Vào những năm đầu thế kỷ hai mươi của thiên niên kỷ trước, địa giới hành chính xã Xuân Đài bao gồm cả các xã Kim thượng, Xuân Sơn, Minh Đài, Vinh Tiền thuộc xứ Mường Tằn nằm trong địa bàn huyện Tân Sơn tỉnh Phú Thọ ngày nay. Dưới sự kiểm soát của thực dân Pháp, khu vực Mường Tằn có một đồn lính gọi là đồn Gò Đèn. Bố trí lực lượng ở đồn Gò Đèn gồm một đồn trưởng, mười bẩy lính người Việt, hai người Pháp là viên Thiếu úy cố vấn và một trung sỹ phụ trách máy thông tin. Lính trong đồn chủ yếu là người Kinh miền xuôi lên, duy chỉ có Hà Văn Lượng là người dân tộc Mường quê ở bên huyện Yên Lập.
Trong một lần đi khảo sát địa hình ở khu vực Xuân Sơn, viên thiếu úy cố vấn Sanchez tình cờ bắt gặp một cây hoa đỗ quyên trong rừng. Anh ta rất mê thích loài hoa này. Một buổi tối sau bữa cơm rượu vui vẻ, những người lính trong đồn ngồi uống nước ăn bánh bích quy do viên trung sỹ thông tin mới mang từ Hà Nội lên cùng một gói bưu phẩm riêng của Sanchez. Trong gói bưu phẩm, có một tấm ảnh chụp vợ con anh ta. Sanchez vô cùng hứng khởi cho mọi người xem tấm ảnh và kể chuyện đời tư: Sau khi học xong trung học, anh ta xung vào quân đội, học qua một khóa huấn luyện võ bị rồi sang Việt Nam, Mấy năm sang Việt Nam toàn ở chung với lính Việt nên anh ta nói tiếng Việt rất sõi. Trước khi đi, cô vợ trẻ xinh đẹp Mouron đã kịp sinh cho anh ta một bé gái. Mouron là con một gia đình khá giả trong thành phố Toulouse, quê Sanchez ở một vùng nông thôn ngoại thành, những bụi đỗ quyên được trồng trong vườn các gia đình cuối mùa xuân nở hoa đỏ rực. Mouron trong một lần đi du ngoạn đã rất mê thích những bụi đỗ quyên này, và chính nhờ từ những bông hoa đỗ quyên ấy mà Sanchez đã cưới được cô vợ trẻ đẹp. Tấm ảnh chụp một người phụ nữ kiều diễm ôm một bé gái khoảng năm tuổi bụ bẫm với đôi mắt tròn mở to ngây thơ đứng bên bụi đỗ quyên nở hoa dầy chi chít. Sanchez nói trong giọng rượu ngà ngà:
– Không ngờ ở Việt Nam cũng có hoa đỗ quyên, hoa đỗ quyên là thần tài đem lại những điều may mắn, nó đẹp như con gái xứ sở này. Giá mà trong đồn có mấy bụi đỗ quyên thì chúng mày thích bao nhiêu gái đẹp cũng có.
Thực hiện theo ý của Sanchez, trung úy đồn trưởng Tạ Dương Cán (vì làm đồn trưởng nên quen gọi là Đội Cán) huy động lính vào rừng đào cây đỗ quyên đem về trồng trong sân đồn. Do vội vàng và lại đang là tháng sáu nắng nóng nên cây này chết khô hết lá. Đội Cán nói với Lượng:
– Anh là người dân tộc thành thạo rừng núi, cử anh vào rừng tìm lấy vài cây hoa đỗ quyên, tìm thấy thì thuê người đánh gốc cẩn thận mang về trồng ở đồn. Nhớ là phải giữ được cái bầu đất để trồng nó còn sống được.
Lượng đeo một cái mõ dao, khoác chiếc nỏ anh vẫn thường dùng đem theo một ruột tượng gạo và ít muối lên đường. Anh nói với Đội Cán:
– Loài cây này thường mọc trên núi đá, việc lấy về trồng vào mùa này là khó sống đấy. Dù sao thì tôi cũng sẽ cố gắng.
– Thế thì mới cần đến anh, thôi đi đi!
Đường vào Xuân Sơn là một con đường mòn cheo leo thăm thẳm, đi được đến xóm Dù thì trời đã ngả về chiều, xóm Dù là một xóm gồm có người Mường và người Dao ở xen với nhau. Lượng tìm vào một nhà người Dao là ông Min, vốn hai người đã biết nhau ở mấy lần lễ hội bản tổ chức bắn nỏ thi. Ông Min bảo Lượng
– Mày cũng đã biết con Lâm nhà mình, nó đến tuổi ngủ thăm rồi, thanh niên trai bản lục xục cả đêm, khó ngủ đấy!
– Dạ, không sao. Cháu cũng là người dân tộc miền núi, quen cả rồi mà. Bây giờ nhờ bác mua hộ cháu một con gà, bác cháu mình cùng uống, rượu say rồi còn lo gì khó ngủ.
Bữa cơm được dọn ra. Cô con gái ăn nhanh rồi đứng dậy, mặc hai người đàn ông ngồi nhâm nhi với nhau. Câu chuyện trong bữa rượu làm cho hai người thân thiện nhau hơn. Chủ nhà tên đầy đủ là Đặng Tài Min, nhà chỉ có hai cha con, bà vợ mới mất hai năm trước. Cô con gái tên là Đặng Thị Lâm năm nay mười sáu tuổi, đang độ các trai làng rình rập đến ngủ thăm. Bao nhiêu thanh niên đã đến với con gái, ông Min cũng chả nhớ, chỉ biết rằng nó vẫn chưa ưng đứa nào. Được biết lý do của Lượng, ông Min bảo:
– Cái loài hoa mày nói dân mình gọi là hoa Thanh Minh, vì nó nở vào dịp tết thanh minh. Hoa đấy có nhiều loại thôi, loại trắng là dễ trồng nhất đấy, loại vàng thì khó sống lắm không trồng được đâu. Loại màu đỏ thì còn có thể trồng được. Hoa này ở trên núi Ten có nhiều mà.
Hai người ăn xong bữa cơm thì đã có ba thanh niên đến chơi, một người vào thẳng gian buồng của Lâm, được một lúc thì quay ra.
– Hôm nay nó cũng không cho mày ngủ à Tính?
Thằng Tính ậm ừ rồi nói:
– Con Lâm này nó không “ hợp hơi “tao, thôi thì mày vào thử xem.
Nghe thằng Tính nói thế, thằng vừa hỏi nhanh nhảu lao ngay vào buồng, thằng Tính cùng người còn lại sang gian nhà đầu hổi dọn chiếu nằm. Được một lát thì thấy tiếng nói to qua lại trong buồng, rồi thấy người thanh niên đi ra. Ông Min lắc đầu ngao ngán nói với Lượng:
– Mày cũng biết tục ngủ thăm của người Dao mình rồi đấy. Toàn những trai làng tốt khỏe mà nó chẳng chịu đứa nào. Không biết nó còn chờ ai nữa. Mà thôi, mày cũng đi ngủ đi mai còn phải đi nhiều đấy!
Lượng sang nằm với hai thanh niên, thằng Tính hỏi Lượng:
– Mày là người ở đâu, cũng đến nhà này ngủ thăm à!
– Không! tôi là lính ngoài đồn Gò Đèn, có chút việc vào đây thôi.
– Ừ, thế thì được, mày là người ngoài, không ngủ thăm như chúng tao được đâu.
Qua câu chuyện được biết họ đã đến nhiều lần nhưng chưa lần nào Lâm cho ngủ cùng. Họ vẫn cứ kiên trì theo đuổi, biết đâu đến lúc nào đấy lại chả “hợp hơi nhau”. Người Dao có tục lệ khi thanh niên nam nữ đến tuổi trưởng thành thì người con trai đến buồng người con gái nằm cùng, nếu “hợp hơi nhau” thì quyến luyến, yêu nhau rồi mới làm đám cưới. Nếu không “hợp hơi nhau” thì người con gái sẽ không cho ngủ cùng, anh nào xàm xỡ có thể sẽ bị người con gái lấy dao để dưới chiếu phản đối. Đến lượt người thanh niên thứ ba cũng đi ra thì cả ba cùng bỏ về.
Suốt hai ngày lang thang khắp các sườn núi mà Lượng không tìm thấy cây hoa nào. Đêm ấy ông Min bảo Lượng:
– Ngày mai mày đi cùng mình lên nương rồi mình chỉ đường lên núi Ten cho, cây này phải lên cao mới có nhiều, mày đi loanh quanh dưới này khó thấy lắm!
Sáng hôm sau, cả ông Min và Lâm cùng lên nương. Lượng đi theo hai người, ông Min bảo Lượng:
– Hôm nay tịa con mình phải rào lại một đoạn rào bị đổ, nếu không thì mình sẽ dẫn mày đi tìm. Hoa này trên đỉnh núi Ten có nhiều mà.
– Thế thì cháu cùng làm với bác, làm xong bác cháu ta cùng đi tìm hoa cũng được.
– Ồ! thế cũng tốt mà!
Có ba người cùng làm, lại được Lượng nhanh, khỏe mà thạo việc nên đoạn rào đổ chỉ làm trong buổi sáng là xong. Buổi trưa, ba người ăn ngô luộc với thịt chuột gỡ bẫy quanh nương chấm muối ớt. Ông Min bảo Lâm lấy ống rượu trên chòi xuống, Lâm rót cho mỗi người một bát đầy, ông Min bảo: Nào uống đi! rồi bưng bát rượu uống một ngụm trước. Lâm đưa bát rượu cho Lượng rồi cô cũng bưng bát lên mời:
– Nào, cạn nhé!
Lượng ngỡ ngàng khi thấy Lâm uống một hơi hết bát rượu. Ông Min dục:
– Mày uống đi chứ, nhìn gì. Con gái người Dao mình uống rượu thế là thường nhưng ít khi uống. Chắc mấy ngày ở gần thấy mến mày nó mới uống thế đấy, uống cạn với nó đi!
Lượng ngửa cổ uống hết bát rượu, đặt bát xuống nhìn sang Lâm, anh bắt gặp đôi mắt Lâm cũng nhìn anh long lanh da diết. Hình như có một tia chớp lóe sáng làm anh tê choáng cả người.
Buổi chiều, ông Min dẫn Lượng lên tận gần đỉnh núi Ten, ở đây hoa đỗ quyên rất nhiều, phần lớn bám trên vách núi, tìm một lúc mới thấy hai bụi mọc ở chỗ đất bằng. Theo chỉ dẫn của ông, hai người đào quá nửa vòng xung quanh bụi cây rồi lại lấp đất trở lại. Phải chờ mươi hôm sau cho phần rễ bị đứt hôm nay liền sẹo, nhú chồi mới đào nốt phần còn lại để bứng bầu, ông Min bảo: mùa nắng này, không làm thế thì trồng kiểu gì cây cũng chết. Trên đường về, ông Min bảo Lượng:
– Mình xem con Lâm nó thích mày đấy, nếu mày cũng thích nó thì tối nay ngủ thăm xem sao
– Nhưng còn đám trai làng, cháu làm sao dám vào.
– Mấy thằng hôm nọ, hôm nay nó chưa đến đâu, phải vài ngày nữa chúng nó mới lại đến. Còn những đứa khác thấy mình đóng cửa gian bên thì chúng nó cũng sẽ không vào, tục người Dao ta thế!
Chiều về, ông Min dục ăn cơm sớm, sau đó ông đóng hết tất cả các cửa rồi lên phản ngủ, mặc cho Lượng phụ giúp Lâm dọn dẹp mâm bát.
Nắng tắt, núi rừng chuyển sang màu tím xẫm, Đêm trùm xuống rất nhanh. Trong bầu không gian yên ả tĩnh mịch, vang lên lảnh lót tiếng đôi chim Từ quy ở hai đầu núi càng hót càng nhích gần lại với nhau.
Lượng ở lại giúp ông Min sửa lại cái chòi trên nương ngô. Thấy Lượng và Lâm quấn quýt, ông Min rất phấn khởi. Được vài hôm, mấy thanh niên lại đến, thằng Tính nói với Lượng:
– Mày làm gì mà ở lâu thế, xong việc thì về đi chứ.
– Tao chưa xong việc, mà tao ở đây thì liên quan gì chúng mày.
– Sao lại không liên quan, đây là đất của chúng tao, đâu phải của mày.
– Nói thế không được, đất nào của chúng mày!
– À thằng này, dám khinh trai làng ta hả, chúng mày đâu, cho nó một trận.
Thằng Tính gầm lên vớ được cái cây chống cửa định xông vào thì Lâm chạy đến ngăn lại.
– Chúng mày làm gì thế, đây là khách của nhà tao, cái bụng tao ưng nó rồi, chúng mày về cả đi!
Nghe Lâm nói thế, lại thấy Lượng mặt lạnh tanh không hề nao núng, thằng Tính nghĩ nó là con nhà binh vừa khỏe vừa có võ cũng nên. Gã nói với hai thanh niên kia:
– Thôi! hôm nay ta về. Còn thằng này sẽ chừa mặt nó sau.
Đám trai làng đi rồi, ông Min nói với Lượng:
– Mai mày hãy về đi đã, để ta còn lựa dân bản và họ hàng.
Theo báo cáo của Lượng, mấy ngày sau, Sanchez kéo theo Lượng và ba người lính nói là đi khảo sát địa hình nhưng chủ yếu để bứng hai cây đỗ quyên về đồn. Tốp người vào đến nương ngô thì gặp cha con ông Min ở đấy. Sanchez nói:
– Ồ ồ! chào ông già, tốt lắm! chiều đi tiếp lên núi với moa nhé. Còn cô gái, xinh lắm, con gái người Dao xinh lắm!
Hắn giơ tay định véo má cô gái thì Lâm nghiêng đầu tránh được, cô lảng nhanh ra nương ngô. Toán người nghỉ ăn trưa ở chòi canh nương rồi đi tiếp. Sanchez phân công một người lính về cùng Lâm làm cơm để chiều về nhà ông Min ăn rồi ngủ đêm tại đó.
Sau khi bứng được hai cây đỗ quyên, trên đường về, ông Min bảo dừng lại để ông chặt sào chọc mấy quả théng già về ăn tối. Lượng bảo ông Min:
– Bác để đấy cháu lấy cho!
Nói đoạn anh rút tên ra khỏi ống, dương nỏ ngắm vào đoạn cuống quả théng treo lủng lẳng trên dây. Ba phát tên bắn đi, ba quả théng tròn căng rơi xuống. Đám lính Việt thì không lạ gì vì ai cũng biết tài thiện nghệ bắn nỏ của Lượng. Sanchez do mới đến chưa biết nên tròn mắt nhìn. Còn ông Min thì bảo:
– Mình bắn cũng được, nhưng chưa bao giờ dám nghĩ dùng nỏ để bắn rụng quả théng. Mày giỏi lắm! làm cái gì cũng giỏi!
Buổi tối , khi rượu đã nghiêng nghiêng, Sanchez quay về phía Lâm nói:
– Người Dao có tục ngủ thăm, tối nay moa vào ngủ thăm toa có được không?
Ông Min nói chẹn ngay:
– Mày là người nước ngoài, ai biết mày đã có vợ con chưa, con gái làm sao nó ưng mà ngủ thăm
– Ô la lá! biết đâu nó lại chả ưng moa, cô em nhỉ!
Mấy người lính phải đào đất, khiêng cây, mệt mỏi nằm lăn ra ngủ tít. Nửa đêm, Sanchez mò vào buồng Lâm, hắn khe khẽ nằm xuống bên cạnh rồi lân la xích lại gần. Hắn choàng tay ôm Lâm bị cô đẩy ra. Sanchez thì thầm:
– Xuỵt! Cho moa ngủ moa sẽ cho nhiều tiền.
– Không được, tao không ưng mà, nằm xa ra.
Sanchez lại xích vào vòng tay ôm xiết lấy Lâm, Lâm vùng dậy rút con dao dưới chiếu đứng xuống đất nói không to nhưng cũng không nhỏ:
– Mày đi ra ngay, tao chém đấy!
– Ồ ồ, không..không! không cho thì moa ra, con gái gì mà dữ như hổ thế!
Nói rồi hắn lủi nhanh ra nhà ngoài.
Sáng hôm sau, Sanchez lệnh cho lính thu xếp ra về sớm. Sắp sửa đi thì có một ông già cùng mấy thanh niên hôm nọ đến. Ông già nói:
– Chào ông đồn trưởng, chào mấy ông lính đồn!
– Moa không phải đồn trưởng, moa là cố vấn thôi – Sanchex trả lời
– Vâng, chào ông cố vấn, mình có chuyện muốn nói với ông cố vấn đây. Ông Min đâu, cả con Lâm nữa, ra đây cùng nghe.
ông Min đang giúp mấy người lính bó buộc lại cái bầu cây đầu nhà đi vào.
-Chào bác Sính trưởng họ, việc trong nhà em đã nói với cả họ là để từ từ rồi tính, liên quan gì đến lính đồn mà bác phải đến đây.
– Sao lại không liên quan, mình là trưởng họ mình phải có lời. Dạ thưa ông cố vấn! lính của ông có cái thằng Lượng nào đấy nó nèm chài con gái nhà này – ông Sính ngừng lời quay lại hỏi đám thanh niên:
– Có thằng Lượng ở đây không?
– Nó là thằng đang quấn dây ở cái bầu cây ngoài đầu nhà kia kìa!
Ông Sính quay lại phía Sanchez nói tiếp:
– Đấy, cái thằng Lượng ấy, nó là người ngoài không lấy gái người Dao mình được!
– Nhưng con Lâm nó ưng thằng Lượng mà, ai bảo bác không lấy được, đã khối người lấy chồng, lấy vợ người Mường, người Kinh đấy thôi! – ông Min vặn lại
– Ai không biết, họ nhà này không có, người Mường nó không thờ ma, con Lâm lấy chồng Mường, ma nó đi về đâu?
Sanchez gật gật cái đầu nói nhỏ như tự nói với mình:
-Ồ ồ! thì ra là thế, moa hiểu rồi.
Rồi hắn quay sang ông Sính nói to:
– Yên tâm đi, moa về sẽ bảo đồn trưởng xử lý. Thôi nhé, bây giờ moa phải về thôi, chào người anh em! – hắn quay sang đám lính nói như hô lệnh:
– Retirer rapidement! ( Khẩn trương rút lui!)
Tốp lính đồn đi rồi, ông Sính vẫn tiếp tục nói ông Min:
– Trai làng cả đám to khỏe, không ưng lại đi ưng cái thằng người Mường, khối đứa nó ngủ thăm được rồi nó bỏ không thấy à!
Thằng Tính được thể chen vào:
– Có khi cái thằng Lượng nó có bùa yêu ma chài đi dụ dỗ lừa gạt con gái, vừa mới đến mà con Lâm nó đã cho ngủ thăm.
Vừa lúc đó Lâm đi từ ngoài vào nói:
– Mày chỉ nói sai cho người khác thôi. Tao không chài nó thì thôi chứ đứa nào chài được tao. Cái bụng tao ưng nó, tao chọn nó làm chồng rồi!
– Không được, mày là con gái Dao phải lấy người Dao. Mày theo cái thằng ấy, Tao là trưởng họ, tao không đứng ra làm đám cưới cho đâu!
– Thôi! bác Sính trưởng họ và chúng mày về đi, việc nhà mình để từ từ mình tính! – ông Min nói
– Tính gì thì tính, từ nay chú không được cho cái thằng lính ấy nó đến nữa, họ nhà ta không bằng lòng đâu! – nói rồi ông Sính kéo bọn thanh niên đi.
Buổi tối, tại đồn Gò Đèn, Đội Cán tập hợp tất cả lính đồn bắt Lượng đứng lên phía trên. Đồn trưởng Dương Cán chất vấn:
– Cử anh đi làm nhiệm vụ sao dám ngủ với con gái nhà dân?
– Ngủ thăm là tục lệ của người Dao, có yêu thì con gái nó mới cho ngủ, nhưng chỉ là nằm với nhau để nói chuyện tìm hiểu chớ không có làm gì khác! cũng như con trai con gái người Kinh, người Mường ngồi với nhau ngoài vườn ngoài rừng thôi!
Sanchez cười khẩy:
– Thằng này nói lạ, trai gái đang độ sung mãn nằm với nhau cả đêm mà không làm gì, ai tin mày được?
– Không tin cũng không sao, tôi sẽ về xin phép gia đình cưới cô Lâm làm vợ.
Sanchez bỗng bật cười sằng sặc rồi nói:
– Thằng này lảm nhảm gì thế, người ta đang kiện mày lên đồn về cái tội ngủ với con gái người ta kia. Mày đang làm nhiệm vụ lại đi làm cái trò ấy. Đồ ngu! thích thì lúc nó ở trên nương sao không trần nó ra mà nện lại làm công khai để dân nó kiện.
Bỗng Sanchez thấy nẩy đom đóm mắt, một cái tát thẳng cánh của Lượng vả vào mặt Sanchez
– Câm mồm, đồ khốn nạn!
Vì là ngày thứ bẩy nên Lượng bị nhốt vào nhà kho đợi đến thứ hai sẽ bị áp giải xuống Phủ Hưng để thụ lý hồ sơ chờ ngày ra tòa án binh. Sanchez hậm hực nói với Đội Cán:
– Thằng này phải làm hồ sơ khép vào tội tử hình.
Đội Cán và anh em lính Việt đều cho rằng thực ra chẳng có gì ghê gớm, chỉ tại cái thằng Sanchez không ngủ được với cô Lâm gây ức chế cho cả hai người mới xảy ra sự việc đáng tiếc này. Nếu giải Lượng về Phủ Hưng thì chắc chắn sẽ bị kết tội nặng.
Chiều ngày chủ nhật, đám lính Việt mang về một con lợn còi và mấy ống nứa to đựng đầy rượu hoẵng. Họ xúm vào mổ, thui, nấu nướng thơm lừng nói là để xả hơi ngày chủ nhật. Trong bữa rượu họ chúc mừng Sanchez có cô vợ đẹp và đứa con xinh. Rượu ngon, mồi nhậu ngon, mọi người vui vẻ say khướt. Đội Cán bí mật cho người bẻ song cửa sổ tạo hiện trường giả giúp Lượng bỏ trốn. Đội Cán còn bố trí cho Lượng mang cả tượng gạo, tư trang, tên, nỏ coi như Lượng trốn ra vào lúc mọi người đang say rượu và dặn phải vào núi ẩn ở đâu đó chưa được về nhà ngay. Lượng nghĩ trước mắt chỉ có thể vào Xuân Sơn, nơi ấy núi non hiểm trở, nhiều hang động có thể trú ngụ, mặt khác lại còn liên lạc được với tịa con nhà Lâm là chỗ dựa thân tín để sinh sống lâu dài. Lượng đi suốt đêm lần vào cái chòi canh ngô của ông Min. Hôm sau gặp ông Min và Lâm, Lượng kể lại sự việc và nói:
– Bây giờ cháu đang bị truy nã, anh em lính Việt thì không lo nhưng thằng Sanchez nhất định sẽ còn lùng sục, thế nào nó cũng sẽ mò vào đây.
– Mày ở đây không được đâu, cũng có lúc có người qua lại.
Nói rồi ông Min quay sang Lâm:
– Mày đã ưng cái bụng mày với nó rồi, bây giờ dẫn nó vào một cái hang nào mà không có người đến, ẩn tạm ở đấy ít ngày chờ cho nó dịu đi rồi tính sau. Mày ở luôn với nó ở đấy, có ở nhà cũng không yên với thằng Tây ấy đâu.
Cái hang Lâm đưa Lượng đến trú ẩn ở giữa một vạt rừng cây râm rạp, cửa hang nhỏ, dây leo trùm kín nhưng bên trong thì to rộng. Ban ngày có thể ở ngoài, nếu thấy người thì rút vào hang. Ban đêm rải lá cây khô làm đệm ngủ, không khí rất trong mát, có thể ẩn được dài ngày. Những ngày hai người được sống bên nhau thật hạnh phúc, họ giành tất cả cho nhau, tan vào nhau, hòa quyện với gió ngàn, chim ca, suối hát. Ban ngày thì trèo tít lên núi bắn chuột, bắn cầy ngắm hoa lộc vừng, hoa đỗ quyên cùng mây trời, núi biếc. Ban đêm thì ra nương bẻ ngô đem về hang sì xụp, ân cần trao gửi. Họ mơ đến một túp lều tít hút trong rừng sâu với những đứa con quây quần bên bếp lửa, đường đi lên nhà họ phải qua chín suối mười khe, loại người như Sanchez mà vào thì chỉ cần tặng cho một mũi tên nỏ ngâm nhựa sui là đủ.
Đúng như dự đoán của Lượng, mươi ngày sau Sanchez dẫn một toán lính Việt vào nhà ông Min. Trước khi vào nhà, chúng đã xục xạo khắp khu vực nương ngô và vùng phụ cận. Sanchez hạch sách ông Min:
– Ông già kia! Thằng Lượng nó có đến đây không?
– Mình không thấy có đứa nào đến cả!
– Thế con gái ông đâu?
– Nó sang thăm dì nó đang bị ốm bên Trạm Tấu rồi!
– Nó đi từ bao giờ?
– Đi nửa tháng rồi, nó vắng nhà cả xóm đều biết mà!
– Hừ! có khi nó dẫn thằng Lượng trốn sang Trạm Tấu cũng nên?
– Cái đó mình không biết!
Hắn quay sang nói với đám lính:
– Vẫn phải lùng xục khu vực này, thằng Hoàn đi gọi trưởng bản đến đây!
Một lúc trưởng bản và mấy thanh niên cùng đi đến. Sanchez trao đổi với trưởng bản rồi cùng ba thanh niên bản kéo đi.
Chúng lùng sục hết cả một ngày. Buổi chiều hôm đó, thằng Tính đã đoán không nhầm. Nó dẫn Sanchez đến một vùng cỏ cây rậm rạp, đúng là không có thằng Tính thì Sanchez không thể nào hình dung ra ở đấy lại có một cái hang. Sanchez bảo thằng Tính:
– Mày vào trước đi, nếu có chúng nó ở trong ấy thì gọi cho moa!
Một lúc lâu sau, thằng Tính quay ra đưa cho Sanchez một mảnh giấy rồi nói:
– Hai đứa chúng nó đã lấy mũi tên tẩm nhựa sui rạch vào tay, chết rồi!
Mảnh giấy chỉ gỏn gọn có mấy dòng chữ:
Sanchez! hôm qua tao đã ngắm đúng vào ngực mày bằng một mũi tên ngâm nhựa sui để trừng trị tội dám xúc phạm em Lâm và một tập tục đẹp của người Dao mà loại người như mày không thể nào hiểu nổi. Nhưng khi sắp bật lẫy, tao bỗng hình dung ra tấm ảnh vợ con mày, và thế là tao đã hạ nỏ, không bắn nữa!
- o O o -
Đến tận bây giờ, người dân Mường Tằn vẫn không lý giải được tại sao đôi trai gái Hà Văn Lượng và Đặng Thị Lâm lại hành động như thế và viên sĩ quan cố vấn người Pháp suy nghĩ gì sau sự việc ấy. Chỉ biết rằng đám tang của đôi trai gái đã được anh em binh lính đồn Gò Đèn phối hợp với hai gia đình tổ chức chu đáo, mộ của họ được đặt sát bên nhau trên nương ngô nhà ông Min bên cạnh con đường mòn dẫn lên đỉnh Núi Ten. Người dân Mường Tằn còn kể lại là vào những năm 80 của thế kỷ thứ 20 có một gia đình người Pháp gồm một cụ ông, một cụ bà và một bà là con gái của hai cụ sang Việt Nam thăm Vườn Quốc gia Xuân Sơn đã đến viếng mộ của đôi trai gái và mang rất nhiều hoa đỗ quyên màu đỏ đặt lên trên ngôi mộ. Có người còn khẳng định rằng cụ ông trong gia đình ấy chính là viên sĩ quan Sanchez, cố vấn người Pháp ở đồn Gò Đèn năm xưa.
Ở xóm Dù, trong Vườn Quốc gia Xuân Sơn có một cái hang mà dân bản gọi là Hang Lun. Dịch nghĩa tiếng dân tộc thiểu số sang tiếng Việt phổ thông là Hang Tình Yêu. Có người còn gọi là Hang Đỗ Quyên. Hang Lun nằm dưới chân một ngọn núi đá vôi có tự bao giờ, không biết! Chỉ biết nó còn tồn tại mãi mãi với thời gian và là chứng tích của một cuộc duyên tình giữa chàng trai người Mường với cô gái người Dao bi thương, huyền diệu.
Kết Thúc (END) |
|
|
