con cũng vui- vẻ luôn luôn, chớ có buồn- rầu bao giờ đâu.
- Chính đau - khổ mà không nói ra cho ba biết, không dám biểu lộ cho ba thấy, cứ ômấp dấu kín trong thâm- tâm, nên mới ốm, mới tiều- tụy đó. Má nói ba hai năm nay hay sanh tật thả đi chơi đêm, có khi đi sáng đêm, chúa- nhựt thì đi luôn cả ngày đêm, má lại càng phải làm vui không dám buồn, không dám hỏi, vì má sợ làm nhọc lòng, bực trí ba, thì ba giận, ba ghét, ba đi luôn, không thèm về nhà, càng khổ hon nữa. Thà là làm lơ, guả vui, giả dại, cho ba vừa lòng mà để chút cảm- tình với má, tốt hơn là than khóc hay giận- hờn, hay rình mò, làm cho ba ghét rồi ba bỏ biệt.
- Thiệt hay sao?
- Thiệt vậy, nên ba không thấy má buồn, mà cũng không nghe má than phiền chi hết.
Giao ngồi trầm- ngâm suy nghĩ rồi lại hỏi Tý:
- Má con có nói má con biết ba hay đi qua bên nầy hay không?
- Thưa có. Má nói ba đi đâu thì đi, má má không dám hỏi đon hỏi reng, cũng không dám núp lén theo rình- rập. Nhưng mà chị em trong xóm họ thường gặp ba đi chơi hoặc đi coi hát với chị Lựu, họ biết hễ ba đi thì đi qua đây chớ có đi đâu. Họ thương phận má cứ lục- đục ở nhà ngồi may sáng đêm mà đợi ba, họ học chuyện cho má biết hết. Nhưng biết thì biết, vì sợ làm buồn cho ba, nên má cắn răng mà chịu, có dám nói ra đâu. Buồn- rầu, đau- khổ mà cứ ôm- ấp, không nói ra, cái đó mới mau chết.
Giao châu mày xụ mặt, ngồi lặng thinh.
Cô Tý nhìn cha rồi cô chảy nước mắt và chậm- rãi nói tiếp: "Ba nhớ lại coi, ngày ba yêu cầu nài- nỉ quyết kết tóc trăm năm với má, tuy má đã được nữa đời người, má lớn tuổi hơn ba nhiều, song sắc má vẫn còn tươi, vóc má còn đẹp nên ba mới yêu má. Nhưng má biết má sẽ già trước ba, má lo sợ về cái điểm đó, sợ một ngày kia má già, tóc bạc da dùn, vóc teo răng rụng, rồi ba hết yêu nữa, ba bỏ má, thì càng khổ cho phận má. Cái ngày má sợ đó nay đã tới rồi. Vả ba có ơn nuôi dạy con, còn má có công sanh thành con, nên con kính mến ba má đồng nhau. Ba ở chung với má, ba không thấy thân- thể má biến đổi. Con phân cách má mấy tháng nên về tới thì con liền nhận thấy má khô hèo, tiều- tụy, con thương quá, nên con đau lòng xót dạ, chịu không nổi. Vậy con xin ba nếu má già ốm, tình yêu của ba lợt- phai, ba không gần má nữa, thì ba cho con rước má xuống Gò- Công ở với con đặng con nuôi má. Con sẽ rán làm cho má vui lòng đặng má sống lâu với con, chớ má ở với ba, má thấy ba hết yêu má nữa, má coi như ba chê má già, nên ba bỏ má, thì má cứ ôm lòng đau khổ như vầy, chắc má sẽ che gấp. "
Giao xúc- động cực điểm nênvụt đứng dậy mà nói: "Ba có tính bỏ má con bao giờ đâu?Má con bỏ ba mà theo ở với con sao được... Ba không bằng lòng để má con đi. Ðâu để ba về ba hỏi má con lại coi... "
Giao xăng- xớm vừa kêu cô Lựu vừa đi lại chỗ móc nón lấy nón nỉ mà đội.
Cô Lựu nghe kêu cô lật- đật bước ra.
Giao ngó thấy liền nói: "Coi chừng nhà nghe hôn... Qua về. "Chàng day lại nói với cô Tý đã lau nước mắt và đương cầm bóp đứng dậy: "Thôi, về con. "
Giao đi ra cửa. Tý nói với cô Lựu: "Em xin tạm biệt chị. Mai hoặc mốt em phải ra Vũng Tàu ở ít bữa hứng gió biển với chồng em. Chừng em trở về, nếu em còn ở Sàgon lâu thì em sẽ mời chị qua nhà chơi. Em chào chị. "
Cô Tý ra cửa đi riết theo cha. Cô Lựu ngơ- ngẩn đứng ngó, có sắc thẹn- thùa.
Ra tới dốc cầu, cô Tý kêu xích- lô, Giao không cho, biểu lại đò qua Cầu Kho mà về đi xe phải đi vòng xa vô ích lại tốn tiền nhiều.
Gần 11 giờ cô Xuyến kho thịt kho cá xong rồi hết, cô bắc nồi cơm mà nấu, cơm cũng đã cạn rồi. Cô biểu con Hoà ở dưới bếp coi chừng, cô bồng em nhỏ ra cửa đứng chơi, có ý chờ Tý.
Tình cờ cô thấy chồng với con ở ngoài xăng- xớm đi vô đường hẻm. Cô thụt vô đứng dựa cái bàn. Giao bước vô nhìn vợ trân- trân. Cô TÝ xớt bồng em nhỏ đi thẳng vô buồng, có ý để cho cha mẹ thong- thả mà nói chuyện.
Giao nhìn vợ một chút rồi hỏi:
- Mình buồn rầu cả hai năm nay, sao mình không chịu nói cho tôi hay, để đau khổ ăn ngủ không được đến ốm o như vầy?
- Nói cho mình biết sợ mình không vui lòng.
- Nếu mình nói thì tôi ở nhà, chớ đi chơi làm chi.
- Ðể cho mình đi chơi đặng mình vui chớ. Tôi đã già rồi, tôi phải biết phận tôi. Thà tôi chịu buồn một mình, tôi kéo thêm cho mình buồn với có ích gì?
Giao lắc đầu rồi kéo ghế mà ngồi. Giao biểu vợ ngồi cho chàng nói chuyện. Vợ ngồi ngay mặt chàng mà khóc. Chàng xúc động, nên chàng nói:
- Từ ngày con Tý đi dạy học cho tới bây giờ, tôi thấy mình vẫn vui- vẻ như thường, nên tôi đi chơi. Nếu tôi dè như vầy thì tôi có thèm đi đâu. Thời may con Tý về, nó dọ- dẫm lòng mình, rồi nó nói tôi hay mình âm- thầm mà chịu đau khổ cho tô vui.
- Tôi phải xét phận tôi. Tôi già rồi mà mình còn trẻ. Vì tôi thành- thiệt yêu mình, lại tôi còn phải đáp tình trả nghĩa cho mình nữa, thì tôi phải hy sinh, tôi tránh qua một bên cho mình vui theo tuổi của mình vậy mới phải.
- Mình để cho tôi vui mà mình buồn rầu mình phải chết, thì té ra tôi giết mình, tôi vui làm sao được.
- Tôi chết cũng vừa rồi. Nhờ mình mà tôi được thưởng- thức tình yêu, thưởng- thức ngỏa- nguê trót mười mấy năm trường, thì đã quá sự mong muốn củ tôi ngày trước. Tôi còn ức- uất gì nữa mà níu sự sống làm cho mình mất vui, thiệt thòi cho phận mình.
- Mình cứ lo phận tôi, mình không kể phận mình.
- Thì trước kia mình cứ lo cho phận tôi, nên bây giờ tôi phải lo cho phận mình chớ sao.
- Con TÝ nói với tôi nó xin rước mình xuống Gò- Công ở với nó đặng nó nuôi. Mình có tính như vậy hay sao?
- Không. Tôi có tính như vậy bao giờ đâu. ÐỂ tôi kêu con TÝ ra tôi hỏi coi tại sao nó nói kỳ- cục như vậy. Tôi đi theo nó tôi bỏ mình sao được. Ai lo cơm nước, áo quần cho mình?
Nãy giờ cô Tý ngồi trông buồng lóng nghe cha mẹ nói chuyện. Chừng nghe nói tới cô thì cô bồng con ra bộ ván trước mà ngồi.
Giao nghe vợ nói không thể bỏ chàng trước, thì chàng châu mày mà nói:
- Mình không bỏ tôi được, thì tôi đành bỏ mình hay sao?
- Chừng nào mình bỏ con thì tự- nhiên tôi phải theo con.
- Tôi có tính bỏ mình hồi nào đâu. Thôi, gần 12 giờ, coi cơm chín thì dọn ăn. Tôi không thèm đi chơi nữa đâu. Mình đừng buồn rầu nữa, phải lo tiếp dưỡng sức khỏe đặng sống lâu với tôi. Hễ tôi hứa thì chắc. Mình đã ngó thấy rồi, chẳng nên nghi tôi nói dóc.
Cô Xuyến đứng dậy đi dọn cơm cho chồng ăn. Cô Tý thấy mẹ cha đã hoà- thuận, mẹ đã già cha còn trẻ, mà cả hai vẫn còn giữ tình yêu nồng- nhiệt, thì cô hết sức vui mừng, bồng con đi vô giao cho Hòa rồi phụ với mẹ dọn cơm ăn.
Bữa cơm hoà- hiệp nầy chứa- chan tình thân- ái, nên cả cha mẹ và con đều vui- vẻ, không ai muốn nhắc tới chuyện đau- khổ về cảnh vợ già chồng trẻ nữa, nên cô Xuyến ăn biết ngon, bởi vậy cô ăn nhiều.
Qua trưa thứ hai, Giáo Thành đi Bạc- Liêu, thầy trở lên rồi sáng thứ ba dem vợ con đi Vũng Tàu hứng gío.
Tối lại rảnh- rang, Giao với Xuyến khép cửa nằm trên ván mà nói chuyện. Cô Xuyến mới hỏi chồng vậy chớ sớm mơi chúa- nhựt Tý đi chợ TÝ gặp Giao ở đâu mà cha con dắt nhau trở về đó.
Giao nói Tý qua nhà cô Lựu mà kiếm chàng. Tý gặp chàng tại đó làm cho chàng hổ- thẹn bối- rố hết sức, tưởng TÝ kiếm chuyện mà gây- gổ. Chẳng dè Tý với Lựu là chị em bạn học tại trường Cầu Kho hồi trước. Hai đàng mừng nhau, nói chuyện vui- vẻ và nhã nhặn, rồi Tý xin phép nói chuyện riêng với chàng. Giao thuật lại cho vợ nghe đủ hết các lời Tý nói với chàng. Nhờ vậy chàng mới hay hai năm nay chàng đi chơi chàng làm đau- khổ cho vợ ở nhà. Chàng nghe Tý nói chàng động lòng. Chàng ăn- năn về sự chàng vô ý, thấy Xuyến vẫn vui- vẻ, chăm- nom, chàng quên lời thề- ước ngày xưa, Cô Tý nhắc chàng mới tỉnh- ngộ nên lật- đật đi về, kẻo Xuyến lầm tưởng chàng đã dứt tình yêu với nàng, kỳ thiệt dầu nàng đã già nhưng tình yêu của nàng vẫncòn nồng- nhiệt như xưa, yêu đến hy sinh cho chồng vui sướng, tình yêu đó là tình yêu quí vô giá có thế nào mà chàng bỏ được.
Giao nói tới đó, chàng vùng ngồi dậy ngó vợ mà nói tiếp:
- Thà tôi bỏ cô Lựu chớ tôi bỏ mình sao được. Tôi xin mình tha lỗi cho tôi. Tôi vô ý nên mới lầm- lạc. Bây giờ tôi biết bụng mình rồi, tôi không nỡ làm cho mình buồn nữa đâu.
- Mình bỏ cô Lựu có lẽ tội- nghiệp cho cô. Tôi xin mình nói thiệt cho tôi biết coi cô Lựu phải là con bà Tư Yến bán hàng vải ngoài chợ Ông Lãnh hay không,
- Phải. Cô ở chung với cha mẹ bên xóm Cầu Dừa, ở trong một nhà ngói hai căn. Bà Tư Yến bán hàng. Ông húng- hính ở nhà, coi bộ không làm gì hết. Nhưng mà trong nhà cũng đủ ăn.
- Mình kết tình với cô Lựu từ hồi nào?Tôi hỏi cho biết, chớ không phải tôi ghen.
- Năm ngoái tôi đi chơi, tôi gặp cô. Thấy cô vui- vẻ tôi làm quen nói chuyện rồi mời cô đi coi hát. Tôi giao tình với cô từ hồi đó, rồi tới lui thăm cô.
- Mình tới nhà cô ở ngày đêm, cha mẹ cô không rầy la, ngăn cản hay sao?
- Vợ chồng ông Tư Yến có một chút con đó mà thôi, nên cưng lắm. Lựu muốn thế nào tự ý, cha mẹ không bao giờ rầy.
- Cô Lựu biết mình có vợ hay không?
- Biết chớ. Tôi có nói. Nhưng cô nghĩ nhà ai nấy ở, nên cô không ngại gì?
- Cô là gái lỡ thời hay là gái bị chồng bỏ hoặc chồng chết?
- Không. Cô là gái mới lớn lên. Năm nau mới được 24 tuổi.
- Té ra lớn hơn con Tý mình một tuổi.
- Hai đứa nó một chạn với nhau, bởi vậy hồi nhỏ mới học một lớp.
Cô Xuyến gác tay qua trán nằm suy nghĩ một hồi rồi cô cũng ngồi dậy mà nói:
- Không được mình không nên vì tình yêu của tôi mà bỏ cô Lựu. Làm như vậy tội lắm.
- Tội gì?Hồi mới gặp nhau cô biết tôi có vợ. Nhưng cô không nệ, cô nói thương nhau thì gần nhau, nhưng ai ở nhà nấy, có hại chi đâu mà sợ. Bây giờ tôi không tới lui nữa cô biết tôi bỏ, thì cô kiếm chồng khác chớ gì.
- Mình nói nghe dễ quá!lòng dạ đàn- bà khó lắm mình ơi! Nếu cô Lựu thành- thiệt yêu mình, mà mình bỏ cô thì cô nói mình gạt mà phá trinh cô, mình vui chơi cho đã rồi mình bỏ. Cô tức giận, cô oán thù rồi cô giết mình chớ phải chơi sao.
- Ðâu có dữ vậy!
- Biết chừng đâu. Con người chừng họ uất- ức thì họ có kể tội phước gì nữa. Vậy chớ mình hkông nghe đàn- bà đốt chồng, cắt cổ chồng, tra thuốc độc cho chồng, mà nhựt- trình nói rùm- beng đó hay sao? Mình không nên bỏ cô Lựu. Tôi không bằng lòng chút nào hết, bởi vì làm như vậy vợ chồng mình đều mang tiếng không tốt, tôi mang tiếng "bà già ghen tương. ", còn mình mang tiếng "đàn ông đản hậu. ". Huống chi cô Lựu là gái mới lớn lên, nếu cô thành- thiệt yêu mình mà mình gạt cô rồi mình bỏ thì tội- nghiệp cho tình của cô lắm, lại cũng tội- nghiệp cho danh giá của cô lem luốc nữa. Ðã vậy mà cha mẹ cô có lẽ yêu mình, tin bụng mình lắm, nên từ năm ngoái cho tới giờ mới để cho mình tới lui thong- thả. Ổng bả tử- tế với mình như vậy mà mình đành lòng làm cho ổng bả xấu- hổ buồn- rầu hay sao mình?
- Tôi biết làm sao?Tôi xa mình không được, tự- nhiên tôi phải bỏ Lựu. Cô Xuyến suy nghĩ nữa rồi cô nói:
- Tôi thấy có cách nầy thì lưởng- toán:tối mai mình dắt tôi qua Cầu Dừa đặng tôi làm quen với vợ chồng ông Tư Yến và tôi dọ tánh tình cô Lựu luôn thể. Nếu cô Lựu thiệt yêu mình tôi xin cưới cô cho mình. Ðời nay thiếu chi người hai vợ.
- Mình chịu chia sớt tình yêu của tôi hay sao?
- Sao lại không chịu. Tình tôi già rồi, tình mình còn trẻ. T- oi phải để tình trẻ phối- hiệp với tình trẻ, tình già ở một bên chăm- nom săn- sóc, làm cho hạnh- phúc gia- đình bền vững hoài- hoài. Vậy không phải là tốt hay sao? Ðược như vậy, gom về ở chung một nhà, tôi hết buồn rầu mà chết gấp, mình được thỏa- mãn tình yêu trẻ- trung, cô Lựu cũng khỏi uất- ức mà oán- hận. Ðó là giải- pháp hay nhứt, tôi đã có bày tỏ với mình hồi mới gặp nhau, mình còn nhớ hay không?
- Nhớ. Mình muốn thế nào tôi cũng chịu hết. miễn mình khỏi đau khổ nữa thì tôi bằng lòng.
- Vậy thì chiều mai, mãn giờ làm việc, mình ghé cho cô Lựu hay trước, rồi tói mình dắt tôi qua thăm. Nếu liệu được thì tôi sẽ tính cuộc xum- hiệp cho đâu đó đều an vui mà chung sống trong cảnh đời thân- ái.
Bữa sau, ăn cơm tối xong rồi, Giao với Xuyến mặc y- phục đàng hoàng, khóa cửa đi qua Cầu Dừa.
Vợ chồng Tư Yến với cô Lựu, nhờ có Giao có ghé cho hay trước hồi chiều rồi, nên cũng sắp đặt sẵn- sàng mà tiếp khách.
Vợ chồng Giao vô cửa. Cô Lựu bước ra tiếp chào cô Xuyến mà mời vô nhà. Vợ chồng ông Tư Yến niềm- nở chào mừng. Bà Tư mời Xuyến ngồi bên ván với bà mà uống nước, để ông Tư với Giao ngồi ghế gần đó. Lựu lăng- xăng lo trầu nước mà đãi khách.
Chủ khách vui- vẻ nói chuyện mưa nắng cùng giá sanh- hoạt mắc mỏ một hồi thì cô Xuyến nhận thấy vợ chồng ông Tư Yến thiệt- thà tử- tế, còn cô Lựu không phải là một hoa- khôi về sắc đẹp, song gương mặt sang rỡ, tướng mạo yêu- kiều, đi dứng dịu- dàng, lời nói khiêm- nhượng, điểm- trang không son phấn, y- phục không lả- lơi mà cũng không lòe- loẹt. Ðàng kia cô Lựu cũng như cha mẹ cô đều công- nhận thấy cô Xuyến trộng tuổi, tánh nết on- hòa, lời nói hiền- lành, gương mặt đạo đức, không có vẻ hung- hăng độc hiểm. Hai bên đều vừa ý nhau hết.
Nhưng cô Xuyến chưa biết được tánh tình của cô Lựu nên không dám nói tới việc hôn- nhơn. Bà Tư Yến chưa biết ý cô Xuyến nên bà cũng không dám mỡ lời.
Ông Tư Yến muốn kết thúc công việc phứt cho rồi nên ông hỏi: "Theo lời của Giao nói hồi chiều thì cô hai qua thăm vợ chồng tôi đặng bàn tính chuyện leọ- tẹo giữa Giao với Lựu phải hôn cô Hai?
Cô Xuyến cười và đáp:
- Thưa, phải. Cháu qua trước thăm bác với em Lựu, sao tính chuyện đó cho ổn- thỏa, không nên để thầm tối rồi hóa ra tồi- tệ người ta chê cười. Nãy giờ cháu chưa biết ý hai bác thế nào, nên cháu không dám nói ra.
- Dầu việc gì cũng vậy, mình lấy lòng thành- thiệt mà đối- đãi với nhau thì tốt hơn cô hai à. Tại duyên nợ gì đâu không biết mà Giao với Lựu thương nhau từ năm ngoái đến giờ, nó làm cho vợ chồng tôi lo- ngại hết sức. Nếu cô hai không nghĩ, cô đến đây làm rầy thì vợ chồng tôi không còn mặt mũi nào ngó chòm- xóm.
- Cháu không có vậy đâu bác. Dầu cháu có máu ghen đi nữa thì cháu làm sao chớ có lẽ nào cháu dám nói động tới hai bác. Sanh con há dễ sanh lòng, hai bác lẽ nào xúi con làm việc quấy hay sao mà phiền hai bác. Mà việc của em Lựu với ở nhà cháu đây chắc là cuộc tình duyên của ông trời sắp- đặt, theo như lời bác mới nói hồi nãy. Nếu hai bác vui lòng cho phép chánh- thức phối- hiệp thì càng tốt, cháu mừng lắm chớ sao lại rầy- rà. Người ta đồn đãi tới tai cháu lâu rồi, ngặt ở nhà cháu giấu, không nói cho cháu biết, có lẽ sợ cháu buồn, bởi vậy cháu không có phép hở môi ra được. May có con nhỏ cháu về chơi nó hay chuyện nầy, nó khợi ra, ở nhà cháu mới chịu nói thiệt. Bữa nay cháu qua đây cháu có ý muốn thăm dò hai bác có vui lòng cho phép ở nhà cháu chánh- thức phối- hiệp với em Lựu hay không, đặng cháu tính sắp- đặt gia- đạo rồi gây cuộc xum- hiệp một nhà cho vui.
Bà Tư Yến lộ sắc mừng, bà giành với ông mà trả lời:
- Việc dĩ- lỡ rồi, được như vậy thì vợ chồng tôi mừng lắm. Tôi nói thiệt với cô hai, con Lựu đã có nghén hơn hai tháng rồi. Nếu cô hai xuôi- thuận thì cô cứu giùm danh- gía cả nhà tôi.
- Nếu có vậy thì cháu càng xuôi- thuận nhiều hơn nữa. Ðó là phước đức lớn của Trời ban cho nhà cháu. Vậy cháu xin hai bác cho phép cháu mời em Lựu trưa mai qua nhà cháu ăn cơm đặng chị em bàn tính với nhau cho trên thuận dưới hoà trong êm ngoài ấm.
- Ðược. Cô hai thương em út, hễ cô biểu thì nó phải qua, cần gì phải xin phép vợ chồng tôi.
Cô Xuyến nói với Lựu để mai chồng cô làm mãn giờ ghé rước thì đi theo qua ăn cơm. Cô Lựu nói cô biết nhà, chẳng cần phải rước. Cô hỏi Xuyến muốn cô qua giờ nào. Xuyến nói buổi sớm mới cô đi chợ một lát thì cô về. Lựu muốn qua giờ nào cũng được.
Lựu hứa chừng chín mười giờ cô qua.
Vợ chồng Giao từ mà về. Lựu đưa Xuyến ra tới dốc cầu rồi chị em phân rẽ.
Sáng bữa sau cô Xuyến đi chợ về cô lui- cui làm cá xắt thịt mà kho xong rồi hết, đợi 11 giờ sẽ nấu canh chua và chiên thịt bò.
Cô đi ra trước ngồi chơi. Cô ngó đồng- hồ mới 9 giờ một khắc. Cô nghĩ thầm trong trí rằng mình mời ăn cơm trưa mà Lựu biết Giao làm hãng cưa 11 giờ rưỡi mới được nghỉ mà về ăn cơm, thì dầu Lựu có qua sớm cũng lối 11 giờ nàng mới qua tới. Chẳng dè vừa nghĩ như vậy kế thấy Lựu bước vô tay có xách một cái giỏ đồ, đầu đội khăn lụa trắng ;chăn mang đôi guốc vông, mình mặc quầnlãnh đen với áo dài lụa trắng.
Lựu lột khăn chào Xuyến, Xuyến đứng dậy mà mừng, rồi kéo ghế, mời Lựu ngồi. Lựu không ngồi, cứ xách giỏ đi vô trong, làm như người quen biết trong nhà lâu rồi vậy, chớ không phải người khách.
Xuyến đắt ý nên cô đi theo, miệng chúm- chím cười.
Lựu vắt cái khăn trên sào áo, để cái giỏ trên bộ ván, rồi lại cửa ngó xuống bếp, bộ như muốn kiếm vật chi vậy. Xuyến hỏi muốn kiếm chi, thì Lựu xin cho mượn cái dĩa. Xuyến lấy đưa hai cái dĩa bàn. Lựu dở giỏ mà sắp ra một dĩa bánh ngọt với một dĩa trái cây.
Xuyến nói: "Mua làm chi nhiều dữ vậy?"
Lựu cười mà nói: "Em đem qua cho chị ăn chơi. Em ra mắt chị phải có lễ vật chút đỉnh. Em xin nhận đặng chứng lòng kỉnh thuận của em. "
Nghe lời khiêm- nhượng khôn ngoan, Xuyến lấy làm hài lòng nên biểu Lựu ngồi lên ván rồi nói:
- Hồi hôm nghe bà bác nói em có nghén chị mừng quá. Em chắc được mấy tháng rồi?
- Thưa, chừng hai tháng rưỡi.
- Bây giờ chị mới thấy rõ ba con Tý làm phải nên Trời Phật cho hưởng phước. Chị mời em qua chơi, chị có ý muốn bày tỏ việc nhà của chị cho em hiểu, rồi cậy em hiệp với chị mà tạo cảnh gia- đình hoàn- toàn thân yêu, êm ấm, vì một mình chị không đủ khả- năng mà tạo ra. Chị tỏ thiệt với em ;khi chị làm bạn trăm năm với ba con Tý thì chị đã lớn tuổi, mà con Tý cũng đã được bảy tuổi rồi. Có lẽ ba nó đã có nói chuyện đó cho em biết chớ.
- Thưa, không có. Té ra cô Tý là con riêng của chị hay sao?
- Con riêng. Vợ chồng chị ăn ở với nhau trót 15 năm nay thuận- hòa vui sướng vô cùng. Ba con Tý cho chị hưởng tình yêu ngỏa- nguê, lại nuôi dạy cho con Tý lập thân vẻ- vang, đó làm một việc nghĩa rất lớn. Vì chị lớn tuổi hơn nhiều nên chị già gấp, không cò tình yêu trẻ trung mà đáp với tình yêu của ba nó, cũng không sanh con được đặng trả nghĩa cho ba nó. Vì vậy nên mấy năm sau đây chị buồn rầu ăn ngủ không được, nên chị ốm yếu rồi già thêm mau. Nay gặp được em, chị hết sức vui mừng. Chị mong em về ở chung mộtnhà với chị đặng em đem tình yêu trẻ- trung của em mà đáp cho ba nó giùm cho chị. Em sanh con thì chị bảo- lãnh chị thế cho em mà nuôi dạy nó để trả nghĩa cho ba nó. Thiệt ý của chị là vậy đó. Chị xin em đừng nghi- ngại bụng chị. Em coi chị cũng như chị ruột của em. Chị già chị không ghen tương gì đâu mà sợ. Chị coi em cũng như em ruột, cái gì em sơ- sót chị chỉ bảo cho. Chị chỉ mong em làm trọn đạo người vợ hiền, thì em sẽ được một người chị thân yêu với một người chồng dan- díu.
- Em rất cảm- động mà được chị thành- thiệt thương em. Em sẽ tận- tâm lo đền- đáp tình nghĩa của chị, dầu cực khổ, dầu nát thân đi nữa em cũng không nệ, nhưng em phải thưa thiệt với chị, cha mẹ em chỉ có một mình em là con mà thôi, thuở nay không rời em. Về ở bên nầy với chị thì em sẳn lòng. Ngặt em sợ cha mẹ em không vui.
- Nói về bên nầy nhưng không phải bắt luôn, không cho em về bển. Ðây với đó không xa- xuôi gì. Mỗi ngày em về thăm hai bác cũng được, chớ có bỏ- bê gì mà sợ, chị không có cha mẹ, chị sẽ kính mến cha mẹ của em cũng như của chị. Chị em mình hiệp nhau mà chăm- nom. Nếu em xuôi- thuận thì chị bảo- lãnh chị sẽ nói cho hai bác vui lòng.
- Còn việc nầy nữa. Em với cô Tý là chị em bạn học hồi trước. Em về ở bên nầy, cô gặp cô có vui lòng không?
- Em khỏi lo điều đó. Nó là con của chị nó đâu nghịch ý chị. Mà nó qua đến nhà em mà phân- trần việc gia- đạo, nó không có nói một tiếng mích lòng em. Bao nhiêu đó cũng đủ thấy nó không có ác- cảm gì với em hết.
- Vì em sợ chị nghi em trái ý nên em phải tỏ mấy điều em lo ngại cho chị nghe, chớ chị đã sẵn lòng thương em út, chị muốn lẽ nào em cũng vâng, em đâu dám chối cãi.
- Thôi, bây giờ chị em mình xuống lo làm đồ ăn đặng 12 giờ ba con Tý về có cơm mà ăn.
Cô Lựu cởi áo dài ra mà máng trên sào, cô mặc áo bà- ba ở trong mà phụ lo bữa cơm với cô Xuyến.
Chừng Giao về, chàng thấy hai vợ lăng xăng trong bếp thì chàng cười, mừng thầm về sự mình núp lén vợ con mà làm điều quấy, nhưng nhờ con khôn ngoan, biết trọng nghĩa và nhờ vợ thành- thiệt đến già mà cũng vẫn nặng tình, bởi vậy cảnh buồn hóa ra cảnh vui, điều quấy biến thành điều phải.
Bữa cơm trưa nầy là bữa cơm thứ nhứt Giao được ăn chung với hai vợ trong bầu không- khí chan- chứa thân yêu, bởi vậy Giao đắc chí cười hoài, ngó vợ lớn mà ngó vợ nhỏ cũng cười, dường như muốn chia sớt tình yêu đầy đủ cho cả đôi bên, không để bên nào mừng nhiều, còn bên nào chê ít.
Cô Xuyến thuật lại cho chồng nghe các điều cô mới bàn tính với Lựu đặng tổ- chức cuộc xum- hiệp êm- ấm và lâu dài. Cô không giấu chồng về trí- ý và về mục- đích của cuộc xum- hiệp nầy. Cô cũng không quên hai điều mà Lựu ái- ngại, một là ở bên nầy sợ cha mẹ buồn, hai là đối với Tý, Lựu khó xử.
Giao khen vợ khéo sắp- đặt, khen trí cao thượng, mà cũng khen mục- đích nghĩa- nhân. Vì sự Lựu ái- ngại thì Giao nói tối nay hoặc tối mai vợ chồng Giao qua thưa với ông và bà Tư Yến về hảo ý của đôi bên tự- nhiên hai ông bà vui lòng;Còn sợ Lựu gặp Tý, Lựu ngỡ- ngàng thì chờ vợ chồng Tý hứng gió xong rồi và đã trở về Gò- Công rồi sẽ rước Lựu về ở chung, đợi lâu lâu sẽ cho hai đàng gặp nhau tự nhiên hết ngần- ngại.
Giao nghe chắc Lựu có thai chàng càng vui mừng thêm nữa, bởi vậy chừng ăn cơm rồi ba người cứ bàn- luận về việc đó ai cũng mong ước Lựu sanh con trai thì phải đặt tên Quì để kỷ- niệm sự gặp- gỡ nhau và dắt nhau đi coi hát nhằm tuồng họ hát có Tiết- Giao với Tiết- Quì.
Giao đi làm buổi chiều được một lát rồi Lựu mới xin phép với Xuyến mà về.
Tới bữa đó Giao hỏi Xuyến muốn đi qua nói chuyện với vợ chồng ông Tư Yến hay không. Xuyến nói phải để cho Lựu bàn tính với cha mẹ cho xong rồi mình sẽ qua, chờ một hai bữa nghĩ không muộn.
Ðêm sau vợ chồng Giao qua bày tỏ trí ý tính đem Lựu về ở chung thì vợ chồng ông Tư Yến nói vì tình vì nghĩa nên dầu thương con hai ông bà cũng phải ép bụng để cho con theo chồng. Nhưng hai ông bà xin đôi ba bữa cho Lựu về thăm một lát cho ông bà bớt nhớ.
Tuần sau vợ chồng Thành với Tý đi hứng gió rồi trở về. Cô Xuyến thuật cho Tý nghe chuyện cha mẹ tính rước Lựu về ở chung và ông bà Tư Yến cũng đã thỏa- thuận rồi. Tý thấy mẹ có sắc hân- hoan, chớ không phải buồn- bực như hôm trước nữa, lại nghe Lựu đã có nghén hơn hai tháng thì Tý vui mừng, tán thành cuộc xum- hiệp một nhà và hứa không về thăm gấp cho Lựu khỏi ngần- ngại.
Vợ chồng Tý ở chơi vài bữa rồi trở về Gò- Công.
Vợ chồng Giao qua xin ông Tư Yến chọn ngày tốt rồi đủ hai vợ chồng đi rước Lựu về ở chung một nhà.
Từ đây nhà của Giao chứa đầy hạnh- phúc tràn- trềnGiao vui với nghĩa, say với tình, quyết yêu hai vợ đồng nhau cho khỏi sanh xích- mích. Xuyến cố- gắng làm cho xứng đánh bực chị cả. Lựu cũng thành- tâm chiều- chuộng, thương chồng kỉnh chị cho trọn- niềm vợ nhỏ đối với vợ lớn. Lựu lo cơm nước để cho Xuyến may. NhưngXuyến có rảnh thì cũng phụ với Lựu hoặc đi chợ nấu cơm, còn giờ nào Lựu rảnh thì dạy Lựu may vá.
Cách sáu bảy tháng sau Lựu sanh con, lại sanh con trai y như ý vợ chồng Giao mong ước. Giao mừng- rỡ hết sức, khai sanh cho con chàng đặt tên Quì. Y như lời hứa, Xuyến tận- tâm nuôi Lựu lúc còn nằm dưỡng sức tại nhà bảo- sanh. Chừng rước về nhà thì Xuyến chăm- nom săn- sóc em nhỏ châu- đáo.
Vợ chồng ông Tư Yến cũng mừng- rỡ hết sức, thay phiên nhau qua thăm con, thăm cháu ngoại hằng ngày.
Cô Xuyến gởi thơ cho Tý mà báo tin mừng. Tý hồi- âm chúc cho Lựu mau phục sức và hứa bữa ăn đầy tháng nhằm dịp lễ được nghĩ, Tý sẽ về thăm mà chung vui với cha mẹ.
Giao được thỏa- mãn đủ mọi điều, thỏa- mãn với nghĩa của vợ lớn, với tình vợ nhỏ, với dĩ vãng thân yêu, với tương- lai, hứa- hẹn, bởi vậy chàng khoái chí nên bữa ăn đầy tháng, cô Tý để con ở nhà với chồng, cô về một mình mà chung vui, chàng biểu hai vợ mua đồ làm một tiệc đặng mừng tiếp hạnh- phúc.
Trong lúc vợ chồng con cái ăn uống vui cười, Giao cao hứng nên chàng nói: "Người ta thường nói: "Vợ già chồng trẻ là tiên non bồng. ". Bây giờ tôi mới công- nhận lời ấy thiệt là đúng. Tôi nhờ có vợ già nên tôi mới được vui sướng như tiên ở trong cảnh Bồng- Lai như vầy đây."
Cô Tý cười mà nói: "Con nghe người ta cũng nói Tiên có khi cũng phải đọa trần. Vậy con xin ba nhớ má con lớn hơn ba có 11 tuổi, còn ba lớn hơn dì Lựu tới 12 tuổi. Một ngày kia ba sẽ gặp cái cảnh "chồng già vợ trẻ. "con sợ ba sẽ đọa trần, ba hết vui- sướng nữa. "
Giao cũng cười mà nói: "Chồng già vợ trẻ là duyên. " Duyên nợ là việc Trời định, có sao đâu mà con sợ. Trời định lẽ nào ba cũng phải chịu. Nếu trời biểu ông Tiên nầy phải đọa trần, thì ba đội nón mà đi liền. Mà con cũng phải nhớ nợ trái oan hễ vay thì phải trả. Ba đã vay thì dầu phải trả ba cũng sẵn lòng. Ba không chạy chối đâu con. "
Xuyến với Lựu nhìn nhau mà cười. Tại sao mà cả hai nàng cười? Cười Giao khôn ngoan dùng lời kín- đáo mà dạy vợ nhỏ.
Kết Thúc (END) |
|
|
